Khóa họp 60 Hội đồng Nhân quyền: Kêu gọi đoàn kết nỗ lực chấm dứt nạn phân biệt chủng tộc

Chủ tịch Diễn đàn thường trực về người gốc Phi Martin Kimani phát biểu tại phiên họp trong khuôn khổ khóa họp 60 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc. (Nguồn: X/UNHRC)

“Ranh giới màu da” vẫn tồn tại cho đến ngày nay là bằng chứng cho thấy cộng đồng quốc tế cần phải làm nhiều hơn nữa để xóa bỏ nạn phân biệt chủng tộc đối với người da màu. Đó là điều người đứng đầu một diễn đàn của Liên hợp quốc nhằm thúc đẩy sự hòa nhập và bình đẳng hơn nữa cho cộng đồng người châu Phi di cư trên toàn cầu nhấn mạnh trong khóa họp 60 Hội đồng Nhân quyền, ngày 1/10.

Trình bày báo cáo thường niên trước Hội đồng Nhân quyền tại trụ sở Liên hợp quốc ở Geneva (Thụy Sỹ), Chủ tịch Diễn đàn thường trực về người gốc Phi Martin Kimani chỉ ra rằng, hàng năm, những sự kiện được đưa tin trên các báo đài và trong trải nghiệm sống của người gốc Phi đã chứng minh một cách bi thảm rằng ngay cả ở giai đoạn này của thế kỷ XXI, "ranh giới màu da" vẫn tồn tại, tạo ra sự phân chia thứ bậc, duy trì phân biệt đối xử, bạo lực, chia rẽ xã hội, phủ nhận cơ hội bình đẳng, công bằng, bóc lột liên tục và nhiều hình thức áp bức.

“Các phong trào nhân quyền, bao gồm cả các phong trào chống phân biệt chủng tộc, cần phải đoàn kết hơn bao giờ hết và hành động để bảo đảm rằng những cam kết trong nhiều nghị quyết của Liên hợp quốc, bao gồm Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc (ICERD), được thực hiện”, ông Martin Kimani kêu gọi.

Một thập kỷ tiến bộ

Tháng Một năm nay đánh dấu sự khởi đầu của Thập kỷ quốc tế thứ hai dành cho người gốc Phi (2025-2034).

Trong Thập kỷ đầu tiên (2015-2024), hơn 30 quốc gia đã thay đổi luật pháp và chính sách nhằm chống phân biệt chủng tộc và xử lý những vấn đề đặc thù của cộng đồng gốc Phi. Diễn đàn thường trực về người gốc Phi được thành lập, đồng thời nhiều Ngày quốc tế mới được thiết lập để tôn vinh đóng góp của cộng đồng này, trong đó có phụ nữ và trẻ em gái.

Trên nền tảng những thành tựu đã đạt được, Diễn đàn thường trực về người gốc Phi coi Thập kỷ quốc tế thứ hai là “giai đoạn nhằm củng cố tình đoàn kết toàn cầu, thúc đẩy những tiến bộ cụ thể”.

Cùng với các bên liên quan khác, Diễn đàn kêu gọi thúc đẩy hành động xoay quanh ba trụ cột: công nhận, công lý và phát triển.

Các biện pháp hành động bao gồm công nhận rộng rãi hơn nạn phân biệt chủng tộc có hệ thống và cấu trúc vẫn tồn tại; theo đuổi công lý bồi thường cho những nạn nhân và nỗ lực hơn nữa nhằm hướng tới việc đưa người gốc Phi và bình đẳng chủng tộc vào tất cả khuôn khổ phát triển.

Công lý trong thời đại số

Bên cạnh đó, bối cảnh hiện nay làm dấy lên những lo ngại về quyền của người da màu có thể chưa được giải quyết trong Thập kỷ quốc tế đầu tiên. Điều đó bao gồm công lý môi trường và khí hậu; áp dụng công bằng trí tuệ nhân tạo (AI), "công lý số" và quyền con người của những người phải đối mặt với nạn phân biệt chủng tộc.

Ông Martin Kimani cho biết Diễn đàn thường trực về người gốc Phi đã và đang tích cực thảo luận về những vấn đề này. Ví dụ, "công lý số" đã nằm trong chương trình nghị sự của phiên họp thường niên của Diễn đàn thường trực về người gốc Phi được tổ chức vào tháng 4 năm ngoái tại New York (Mỹ).

Diễn đàn nhấn mạnh việc theo đuổi "công lý số" vẫn cấp bách trong thời đại này, vì bất bình đẳng một cách có hệ thống trong và giữa các quốc gia có nguy cơ bị sao chép và khuếch đại trong các lĩnh vực công nghệ mới nổi.

Hơn nữa, kết luận của diễn đàn phản ánh mối quan ngại sâu sắc về việc duy trì định kiến chủng tộc trong các hệ thống AI, đồng thời thừa nhận AI có thể đóng góp như thế nào cho xã hội.

“AI và công nghệ số không thể tách rời khỏi những bất công rộng lớn hơn trong lịch sử và đương đại đã định hình chúng”, Chủ tịch Diễn đàn thường trực về người gốc Phi nhấn mạnh.

Người dân tại Haiti phải rời bỏ nhà cửa vì bạo lực. (Nguồn: UNFPA)

Quan tâm đến phụ nữ và trẻ em gái

Phiên họp thường niên của Diễn đàn thường trực về người gốc Phi cũng xem xét tình hình cụ thể của phụ nữ và trẻ em gái gốc Phi và cách họ bị ảnh hưởng bởi các hình thức phân biệt đối xử đan xen.

Theo ông Martin Kimani, việc phụ nữ châu Phi bị "phi nhân hóa" ngay từ khi bắt đầu chế độ nô lệ đã đặt nền móng cho sự mất giá trị và phân biệt đối xử liên tục mà họ phải đối mặt cho đến tận ngày nay.

“Các mục tiêu phát triển không thể đạt được nếu không có các biện pháp khắc phục, giải quyết rõ ràng thực trạng này”, ông Martin Kimani nói.

Năm qua cũng chứng kiến sự thảo luận sôi nổi về vấn đề công lý khắc phục (sự khắc phục một cách hợp lý cho những bất công hay thiệt hại của một chủ chể). Đây được cho là một ưu tiên quan trọng và cấp bách nhằm nhận diện và giải quyết toàn diện những bất công bằng về mặt hệ thống và cấu trúc.

Công lý khắc phục bao gồm năm lĩnh vực: bồi thường (ví dụ như quyền hoặc tài sản hợp pháp); đền bù (bao gồm cả tổn hại về thể chất hoặc tinh thần); thỏa đáng (bao gồm các hành động như xác minh sự thật và công khai đầy đủ sự thật); thừa nhận và xin lỗi công khai.

Sau 80 năm kể từ khi Hiến chương Liên hợp quốc tái khẳng định quyền bình đẳng và phẩm giá vốn có của mọi con người, cũng như 60 năm kể từ khi Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc được thông qua, cộng đồng quốc tế lúc này cần nỗ lực và đoàn kết hơn nữa để xóa bỏ hoàn toàn "ranh giới màu da".

(theo UN News)

Quang Huy