Khắc phục việc phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước dàn trải, không hiệu quả

Chiều 7/2, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030.

Toàn cảnh Phiên họp

Tại Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định: Dự thảo Nghị quyết về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2026 – 2030 được xây dựng căn cứ theo quy định tại Điều 51 Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15, Điều 20 Luật NSNN, Nghị quyết số 974/2020/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trong đó quy định Chính phủ xây dựng Nghị quyết, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Căn cứ quy định tại Luật Đầu tư công, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan trung ương, địa phương tổ chức đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết 973/2020/UBTVQH14 và dự thảo Nghị quyết quy định nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2026-2030, lấy ý kiến các bộ, cơ quan trung ương và địa phương theo quy định.

Trên cơ sở ý kiến góp ý của các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cơ quan chủ trì soạn thảo) đã tổng hợp, tiếp thu, giải trình và hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, báo cáo Bộ Tư pháp thẩm định theo quy định. Sau khi Bộ Tư pháp có ý kiến thẩm định, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, báo cáo Chính phủ phê duyệt và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Tờ trình số 03/TTr-CP ngày 04/01/2025.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách (TCNS) Lê Quang Mạnh cho biết, đa số ý kiến Ủy ban TCNS thống nhất với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết ban hành quy định về các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2026-2030.

Về các ngành, lĩnh vực sử dụng vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030 (Điều 3): Dự thảo Nghị quyết đã phân loại 13 ngành lĩnh vực theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, đa số ý kiến trong Ủy ban TCNS cho rằng, khoản 2 Điều 7 của Luật Đầu tư công năm 2024 đã quy định ngành, lĩnh vực sử dụng vốn đầu tư công và giao Chính phủ quy định chi tiết. Do vậy, đề nghị rà soát nội dung này tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bảo đảm yêu cầu trong xây dựng pháp luật, không quy định nội dung đã được quy định trong Luật Đầu tư công và đã giao Chính phủ quy định chi tiết. Theo đó, đề nghị bỏ Điều 3 và chỉnh lý nội dung liên quan cho phù hợp.

Có ý kiến cho rằng, đối với một số dự án cần bổ sung nguyên tắc, cơ sở xác định dự án thuộc ngành, lĩnh vực đối với dự án đầu tư có thể liên quan đến nhiều ngành lĩnh vực khác nhau. Hiện nay, Luật Đầu tư công đã có quy định về việc phân loại Dự án đầu tư công liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau trong đó việc phân nhóm theo ngành, lĩnh vực dự án căn cứ vào tỷ trọng vốn đầu tư theo ngành, lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng mức đầu tư dự án. Đề nghị Dự thảo Nghị quyết thể hiện rõ hơn khi xác định ngành, lĩnh vực ghi vốn.

Về nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSTW trong nước (Điều 5) và nước ngoài (Điều 6): Dự thảo Nghị quyết quy định riêng về vốn trong nước và vốn nước ngoài (Nghị quyết số 973 quy định chung tại 1 Điều về NSTW), trong đó: Đối với vốn NSTW trong nước, cơ bản kế thừa quy định tại Nghị quyết số 973, giữ quy định dành tối đa không quá 30% để bổ sung có mục tiêu cho địa phương và được phân bổ theo ngành, lĩnh vực.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh

Đối với vốn nước ngoài, dự thảo bổ sung quy định rõ hơn việc phù hợp với kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 05 năm; quy định ưu tiên bố trí vốn cho các dự án chuyển tiếp, các dự án đủ điều kiện bố trí vốn... Ủy ban TCNS cơ bản nhất trí với các nội dung dự thảo, bên cạnh đó đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan liên quan phối hợp rà soát kỹ quy định tiêu chí phân bổ vốn đối với các dự án sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài để bảo đảm tính thống nhất, phù hợp với quy định mới của Luật Đầu tư công. Rà soát quy định để khắc phục tồn tại hạn chế trong việc thực hiện Nghị quyết số 973 như Tờ trình của Chính phủ đã nêu; ưu tiên phân bổ vốn ODA, vốn vay nước ngoài cho những dự án quan trọng quốc gia, dự án lớn tác động đến phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, dự án gắn với chuyển giao công nghệ cho Việt Nam đối với những lĩnh vực quan trọng mà nước ta chưa làm và chưa làm chủ công nghệ. Có ý kiến đề nghị nghiên cứu bổ sung việc bố trí vốn để phục vụ thúc đẩy tự động hóa, ứng dụng thành tựu 4.0 và nghiên cứu bố trí nguồn cho quỹ hỗ trợ đầu tư.

Tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định về tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công

Tại Phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với 5 nhóm chính sách và nhiều nội dung cụ thể trong dự thảo Nghị quyết về nguyên tắc, tiêu chí về định mức phân bổ vốn đầu tư công, nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030. Tuy nhiên, để hoàn chỉnh dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị tiếp thu ý kiến đồng chí Chủ tịch Quốc hội, của Ủy ban thường vụ Quốc hội và cơ quan thẩm tra, đồng thời lưu ý một số vấn đề như:

Không quy định chi tiết, cụ thể ngành, lĩnh vực sử dụng vốn đầu tư công nguồn ngân sách trong Nghị quyết, nghiên cứu thể hiện theo hướng thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư công. Trong Luật đã giao Chính phủ quy định chi tiết để linh hoạt trong thực hiện và phù hợp với chủ trương đổi mới trong xây dựng pháp luật, không quy định các nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định về nguyên tắc chung, nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công, nguồn ngân sách trung ương, trong nước và ngoài nước, vốn chương trình mục tiêu quốc gia, nguồn ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho địa phương, vốn đầu tư công, nguồn ngân sách địa phương để cơ cấu lại đầu tư công, đảm bảo minh bạch, công bằng và tránh dàn trải trong phân bổ vốn.

Quản lý chặt chẽ, hiệu quả và ràng buộc trách nhiệm quản lý vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, thu hút vốn đầu tư xã hội phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng theo chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước và lưu ý việc bố trí vốn cho lĩnh vực phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; lưu ý việc đảm bảo các lĩnh vực, các nhiệm vụ có mục tiêu ưu tiên để tăng tốc phát triển trong giai đoạn 2026-2030.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Bộ Kế hoạch Đầu tư phối hợp với các cơ quan nghiên cứu xử lý một số vấn đề tồn đọng kéo dài trong sử dụng vốn đầu tư. Qua quá trình ban hành Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị quyết, cần lưu ý các ý kiến về điểm đối với tiêu chí người dân tộc thiểu số, tiêu chí hộ nghèo, điểm đối với tiêu chí tỷ lệ che phủ rừng, tiêu chí huyện vùng cao, hải đảo, xã đặc biệt khó khăn... để đảm bảo mục tiêu phát triển vùng khó khăn, mục tiêu phát triển bền vững.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu ý kiến tại Phiên họp

Đóng góp ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhất trí với việc ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030. Tuy nhiên, các cơ quan cần lưu ý khắc phục cho được việc phân bổ nguồn vốn dàn trải, không hiệu quả; đảm bảo việc phân bổ hợp lý giữa những các ngành, lĩnh vực. Bên cạnh đó là khắc phục những tồn tại, hạn chế trong thực hiện Nghị quyết số 973 khi chưa có cơ chế quản lý trong việc lập kế hoạch, phân bổ vốn đầu tư công từ nguồn ngân sách địa phương, chưa có cơ chế ràng buộc trách nhiệm dành nguồn ngân sách địa phương cho đầu tư cơ sở hạ tầng, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn nước ngoài hiện còn rất thấp... Tiếp tục rà soát, cập nhật Luật Đầu tư công năm 2024 đảm bảo đồng bộ, nhất là các vấn đề liên quan đến thời gian bố trí vốn thực hiện dự án nhóm A, B, C, tiêu chí phân bổ vốn đối với các dự án ODA, nguồn vay ưu đãi từ nước ngoài...

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng yêu cầu rà soát các tiêu chí để đảm bảo ưu tiên sử dụng vốn đầu tư công và tiêu chí phải được so sánh định mức, mức độ cấp thiết, tính hiệu quả của dự án đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng... Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư ưu tiên bố trí vốn, tháo gỡ khó khăn trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu kết luận Phiên họp

Phát biểu kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Ủy ban TCNS chủ trì, phối hợp với Ủy ban Pháp luật, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn chỉnh dự thảo Nghị quyết, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Chủ tịch Quốc hội ký ban hành; giao Tổng thư ký Quốc hội chỉ đạo tổng hợp các ý kiến tham gia, thông báo ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội gửi các cơ quan liên quan để tổ chức thực hiện.

Trong khuôn khổ Phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết nhất trí với các nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết với 100% các thành viên tham gia tán thành.

Một số hình ảnh tại Phiên họp:

Toàn cảnh Phiên họp

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành Phiên họp

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tham dự Phiên họp

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Phiên họp

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh đóng góp ý kiến

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Minh Khương

Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết nhất trí với các nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết với 100% các thành viên tham gia tán thành.

Bích Lan - Nghĩa Đức