Huyện Sơn Hà, Quảng Ngãi chăm lo đời sống đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Huyện Sơn Hà quan tâm đời sống đồng bào DTTS (Ảnh: Quảng Ngãi TV)

Huyện Sơn Hà nằm ở phía Tây của tỉnh Quảng Ngãi, giáp các huyện Sơn Tịnh, Tư Nghĩa, Minh Long, Ba Tơ, Kon Plông (Kon Tum), Trà Bồng và Sơn Tây. Với địa hình bị chia cắt bởi nhiều sông, suối lớn, huyện có diện tích tự nhiên 72.826,3ha. Tính đến cuối năm 2023, dân số toàn huyện đạt 79.684 người, trong đó đồng bào DTTS chiếm 83%, chủ yếu là các dân tộc Hrê, Kor và Ka Dong.

Những năm gần đây, kinh tế - xã hội của huyện đã có bước chuyển mình rõ nét. Tỷ trọng ngành công nghiệp - xây dựng tăng, trong khi ngành nông nghiệp chuyển sang hướng sản xuất bền vững, thực hiện các chuỗi liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản địa phương, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Nhằm cụ thể hóa mục tiêu của Chương trình, ngày 8/3/2024, UBND huyện Sơn Hà đã ban hành Kế hoạch số 44/KH-UBND Về việc thực hiện Chương trình tại địa bàn huyện Sơn Hà trong năm 2024. Mục tiêu chung của huyện Sơn Hà là thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp để phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh; nâng cao đời sống người dân, góp phần giảm nghèo bền vững của huyện, đảm bảo giải ngân đạt 100% kế hoạch vốn năm 2024 và các năm 2022, 2023 chuyển sang, nhằm đạt được mục tiêu của Chương trình trong giai đoạn 2021 - 2025. Mục tiêu đến cuối năm 2024, huyện Sơn Hà phấn đấu xây dựng 1 công trình nước sinh hoạt tập trung và hỗ trợ 500 hộ sử dụng nước sinh hoạt phân tán; hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 100 hộ. Về nội dung hỗ trợ nhà ở thuộc Dự án 1, theo Báo cáo của UBND huyện Sơn Hà về nhu cầu sử dụng đất đối với đồng bào DTTS; đánh giá các Dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần thuộc Chương trình trên địa bàn huyện, UBND huyện phê duyệt hỗ trợ nhà ở cho 235 hộ trong năm 2024. Thực hiện Quyết định số 866/QĐ-UBND (ngày 8/8/2022) của UBND tỉnh phê duyệt kế hoạch thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025; UBND huyện Sơn Hà đã triển khai thực hiện Chương trình trên địa bàn huyện và tổng hợp, báo cáo kết quả thực hiện cho cơ quan thường trực Chương trình và các cơ quan chủ trì Dự án, Tiểu dự án, nội dung thành phần ở cấp tỉnh. UBND huyện kịp thời báo cáo tình hình triển khai thực hiện Chương trình trên địa bàn huyện; phản ánh các khó khăn, vướng mắc, thường xuyên phối hợp và tham vấn các nội dung liên quan về Chương trình để triển khai thực hiện đảm bảo theo quy định.

Theo báo cáo, từ tháng 6/2022 đến hết tháng 5/2024, trên địa bàn huyện có 13 xã và 1 thị trấn, với 89 thôn, tổ dân phố nằm trong diện đối tượng của Chương trình. Tổng vốn thực hiện Chương trình trong giai đoạn 2021 - 2024 của huyện Sơn Hà là 314.156 triệu đồng, trong đó: ngân sách Trung ương là 271.176 triệu đồng (gồm: vốn đầu tư công là 152.658 triệu đồng, vốn sự nghiệp là 118.518 triệu đồng); ngân sách tỉnh là 27.362 triệu đồng (gồm: vốn đầu tư công là 15.406 triệu đồng, vốn sự nghiệp là 11.956 triệu đồng); ngân sách huyện là 4.859 triệu đồng (gồm: vốn đầu tư công là 1.852 triệu đồng, vốn sự nghiệp là 3.007 triệu đồng); vốn tín dụng là 10.760 triệu đồng.

Kết quả giải ngân vốn thực hiện Chương trình trong giai đoạn 2021 - 2024 là 162.605 triệu đồng, trong đó: ngân sách Trung ương là 140.060 triệu đồng (gồm: vốn đầu tư công là 110.739 triệu đồng, vốn sự nghiệp là 29.321 triệu đồng); ngân sách tỉnh là 13.224 triệu đồng (gồm: vốn đầu tư công là 9.208 triệu đồng, vốn sự nghiệp là 4.016 triệu đồng); ngân sách huyện là 1.321 triệu đồng (gồm: vốn đầu tư công là 1.071 triệu đồng, vốn sự nghiệp là 250 triệu đồng); vốn tín dụng là 8.000 triệu đồng.

Đối với Dự án 1, tổng kế hoạch vốn được phân bổ cho huyện Sơn Hà là 38.925 triệu đồng (vốn ngân sách Trung ương là 34.992 triệu đồng, ngân sách tỉnh là 3.498 triệu đồng và ngân sách huyện là 435 triệu đồng); đến thời điểm báo cáo đã giải ngân là 26.692 triệu đồng, đạt 69%. Cụ thể, huyện Sơn Hà đã thực hiện hỗ trợ nhà ở cho 199 hộ DTTS, đầu tư 12 công trình nước sinh hoạt tập trung mới cho 2.074 hộ thụ hưởng. Đối với nội dung hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán và chuyển đổi nghề thuộc Dự án 1, tổng kế hoạch vốn được phân bổ là 8.644 triệu đồng (trong đó ngân sách Trung ương là 7.789 triệu đồng; ngân sách tỉnh là 779 triệu đồng và ngân sách huyện là 76 triệu đồng). Huyện đã thực hiện hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 42 hộ và hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 1.395 hộ; đến thời điểm báo cáo đã giải ngân được 3.209 triệu đồng, đạt 37% kế hoạch vốn.

Để triển khai vốn vay cho đồng bào DTTS và miền núi qua Ngân hàng Chính sách xã hội, huyện Sơn Hà đã tập trung tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các văn bản quy định, hướng dẫn thực hiện việc cho vay vốn đối với hộ đồng bào DTTS đặc biệt khó khăn. Đến nay, tiếp tục tổ chức rà soát những hộ thụ hưởng chính sách để xây dựng kế hoạch và làm hồ sơ cho trên 253 hộ vay, với tổng kinh phí là 11.018 triệu đồng. Qua đó, góp phần tạo cơ hội cho hộ đồng bào DTTS nghèo có điều kiện làm nhà, phát triển sản xuất nâng cao thu nhập, vươn lên thoát nghèo.

Sau 3 năm triển khai thực hiện Chương trình đã góp phần tăng cường nguồn lực đầu tư trên địa bàn vùng đồng bào DTTS và miền núi của huyện Sơn Hà. Việc giải ngân nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu như nhà ở, xây dựng hệ thống kênh mương, giếng nước, sửa chữa đường giao thông, nâng cấp nhà văn hóa, sửa chữa, nâng cấp một số hạng mục các trường phổ thông dân tộc bán trú và trường có học sinh bán trú… đã góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng, thay đổi bộ mặt vùng đồng bào DTTS và miền núi của huyện.

Tuy nhiên, việc giải ngân Dự án 1 thuộc Chương trình, huyện Sơn Hà vẫn còn không ít khó khăn, thách thức. . Danh sách hộ nghèo biến động hàng năm, dẫn đến việc các địa phương phải liên tục rà soát và điều chỉnh đối tượng thụ hưởng, gây áp lực lớn lên tiến độ và nguồn lực thực hiện.

Ngoài ra, số lượng đối tượng thực tế thụ hưởng các nội dung hỗ trợ chuyển đổi nghề và nước sinh hoạt phân tán giảm đáng kể so với chỉ tiêu được phê duyệt ban đầu, ảnh hưởng đến việc phân bổ và giải ngân vốn sự nghiệp. Điều này khiến nhiều kế hoạch đề ra khó đạt được, làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn vốn trong giai đoạn 2021 - 2025.

Về hỗ trợ nhà ở, đất ở và đất sản xuất, trong 2 năm (2023 và 2024), UBND các xã và thị trấn đã tập trung triển khai các nội dung hỗ trợ , tuy nhiên, do quỹ đất tại các địa phương gần như không còn, khiến việc bố trí đất ở và đất sản xuất cho các hộ đồng bào DTTS trở nên bất khả thi.

Thực hiện Nghị quyết số 111/2024/QH15 của Quốc hội (18/01/2024) về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành công văn chỉ đạo triển khai , yêu cầu các cơ quan, đơn vị và địa phương chủ động thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù trong Chương trình, đồng thời báo cáo khó khăn, vướng mắc để kịp thời xử lý.

Sở Tài chính được giao chủ trì phân bổ dự toán ngân sách và tham mưu về mức cho vay ưu đãi; Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp nghiên cứu cơ chế phân cấp cho cấp huyện. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chịu trách nhiệm tham mưu về tiêu chí, thủ tục lựa chọn dự án sản xuất. UBND các huyện, thị xã cần báo cáo tiến độ thực hiện Chương trình, đẩy nhanh các dự án hỗ trợ sản xuất và giao vốn cho các dự án quy mô nhỏ.

Ngoài ra, UBND huyện Sơn Hà đã kiến nghị Ban Dân tộc tỉnh tham mưu UBND tỉnh điều chỉnh quy trình rà soát đối tượng thụ hưởng. Thay vì phê duyệt danh sách cố định cho cả giai đoạn 2021 - 2025, huyện đề xuất rằng các địa phương nên căn cứ vào kế hoạch vốn được giao hàng năm để rà soát và phê duyệt danh sách đối tượng thụ hưởng phù hợp với thực tế trước thời điểm phân bổ vốn. Cách tiếp cận này không chỉ tăng cường tính linh hoạt trong thực hiện mà còn đảm bảo nguồn lực được sử dụng hiệu quả hơn, đáp ứng kịp thời nhu cầu thực tế tại địa phương.

Hải Yến