Hiện đại hóa giáo dục đại học

Trong số này, chỉ khoảng 4.000 người nhận học bổng từ ngân sách nhà nước, còn lại là du học tự túc hoặc dựa vào các nguồn học bổng khác. Con số này tăng hơn 10.000 so với thời điểm trước dịch Covid-19 khoảng năm 2020. Các nước được chọn du học nhiều là Hàn Quốc (khoảng 43.300 du học sinh (DHS)), Nhật Bản (36.300), Australia (33.000), Mỹ (31.300), Canada (17.100)…

Việt Nam được đánh giá là một trong những nước có số lượng DHS đông và không ngừng gia tăng trong những năm gần đây. Về mặt tích cực, cho thấy kinh tế nước ta ngày càng phát triển nên số lượng gia đình có tiềm lực để có thể cho con đi du học ngày càng nhiều. Du học cũng là cơ hội để DHS tiếp cận tri thức toàn cầu, đóng góp tích cực vào quá trình hội nhập quốc tế, khi trở về là nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước... Nhưng ở một mặt khác, chúng ta cũng cần đặt ra câu hỏi: Vì sao chúng ta có tới hơn 250 cơ sở GDĐH, nhưng số lượng người không học ĐH ở Việt Nam, mà chọn đi du học, lại ngày càng nhiều?

Một hiện trạng đáng trăn trở, là sau khoảng thời gian “mở cửa” với lĩnh vực GDĐH, thì một số cơ sở cho thấy chưa hoạt động hiệu quả, chất lượng giáo dục chưa cao. Thậm chí có những cơ sở bị buộc tạm ngừng một số chuyên ngành vì không đủ giảng viên hay cơ sở vật chất, khiến sinh viên và phụ huynh lao đao. Nhiều năm qua, sự thay đổi liên tục về phương thức tuyển sinh, vận hành hoạt động của cơ sở GDĐH, như thi hay xét tuyển ĐH, cũng khiến người học và gia đình nghi ngại. Vì vậy, du học là một trong những phương án đầu tiên với các gia đình có tiền, có điều kiện.

Tháng 3/2025, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở GDĐH thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050, nêu rõ sẽ giải thể các trường, phân hiệu ĐH không đạt chuẩn; chỉ xem xét thành lập trường công lập mới khi có yêu cầu cấp thiết; khuyến khích thành lập mới, mở rộng mạng lưới ĐH tư thục, phân hiệu của các ĐH nước ngoài có uy tín, nhất là nhóm đào tạo khoa học, kỹ thuật, công nghệ. Các ĐH quốc gia và ĐH vùng được đầu tư nâng cấp để đạt chất lượng, uy tín ngang tầm khu vực và thế giới.

Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị mới đây cũng xác định một trong những nhiệm vụ quan trọng bậc nhất là hiện đại hóa GDĐH (từ bậc cao đẳng đến tiến sĩ). Mục tiêu là đưa các trường ĐH phát triển với tốc độ nhanh, mạnh hơn, định hướng rõ ràng, tạo nguồn nhân lực trình độ cao cho các lĩnh vực đất nước đang cần. Nghị quyết 71 yêu cầu khẩn trương sắp xếp, tái cấu trúc các trường ĐH; sáp nhập, giải thể trường không đạt chuẩn; xóa bỏ cấp trung gian; nghiên cứu sáp nhập các viện nghiên cứu với trường ĐH; chuyển một số trường về địa phương quản lý.

Tại Hội nghị GDĐH vừa qua, lãnh đạo Bộ GD&ĐT cho biết sẽ có khoảng 140 cơ sở ĐH công lập đứng trước cuộc đại sắp xếp, sáp nhập, giảm rất sâu số đầu mối. Một số trường sẽ bị giải tán nếu quy mô quá nhỏ, không đạt chuẩn. Việc sắp xếp nhằm khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, không phát triển. Về phía Bộ GD&ĐT, sẽ giảm các nội dung đang nắm giữ, thực hiện phân cấp, phân quyền, ủy quyền nhiều hơn; chỉ nắm việc cấp, rút giấy phép, đóng cửa, giải tán ĐH; bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển, điều động với người đứng đầu. Riêng với các trường công lập, Bộ sẽ phê duyệt chiến lược, mục tiêu, sứ mệnh vì nhóm này phải thực hiện mục tiêu công.

Đó là những việc rất nên làm và làm sớm, để ổn định nâng cao chất lượng GDĐH, nâng cao uy tín, vị thế của các cơ sở GDĐH, tăng cường niềm tin của người học và các bậc phụ huynh.

Huỳnh Ngọc Hiếu