Không để chồng chéo, dàn trải, trùng lặp trong 3 chương trình mục tiêu quốc gia

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu không để xảy ra khoảng trống, vướng mắc trong thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia - Ảnh: VGP/Minh Khôi

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, cho rằng, bên cạnh những kết quả đã đạt được, các bộ, ngành, địa phương cần chỉ rõ những khó khăn vướng mắc về cơ chế, chính sách, tổ chức thực hiện "nằm ở đâu, trách nhiệm của ai", nhằm bảo đảm 100% các mục tiêu đặt ra đối với 3 chương trình có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần thực hiện mục tiêu lớn là "không để ai bị bỏ lại phía sau". Tuy nhiên, 3 chương trình có sự chồng lấn về đối tượng hỗ trợ, mục tiêu, nguồn vốn đầu tư còn dàn trải.

Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương đóng góp các ý kiến tổng kết, rút kinh nghiệm về công tác điều phối, phân cấp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để hoàn thành mục tiêu của 3 chương trình; không để xảy ra khoảng trống, vướng mắc khi các địa phương thực hiện sáp nhập cấp xã, tỉnh, bỏ cấp huyện; đồng thời khẩn trương chuẩn bị xây dựng các chương trình mục tiêu quốc gia cho giai đoạn tiếp theo.

Hoàn thành nhiều chỉ tiêu quan trọng

Theo báo cáo tổng hợp của Bộ Tài chính, tổng số vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 dành cho 3 chương trình là 102.000 tỷ đồng (100.000 tỷ đồng vốn trong nước, 2.050 tỷ đồng vốn nước ngoài; vốn sự nghiệp nguồn ngân sách Trung ương bố trí đạt gần 97.900 tỷ đồng).

Kết quả thực hiện Chương trình Xây dựng nông thôn mới đến tháng 3/2025, tỉ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt 77,9% (mục tiêu giai đoạn 2021-2025 là 80%); tỉ lệ huyện đạt chuẩn nông thôn mới là 47,6% (mục tiêu là 50%); 6 tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (mục tiêu là 15 tỉnh).

Chương trình Giảm nghèo bền vững đã đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao: Tỉ lệ hộ nghèo đa chiều đến năm 2024 là 1,93%; tỉ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo là 24,86%; tỉ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn 12,55% (giảm 3,95%).

Trong số 9 nhóm mục tiêu của Chương trình Phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, có 6 nhóm mục tiêu đã cơ bản hoàn thành và vượt: Tỉ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số; thu nhập bình quân; giáo dục; lao động qua đào tạo nghề; bảo tồn, phát triển giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống; tăng cường công tác y tế.

Ba nhóm mục tiêu chưa đạt: Cải thiện hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; giảm số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; công tác định canh, định cư, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất.

Riêng trong năm 2025, tổng dự toán, kế hoạch vốn ngân sách Trung ương dành cho 3 chương trình là hơn 53.500 tỷ đồng, trong đó Thủ tướng đã giao gần 30.400 tỷ đồng (gồm gần 22.000 tỷ đồng vốn đầu tư công, 8.400 tỷ đồng kinh phí thường xuyên).

Ước đến hết tháng 3/2025, các địa phương giải ngân 3.836 tỷ đồng vốn đầu tư công Trung ương (đạt 16%); kinh phí thường xuyên đạt 323 tỷ đồng (đạt 1,8%).

Lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương phát biểu tại cuộc làm việc – Ảnh: VGP/Minh Khôi

Về những khó khăn, hạn chế, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, một số nội dung thuộc 3 chương trình mục tiêu quốc gia chưa đủ cơ sở pháp lý để triển khai thực hiện, nhất là Chương trình Phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Một số nội dung hỗ trợ của 2 chương trình Giảm nghèo bền vững, Phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không còn đối tượng triển khai hoặc định mức hỗ trợ còn thấp.

Một số địa phương chưa chủ động rà soát, chuẩn bị thủ tục đầu tư ngay từ khâu lập kế hoạch, mất nhiều thời gian hoàn thiện thủ tục đầu tư, phê duyệt dự án, phân bổ, giao kế hoạch vốn.

Trong những tháng đầu năm 2025, các bộ ngành, địa phương tập trung chủ yếu cho công tác kiện toàn, sắp xếp tổ chức, bộ máy nên chưa tập trung triển khai thực hiện, giải ngân vốn 3 chương trình mục tiêu quốc gia.

Tích hợp 2 chương trình Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đánh giá kết quả đạt chuẩn xã nông thôn mới của một số vùng kinh tế-xã hội vẫn còn khoảng cách chênh lệch lớn; một số địa phương chưa chú trọng nâng cao chất lượng tiêu chí sau đạt chuẩn; việc sắp xếp tổ chức, bộ máy làm thay đổi chủ thể thực hiện, gây khó khăn cho điều hành, tổng hợp.

Trong năm 2025, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đề nghị các địa phương khẩn trương hoàn thành công tác phân bổ, giao chi tiết kế hoạch vốn ngân sách Trung ương, bố trí đủ vốn đối ứng thực hiện; đẩy nhanh tiến độ giải ngân; rà soát, bổ sung, điều chỉnh các vấn đề liên quan đến xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững phù hợp với bối cảnh thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng kiến nghị tích hợp 2 chương trình Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững thành 1 chương trình trong giai đoạn 2026-2030; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về chương trình mục tiêu quốc gia để nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước…

Phát biểu trực tuyến tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung cho biết, hai mục tiêu về giảm số huyện nghèo, số xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển của Chương trình Giảm nghèo bền vững khó đạt chỉ tiêu đề ra.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng Chương trình Giảm nghèo bền vững cơ bản hoàn thành sứ mệnh lịch sử, vì vậy, các nội dung, tiêu chí về hộ thoát nghèo ở đô thị, nông thôn, xã bãi ngang, vùng ven biển... có thể tích hợp vào Chương trình Xây dựng nông thôn mới. Các nội dung tiêu chí thoát nghèo của địa bàn thôn, xã, bản đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số có thể tích hợp vào Chương trình Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Lãnh đạo một số địa phương có tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp như Khánh Hòa, Gia Lai, Cao Bằng… đã báo cáo nguyên nhân, đề xuất giải pháp khắc phục, phân bổ hết vốn đầu tư công, kinh phí thường xuyên trong năm 2025 để kịp thời hoàn thành các mục tiêu của 3 chương trình trong năm 2025.

Cam kết hoàn thành giải ngân 100% vốn đầu tư công của 3 chương trình mục tiêu, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa Nguyễn Tấn Tuân cũng bày tỏ băn khoăn về phương án phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công sau khi bỏ chính quyền cấp huyện.

Lãnh đạo các Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Xây dựng, Ngân hàng Nhà nước… đề nghị Chính phủ tiếp tục duy trì chính sách hỗ trợ phù hợp, tập trung cho từng đối tượng, địa bàn đặc thù, bảo đảm sự phát triển bền vững và tránh tình trạng tái nghèo; giải ngân nguồn vốn hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát, tạo việc làm cho người dân ở vùng đồng bào dân tộc và miền núi…

Bà Tô Bích Châu, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kiến nghị rà soát, nghiên cứu lại các tiêu chí về hộ nghèo, xã nghèo sau khi thực hiện sáp nhập cấp xã; lập cơ sở dữ liệu về xóa hộ nghèo tích hợp với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Tiếp thu các ý kiến tại cuộc họp, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan để xây dựng chương trình về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững theo hướng tích hợp, bảo đảm hiệu quả, không trùng lặp, quản lý theo mục tiêu, sản phẩm đầu ra thay vì quy trình, thủ tục.

Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đề nghị tiếp tục kiện toàn ban chỉ đạo thực hiện các chương trình mục tiêu ở địa phương – Ảnh: VGP/Giang Thanh

Quyết tâm hoàn thành phân bổ và giải ngân hết vốn

Ghi nhận các kết quả đạt được khi thực hiện 3 chương trình mục tiêu, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính cho rằng cần tổng kết đầy đủ những hạn chế, khó khăn, vướng mắc, thống nhất giải pháp tháo gỡ, quyết tâm phân bổ và giải ngân hết nguồn vốn đầu tư công và kinh phí thường xuyên theo kế hoạch; ban hành bộ tiêu chí mới về xây dựng nông thôn, giảm nghèo theo hướng tích hợp, giảm chồng chéo, trùng lặp.

Phó Thủ tướng đề nghị tiếp tục kiện toàn ban chỉ đạo thực hiện các chương trình mục tiêu ở địa phương; phân định thẩm quyền, nhiệm vụ giao cho tỉnh, cho xã sau khi bỏ cấp huyện, bảo đảm thực hiện các chương trình mục tiêu liên tục, không gián đoạn; xây dựng lại các tiêu chí, có bổ sung, hoàn thiện.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các bộ chủ quản từng chương trình mục tiêu quốc gia tiếp tục đôn đốc, kiểm tra, giám sát, nắm chắc tình hình ở một số địa bàn đặc thù, có chỉ đạo, đề xuất cụ thể trong thời gian tới - Ảnh: VGP/Minh Khôi

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ từ nay đến cuối năm 2025, các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục phấn đấu để cơ bản hoàn thành các mục tiêu đặt ra mang tính tổng hợp, rất có ý nghĩa trong công tác giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, việc đạt chỉ tiêu về giảm số huyện nghèo, số xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, số huyện đạt chuẩn nông thôn mới còn nhiều thách thức.

Để đạt được yêu cầu sử dụng hiệu quả, thiết thực, cấp bách nguồn vốn mà Nhà nước đầu tư, Phó Thủ tướng giao Bộ Tài chính làm việc với các bộ, ngành, địa phương để tổng hợp, đề xuất phân bổ nguồn vốn đầu tư, kinh phí thường xuyên còn lại dành cho 3 chương trình mục tiêu quốc gia, nhất là Chương trình Phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bộ Xây dựng trao đổi với Bộ Tài chính, Ngân hàng Chính sách xã hội bố trí vốn để xóa nhà tạm, nhà dột nát, ưu tiên cho đối tượng người có công, gia đình chính sách.

Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành, địa phương rà soát lại các cơ chế, chính sách tài chính, ngân sách theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 bảo đảm bền vững, không chồng chéo, triệt tiêu lẫn nhau, bảo đảm công khai, minh bạch.

"Các địa phương cần chuẩn bị thật tốt các dự án thuộc 3 chương trình để khi có kinh phí thì thực hiện được ngay", Phó Thủ tướng nói.

Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ đề xuất phương án kiện toàn ban chỉ đạo thực hiện 3 chương trình ở Trung ương và địa phương.

Các bộ chủ quản từng chương trình tổng kết toàn diện, bài bản, khoa học, chỉ rõ những vấn đề chồng chéo, trùng lặp; đồng thời đôn đốc, kiểm tra, giám sát, nắm chắc tình hình ở một số địa bàn đặc thù, có chỉ đạo, đề xuất cụ thể trong thời gian tới.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng cơ sở dữ liệu về 3 chương trình mục tiêu; đề xuất chương trình mới nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, dàn trải, chưa dựa vào đối tượng, vùng có tính đặc thù và phân định rõ nhiệm vụ với các chương trình mục tiêu khác về văn hóa, giáo dục-đào tạo, y tế.

Minh Khôi