Kẻ hưởng lợi từ cuộc chiến ở Dải Gaza

Đứng đầu danh sách những người hưởng lợi rõ ràng là Iran, quốc gia có động cơ, phương tiện và cơ hội để gây ra cuộc xung đột âm ỉ giữa Palestine và Israel đến mức các quốc gia Ả Rập từ lâu coi xung đột Palestine là lý do để không tham gia. sáng kiến mới do Mỹ-Israel dẫn đầu (đáng chú ý nhất là Ả Rập Xê-út và Quốc vương Salman của nước này) đã được minh oan. Việc làm rạn nứt mối quan hệ giữa Mỹ, Israel và những quốc gia đã ký kết các thỏa thuận bình thường hóa - đặc biệt là UAE và Bahrain - cũng có thể xảy ra vào tuần trước.

Cho đến chỉ hai tuần trước, phương tiện tài sản chủ quyền quan trọng của UAE - Mubadala - đã có ý định chính thức phê chuẩn một thỏa thuận về nguyên tắc để mua từ Delek Drilling của Israel 22% cổ phần của mình trong mỏ khí đốt tự nhiên Tamar do dầu của Mỹ điều hành và tập đoàn khí đốt khổng lồ, Chevron. Với quy mô của thỏa thuận - ít nhất là 1,1 tỷ đô la Mỹ - và thực tế là mỗi quốc gia đứng sau thỏa thuận bình thường hóa Mỹ-Israel-UAE được ký kết vào tháng 8 năm ngoái đều có liên quan đáng kể đến nó - thỏa thuận được coi là một trong những thỏa thuận những phát triển quan trọng về vật chất kể từ khi Israel và UAE đồng ý bình thường hóa quan hệ vào năm ngoái.

Đối với Israel, hơn và cao hơn giá trị tài chính của thỏa thuận là ý nghĩa chiến lược của mỏ khí đốt Tamar nằm ở phía đông Địa Trung Hải vì đây là một trong những nguồn năng lượng chính của đất nước, có thể sản xuất 11 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm. Điều này không chỉ đủ để bao phủ phần lớn thị trường năng lượng khí đốt của Israel mà còn tạo cơ sở cho việc triển khai xuất khẩu khí đốt quan trọng về mặt chiến lược sang Ai Cập và Jordan. Nhấn mạnh điều này, vào tháng trước, đã có nhận xét từ giám đốc điều hành của Delek Drilling, Yossi Abu, rằng thỏa thuận có khả năng đánh dấu: “Một sự liên kết chiến lược ở Trung Đông, theo đó khí đốt tự nhiên trở thành một nguồn hợp tác trong khu vực.” Thỏa thuận đã được hoàn tất trong tháng này, do đó sẽ mở ra con đường hợp tác sâu hơn giữa Mubadala và Delek Drilling ở mỏ khí gần đó - và thậm chí lớn hơn - mỏ khí Leviathan. Tuy nhiên, vào tuần trước, nhà điều hành mỏ Tamar, Chevron đã đóng cửa giàn khí đốt Tamar ngoài khơi Israel trong bối cảnh bạo lực giữa Israel và Palestine leo thang.

Nếu xu hướng gia tăng bạo lực giữa Palestine và Israel này tiếp tục diễn ra thì đây có thể không phải là thỏa thuận thương mại duy nhất bị đe dọa vì nền tảng chính của chiến lược bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các quốc gia Ả Rập đang được đặt ra. Thỏa thuận này giữa Israel và UAE - được công bố vào ngày 13 tháng 8 - diễn ra cùng thời điểm với Netanyahu của Israel thông báo rằng Anh đang đình chỉ kế hoạch sáp nhập thêm các khu vực của Bờ Tây mà nước này đã chiếm giữ trong Chiến tranh Sáu Dar năm 1967. Vào thời điểm đó, UAE có hai mục tiêu chính trong việc ký kết một thỏa thuận như vậy. Một là họ muốn đứng vững trong nhóm các đồng minh được Hoa Kỳ ủng hộ nhất để nhận được các hợp đồng kinh doanh và tài trợ trong tương lai, vì họ đã phải hứng chịu một tác động lớn từ cuộc chiến giá dầu do Ả Rập Xê-út dẫn đầu vừa kết thúc. Lý do khác là họ muốn được đưa vào mạng lưới an ninh và tình báo Mỹ-Israel để bảo vệ mình khỏi ảnh hưởng ngày càng tăng của Iran.

Đối với Iran, mối nguy tiềm tàng mà trục quyền lực Mỹ-Israel mới này gây ra là rất lớn. Một phần đây là kết quả của việc gia tăng các mối đe dọa an ninh (thông qua một hoạt động tình báo do Israel lãnh đạo mở rộng ồ ạt) đến từ UAE ở các tỉnh phía nam và tây nam của nó và một phần là do khả năng xảy ra khi nhà lãnh đạo hiện tại của khu vực nguy hiểm nhất của họ kẻ thù, Ả Rập Saudi qua đời (và Quốc vương Salman đang trong tình trạng sức khỏe rất kém), người kế vị của ông, Thái tử Mohammed bin Salman (MbS), có thể tham gia nhóm bình thường hóa mối quan hệ.

Việc Iran nên tìm cách tận dụng vấn đề lâu đời và sâu sắc này của Palestine vào thời điểm này là hoàn toàn không có gì đáng ngạc nhiên, vì Iran không có gì để mất và mọi thứ sẽ có được nếu diễn ra đúng tình huống. Mặt khác, bạo lực hiện tại giữa Palestine và Israel càng kéo dài - và thậm chí tốt hơn cho Iran nếu Israel tiến hành một cuộc xâm lược trên bộ - thì càng ít có khả năng bất kỳ quốc gia Ả Rập nào khác tham gia vào chiến lược thỏa thuận bình thường hóa quan hệ do Mỹ dẫn đầu trong khu vực, bao gồm cả Ả Rập Xê-út. Mặt khác, do quyền lực chủ chốt ở Palestine - Hamas - có mối liên hệ cực kỳ chặt chẽ với Iran (cùng với Hezbollah ở Lebanon gần đó), Iran cuối cùng có thể được kêu gọi thông qua các kênh ngoại giao để môi giới hòa bình với Palestine. Trong trường hợp như vậy, chắc chắn Iran sẽ tìm cách loại bỏ các điều khoản cứng rắn của Washington đối với dự thảo thỏa thuận hạt nhân mới mà nước này hiện đang đàm phán với Mỹ.

Mặc dù mối quan hệ giữa Iran và Hamas đã nguội lạnh vào khoảng năm 2012 khi nhóm quân sự-chính trị về cơ bản điều hành Palestine quyết định ủng hộ phe đối lập Syria chống lại Tổng thống cầm quyền Bashar al-Assad - trái với mong muốn của Iran - nhu cầu tài chính về phần Hamas đã làm ấm lên quan hệ sao lưu lại khoảng ba năm trước. Năm 2018, theo Bộ trưởng Quốc phòng Israel lúc bấy giờ, Avigdor Lieberman, nói rằng phần lớn 260 triệu USD mà Hamas đầu tư vào năm 2017 để làm đường hầm và vũ khí đến từ Tehran.

Tuần trước, Kênh 12 của Israel đưa tin rằng Iran đã đồng ý cung cấp 30 triệu đô la Mỹ mỗi tháng cho Hamas để đổi lấy thông tin về khả năng tên lửa của Israel và các vị trí đặt tên lửa của họ, sau cuộc họp hai tuần trước giữa 9 thành viên cấp cao của cánh chiến binh của Hamas và Cơ quan tối cao của Iran. Lãnh tụ, Ali Khamenei, ở Tehran. Thậm chí gần đây, Tổng tư lệnh Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, Hossein Salami, cảnh báo rằng Israel rất dễ bị tổn thương trước một hoạt động chiến thuật lớn vì đất nước quá nhỏ và nhấn mạnh vụ bắn tên lửa S-200 từ Syria gần đây là một ví dụ về mức độ hiệu quả của một cuộc bắn phá liên tục bằng tên lửa tầm ngắn.

Sự kết hợp của các yếu tố về lịch sử, chính trị, tôn giáo và dân tộc đã góp phần vào khiến Dải Gaza “chìm” trong căng thẳng và đổ máu.

Các quốc gia vùng Vịnh tham gia với Israel để phục vụ lợi ích riêng của họ trong việc chống lại Iran. Quyết định bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Israel của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất vào năm ngoái đã chính thức hóa bí mật được giữ kín tồi tệ nhất của Trung Đông. Để chống lại sự xâm lược của Iran, Ả Rập Xê-út chắc chắn có thể được hưởng lợi từ sự hợp tác được nâng cấp này cũng như từ chuyên môn của Israel trong các cuộc chiến tranh bất thường liên quan đến các bên tham gia.

Saudi Arabia và Israel muốn thấy Hoa Kỳ sử dụng sức mạnh quân sự của mình để đánh bại chứ không chỉ ngăn chặn mối đe dọa từ Iran. Cả hai đều tích cực thúc đẩy một thỏa thuận toàn diện và khó đạt được giữa Mỹ-Iran, bao gồm các ưu tiên của Mỹ trong việc dừng chương trình hạt nhân của Iran và tấn công vào các lợi ích của Mỹ với việc chống lại sự bành trướng địa chính trị rộng lớn hơn của Iran trong khu vực.

Với chiến sự leo thang khốc liệt ở Dải Gaza tuần qua, tất cả các quốc gia bình thường hóa quan hệ với Israel vào năm 2020 như Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Bahrain, Sudan và Maroc đã chỉ trích các chính sách của Israel trong tuần này. Ngay cả những người ủng hộ hiệp định cũng nhận ra thách thức ngày càng sâu sắc đối với Israel trong việc giành được sự chấp nhận ở một khu vực mà việc chiếm đóng lãnh thổ của người Palestine không được đồng tình. Ngay cả UAE đã tự khẳng định mình là một đồng minh nhiệt tình của Israel kể từ khi trở thành quốc gia đầu tiên tham gia các hiệp định do Nhà Trắng Trump đàm phán vào năm ngoái. Nhưng kể từ khi bạo lực ở Gaza bắt đầu, một số quan chức Tiểu vương quốc đã nhắc lại lập trường ủng hộ người Palestine của họ.

Ngọc Linh - Theo Oilprice