Khởi nghiệp tuổi trung niên, vợ chồng người Hà Nội làm chủ công nghệ sản xuất loại thép huyền thoại

Ảnh

Anh Nguyễn Tiến Viết (SN 1987, Ngọc Liệp, Quốc Oai, Hà Nội) là một trong những người hiếm hoi tại Việt Nam sản xuất ra được dao làm từ loại thép Damascus huyền thoại. Cho tới nay, hộ sản xuất của nhà anh Viết cũng là đơn vị đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam có thể đưa sản phẩm dao bếp Damascus vào thương mại.

Anh Viết vốn đã có tay nghề 15 năm làm nghề rèn. Việc từ bỏ công việc rèn truyền thống để chuyên tâm theo đuổi dao thép Damascus là một bước đi táo bạo và mạo hiểm khi nghề rèn thủ công truyền thống bấy giờ đang đi vào lối mòn, thiếu đi sự sáng tạo.

"Cách đây khoảng 4 năm, tình cờ xem được một video trên YouTube, tôi đã bị mê hoặc bởi những cây dao bếp với những đường vân sóng tự nhiên rất đẹp mắt. Đi vào tìm hiểu, tôi biết được đây là loại thép Damascus, vốn rất đắt đỏ và phải làm thủ công để tạo ra. Lúc ấy, tôi quyết định sẽ tự mình tìm hiểu để tìm ra cách có thể tạo ra được loại thép này. Tôi cũng muốn chứng minh họ làm được thì người Việt Nam cũng có thể làm được" - anh Viết nói.

Không có tài liệu, không có ai hướng dẫn, chỉ có một "thầy giáo" duy nhất là những video trên YouTube, anh Viết tự mình mày mò từng công đoạn từ xếp lớp thép, tôi, ram, mài thép... Tuy nhiên, cũng phải mất tới 6 tháng để anh cho ra lò cây dao đầu tiên.

"Ngày ấy, hộ nhà tôi vẫn còn làm gia công rèn dao để giao cho đại lý nên không thể bỏ được công việc chính. Vợ tôi tuy ủng hộ nhưng cũng yêu cầu tôi phải làm việc nghiêm túc trong 8 tiếng như giờ hành chính, đó là thời gian để làm trả đơn hàng cho đại lý. Ngoài thời gian đó, tôi có thể thỏa sức nghiên cứu, thử nghiệm. Trong suốt hơn nửa năm, số phôi thép hỏng bỏ đi không đếm xuể, trong gần 1 năm không ra được sản phẩm. Lúc ấy thực sự rất mông lung, không biết mình đã đi đúng đường chưa nhưng vì đam mê, yêu nghề, tôi cứ kiên trì thử nghiệm liên tục" - anh Viết cho biết.

Cây dao đầu tiên ra đời trong sự vui mừng của cả hai vợ chồng. Cây dao thuở sơ khai ấy có sự thô mộc nhất định, hình dáng chưa đẹp, vẫn còn đâu đó dáng dấp của những cây dao rèn thủ công truyền thống, những đường vân Damascus thô và chưa đẹp. Tuy nhiên, đó là tiền đề để anh Viết củng cố niềm tin và quyết tâm đi theo con đường chuyên biệt sản phẩm dao bếp Damascus.

"Thời gian đầu, dao làm ra xấu lắm, hỏng liên tục, tôi cứ cho anh em bạn bè dùng thử. Đến khoảng năm 2021, khi đã làm chủ được kỹ thuật rèn loại thép này, tôi nhận thấy mình hoàn toàn có thể thương mại chuyên biệt dòng sản phẩm này nên đã quyết định dừng toàn bộ công việc đại lý trước đó, không rèn dao truyền thống nữa mà chuyển hẳn sang chuyên môn về dao bếp thép Damascus. Cho tới nay, gia đình tôi có thể tự tin mình là hộ đầu tiên có thể thương mại được sản phẩm dao bếp thép Damascus này" - anh Viết chia sẻ.

Không dừng lại ở đó, anh Viết cũng tạo lập ra một cộng đồng dành riêng cho người đam mê dao rèn thủ công với hơn 17.000 thành viên. Những cây dao thủ công Damascus cũng được anh Viết chia sẻ và dần có được khách hàng. Không chỉ dừng lại ở trong nước, những người khách hàng mang theo cây dao Damascus "make in Vietnam" ra nước ngoài và thu hút sự chú ý của nhiều vị khách ngoại quốc.

Anh Viết kể lại, vị khách ngoại quốc đầu tiên mà xưởng đón là một đầu bếp người Đức, ông rất thích những mẫu dao của vợ chồng anh làm nên đã mua với số lượng lớn. "Tôi vẫn nhớ, lúc ấy ông người Đức ấy nhìn dao của nhà mình làm rồi trầm trồ không ngớt. Theo người phiên dịch, ông nói dao nhà mình làm rất đẹp, có tay nghề và giá bán lại dễ tiếp cận hơn rất nhiều so với dao Damascus của phương Tây hay của Nhật Bản làm vốn có giá tới hàng nghìn USD. Thế là bấy giờ nhà mình có bao nhiêu cây dao thì ông lấy hết bấy nhiêu bỏ vào vali, tổng cộng khoảng 18 con dao đã được ông mua ngay lần đầu tiên" - anh Viết chia sẻ.

Cho tới nay, vị khách người Đức ấy vẫn là một khách hàng "chung thân" của gia đình anh Viết. Ông cũng hứa sẽ giúp anh quảng bá hình ảnh dao rèn thủ công của Việt Nam tại những nơi ông đến. Hiện nay, dao bếp Damascus của nhà anh Viết đã có mặt tại nhiều căn bếp tại Châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và tại một số nước khác trên thế giới. Bên cạnh đó, anh Viết cũng đã có 1 số đại lý bán lẻ dao của mình ở thị trường châu Âu.và tỉ lệ khách đã mua hàng quay lại mua tiếp đạt khoảng 50%

"Chúng tôi xác định tập khách hàng của gia đình sẽ là khách quốc tế. Trên thực tế, lượng khách quốc tế của hộ gia đình tôi đang chiếm khoảng 70-80%, khách trong nước chỉ khoảng 20-30%. Tuy nhiên, chúng tôi cũng xây dựng bộ giá dành cho thị trường trong nước và thị trường Quốc tế. Theo đó, giá nội địa Việt Nam sẽ rẻ hơn khoảng hơn 1 nửa so với giá bán Quốc tế. Đây là giá mà người tiêu dùng trong nước yêu thích loại dao bếp này có thể tiếp cận được" - anh Viết nói thêm.

Do tính chất phải làm thủ công toàn bộ nên việc hoàn thành một sản phẩm dao bếp Damascus tốn rất nhiều thời gian. Tuy hai vợ chồng anh Viết có thể cho ra lò khoảng 2 cây dao/ ngày nhưng những đơn hàng đặt cũng phải đợi thời gian khoảng 2-3 tháng. Hiện nay, hộ nhà anh Viết đã kín đơn hàng sản xuất dao Damascus cho tới đầu năm sau. Điều quan trọng nhất đó là anh Viết sẵn sàng đáp ứng mọi yêu cầu của khách hàng cho dù là khách hàng khó tính về chất liệu và mẫu mã. Khi làm ra một sản phẩm, nếu anh kiểm tra không đạt yêu cầu của bản thân thì sản phẩm đó sẵn sàng bị loại đi. Anh Viết luôn tâm niệm, phải giao sản phẩm hoàn chỉnh nhất, đạt yêu cầu nhất thì mới giữ chân được khách hàng, đặc biệt là khách hàng ở những thị trường khó tính.

Mỗi năm, anh Viết đều nghiên cứu, nâng cao tay nghề, thử sức và làm ra thêm nhiều sản phẩm dao bếp từ thép Damascus với tay nghề cao, sản phẩm sáng tạo. Hiện nay, xưởng dao của anh Viết đang thực hiện đa dạng sản phẩm dao thép Damascus như Damascus carbon kẹp lõi, Damascus carbon cumai kẹp lõi,sanmai với vỏ không rỉ lõi các bon cao, Damascus không rỉ lõi siêu thép M390. Trong đó, những sản phẩm mà anh Viết tâm đắc gồm có dao thép Damascus màu được tạo nên khi ghép thêm cùng với đồng tạo nên vẻ đẹp mới cho dao. Hay loại dao thép Damascus không rỉ, lõi siêu thép M390, đây là sản phẩm mà tại Việt Nam mới chỉ có gia đình anh Viết thực hiện được. Thậm chí, đây cũng là sản phẩm mà chỉ có một số ít thợ rèn trên thế giới có thể tạo ra.

"Do xuất đi thị trường nước ngoài, hiện nay toàn bộ dao bếp của hộ nhà mình được làm dựa trên dáng dao Nhật, tuân thủ chặt chẽ từng quy chuẩn về dao như trọng lượng bao nhiêu, vạt góc hạ lưỡi bao nhiêu độ... Thậm chí cũng đã có người Nhật Bản nhập lại dao của hộ nhà tôi và bán tại Nhật. Lí do đơn giản vì dao Damascus thủ công tại Nhật giá rất đắt, chủ yếu nằm ở giá trị tay nghề, có những cây giá hàng chục triệu đồng không là không hề hiếm, thậm chí lên tới cả trăm triệu nếu được tạo ra bởi một nghệ nhân có tiếng" - anh Viết cho biết.

Khác với những xưởng rèn khác thường lấy tên thương hiệu gắn với xưởng hoặc tên riêng. Dao bếp thép Damascus của anh Viết lại lấy tên "dao rèn Việt Nam" và đang chờ xét duyệt logo thương hiệu. Dao của anh Viết làm là sự kết hợp kỹ thuật rèn truyền thống với hiện đại, có những cây dao áp dụng kỹ thuật rèn phức tạp tương tự như kỹ thuật rèn kiếm Katana của Nhật.

"Vì mình xác định thị trường của mình là khách Quốc tế. Vì thế hộ sản xuất gia đình tôi lấy tên gắn với Việt Nam với mong muốn đóng góp chút công sức để quảng bá sản phẩm, giới thiệu tay nghề của người thợ thủ công Việt Nam với Quốc tế" - anh Viết tâm sự.

Chuyên biệt về một dòng dao bếp duy nhất nhưng dao của anh Viết làm ra đến đâu là bán sạch đến đấy. Hầu hết khách đều theo đơn đặt trước. Thậm chí, có những người khách lẻ chấp nhận đợi 2-3 tháng chỉ để muốn sở hữu được một cây dao Damascus ưng ý từ lò rèn nhà anh Viết.

Những mẫu dao phổ biến nhất mà anh Viết làm là dao Gyuto, dao Deba, Santoku, Kiristuke, đây là những mẫu dao Nhật thông dụng, dễ sử dụng. Mức giá được bán tại thị trường nội địa Việt Nam khoảng từ 2 triệu đồng. Đây là mức giá mà người tiêu dùng yêu thích loại dao thép Damascus trong nước có khả năng sở hữu được. Bên cạnh đó, loại dao với giá "mềm" hơn, phù hợp với mọi căn bếp gia đình Việt Nam là loại dao Sanmai với vỏ không rỉ lõi siêu thép M390 với giá chỉ nhỉnh hơn 1 triệu đồng.

Trong thời gian tới, bên cạnh những sản phẩm theo đơn đặt hàng, anh Viết cũng đang lên kế hoạch thực hiện khoảng vài mẫu dao ưng ý mỗi năm để phục vụ cho trưng bày, triển lãm. Qua đó từng bước hiện thực hóa mong muốn cùng góp phần nâng cao vị thế của nghề thủ công Việt Nam với bạn bè Quốc tế.

Khánh Huy