Hành trình chung sức của một dân tộc đoàn kết

Việt Nam được biết đến là một quốc gia hoàn thành sớm mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc, trở thành một hình mẫu về xóa đói, giảm nghèo và được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng về giảm nghèo trên thế giới. Hiện nay, hầu hết các hộ dân trên cả nước đã có nhà ở kiên cố, an toàn, tuy nhiên, đến năm 2024 vẫn còn khoảng 300.000 hộ gia đình cần hỗ trợ về nhà ở.

Ngày 10/8/2023, phiên họp của Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương đã quyết định phát động Phong trào thi đua cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025. Phong trào này nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/1/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030 (kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng) "xóa bỏ hoàn toàn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, người dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu".

Lực lượng đoàn viên thanh niên ở Hà Tĩnh chung tay xóa nhà tạm cùng người dân.

Quán triệt tinh thần chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã quyết liệt vào cuộc. Theo mục tiêu đề ra của Nghị Quyết 42/NQ/TW, phấn đấu đến hết năm 2030 xóa bỏ hoàn toàn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát, tuy nhiên khi triển khai thực hiện Chính phủ đặt mục tiêu, kết thúc năm 2025 sẽ cơ bản xóa xong nhà tạm, nhà dột nát, quyết tâm “về đích” sớm trước 5 năm so với mục tiêu Ban Chấp hành Trung ương đề ra.

Ngay sau đó là sự chuẩn bị khẩn trương của Chính phủ, UBTƯ MTTQ Việt Nam, Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương và các bộ, ngành, địa phương. Ngày 13/4/2024, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương và Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam đã phát động phong trào thi đua chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên quy mô cả nước; đồng thời, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam thay mặt Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam kêu gọi các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức, tập thể, cá nhân hưởng ứng phong trào thi đua do Thủ tướng Chính phủ phát động. Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1243/QĐ-TTg về việc thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước do đồng chí Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng Ban Chỉ đạo, đồng chí Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam tham gia làm Phó Trưởng Ban Chỉ đạo.

Đây là cuộc tổng khởi công mạnh mẽ, không chỉ thể hiện sự quyết tâm, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, của toàn dân, mà đòi hỏi sự nỗ lực vươn lên từ chính các hộ nghèo, đoàn kết để chiến thắng đói nghèo.

Để tiếp tục đẩy mạnh chương trình, ngày 5/10/2024 Chính phủ và Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam phối hợp tổ chức chương trình với chủ đề “Mái ấm cho đồng bào tôi” nhằm kêu gọi, vận động và phân công hỗ trợ cho các địa phương.

Huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) cử cán bộ trực tiếp xuống địa bàn bốc vác vật liệu xây nhà cho dân.

Ngay sau đó, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam ban hành hướng dẫn triển khai Phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025” gửi các địa phương và các cơ quan có liên quan; đồng thời có Công văn gửi UBMTTQ Việt Nam các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc cung cấp thông tin tài khoản Quỹ Vì người nghèo để tiếp nhận, hỗ trợ nguồn ủng hộ xóa nhà tạm, nhà dột nát...

Trên cơ sở hướng dẫn của Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam, UBMTTQ Việt Nam các tỉnh, thành phố đã tham mưu với cấp ủy, phối hợp với chính quyền địa phương, triển khai hàng loạt nội dung như thành lập Ban chỉ đạo; ban hành Kế hoạch phát động Phong trào thi đua; UBMTTQ 63 tỉnh, thành phố đã thực hiện việc sử dụng tài khoản Quỹ Vì người nghèo do UBMTTQ các cấp quản lý để tiếp nhận kinh phí hỗ trợ của bộ, cơ quan, địa phương, doanh nghiệp, ngân hàng, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước ủng hộ cho chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát của địa phương.

Nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện, Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo Trung ương triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước đã tổ chức nhiều phiên họp với các cơ quan liên quan và họp trực tuyến với các địa phương, ban hành hàng chục văn bản gồm các quyết định, công điện, chỉ thị, kết luận để chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương và cơ quan liên quan triển khai thực hiện.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến trao tặng hỗ trợ xây nhà đại đoàn kết cho người nghèo tại Lễ phát động Phong trào thi đua cả nước chung tay "xóa nhà tạm, nhà dột nát" trong năm 2025 (tháng 4/2024). Ảnh: Quang Vinh

Mới đây nhất, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện yêu cầu các bộ ngành, địa phương quyết liệt hơn nữa, thần tốc hơn nữa, quyết tâm hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trước thời gian, kế hoạch mục tiêu đề ra để cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 31/8/2025.

Có thể thấy, ban đầu, đích đến của chương trình là hoàn thành trước 31/12/2025, sau đó là công điện yêu cầu “quyết liệt hơn nữa, thần tốc hơn nữa” để hoàn thành trước 31/10/2025 và bây giờ là tiếp tục quyết tâm bứt tốc về đích trước 31/8/2025. Trong đó, hỗ trợ nhà ở cho thân nhân liệt sỹ, người có công với cách mạng hoàn thành trước ngày 27/7/2025. Trong triển khai thực hiện bảo đảm “6 rõ: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả” và “4 thật: nói thật, làm thật, hiệu quả thật, người dân thụ hưởng thật”. Đây không chỉ đơn thuần là những quyết định hành chính, mà là mệnh lệnh từ trái tim để nhiều gia đình sớm thoát khỏi cảnh nhà tạm, nhà dột nát trước mùa mưa bão.

Với sự quyết tâm đồng lòng từ trung ương tới địa phương, sau một thời gian triển khai, đến nay, giấc mơ “an cư” của hàng nghìn người nghèo được hiện thực hóa khi nhiều tỉnh, thành phố huy động nhiều nguồn lực để hỗ trợ xây mới, sửa chữa nhà ở cho các hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, hộ người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ. Nhiều địa phương đã “về đích,” hoàn thành trước thời hạn đề ra.

Công cuộc xóa nhà tạm, nhà dột nát ghi nhận sự tham gia vào cuộc của cả hệ thống chính trị, từ các lực lượng cho đến người dân. Tinh thần của Thủ tướng “chỉ bàn làm, không bàn lùi” đã mang tới một khí thế mới để các địa phương “vượt nắng, thắng mưa” hoàn thành nhiệm vụ. Phong trào thi đua “Xóa nhà tạm, nhà dột nát” đã viết nên biết bao câu chuyện xúc động của tình người, tô đậm thêm truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái của dân tộc ta.

Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến khởi công xây nhà và tặng quà cho gia đình ông Nguyễn Văn Đồng, xóm Doi, xã Hiền Lương, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình, trong khuôn khổ Lễ phát động Phong trào thi đua cả nước chung tay "xóa nhà tạm, nhà dột nát" (tháng 4/2024). Ảnh: Quang Vinh

Trước tiên có thể thấy, trong chương trình “Xóa nhà tạm, nhà dột nát”, lực lượng vũ trang luôn đi đầu, đóng góp rất lớn cả về vật chất và công sức. Tính đến thời điểm hiện nay, lực lượng công an đã hoàn thành hơn 29.100 căn nhà để trao tặng các hộ dân, đồng bào khắp mọi miền Tổ quốc. Lực lượng quân đội xác định việc xóa nhà tạm, nhà dột nát là nhiệm vụ, là trách nhiệm chính trị và là tình cảm của cấp ủy, của chỉ huy các cấp cũng như cán bộ, chiến sĩ, qua đó thắt chặt tình cảm quân dân. Đến nay, lực lượng quân đội đã đóng góp trên 600 tỷ đồng và huy động hơn 21.000 lượt cán bộ, chiến sĩ với hơn 76.500 ngày công hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Nhiều bộ, ngành, địa phương cũng tích cực vào cuộc. Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ phát động, ngành ngân hàng đã cam kết hỗ trợ 1.300 tỷ đồng và phân công cụ thể cho từng ngân hàng hỗ trợ các địa phương...

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Phó Chủ tịch- Tổng thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà giúp người dân huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình xây nhà đại đoàn kết trong khuôn khổ Lễ phát động Phong trào thi đua cả nước chung tay "xóa nhà tạm, nhà dột nát" (tháng 4/2024). Ảnh: Quang Vinh

Các địa phương cũng đều có cách làm sáng tạo, thần tốc, đặc biệt trong việc giải quyết đất ở cho các hộ đang ở nhà tạm, nhà dột nát và cho các hộ thiếu đất. Tỉnh Hà Tĩnh triển khai các mô hình phân công "đỡ đầu" như: "Đội xây dựng không đồng", "mỗi cán bộ phụ trách một nhà", "hỗ trợ theo địa bàn". Tỉnh Quảng Bình chạy đua với thời gian khi cùng lúc triển khai 3 chương trình hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, cho người có công, và cho đồng bào dân tộc miền núi. Phong trào “Xóa nhà tạm, nhà dột nát” ở Phú Thọ cũng ngày càng lan tỏa với những mô hình hay, ý nghĩa, sáng tạo từ cơ sở. Cán bộ xã thường trực áp sát cơ sở và "Tổ công tác xóa nhà tạm" sẵn sàng 24/7 đi động viên và thuyết phục cộng đồng, người thân, dòng họ cùng chung tay.

Ở nơi địa hình hiểm trở, vận chuyển vật liệu khó khăn, nắng mưa cực đoan, như rẻo cao Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái - nơi có hàng ngàn mảnh đời éo le đang tá túc trong 771 ngôi nhà dột nát thuộc diện hỗ trợ, còn ra "Nghị quyết xóa 5 nhà tạm/ngày" - quyết liệt cử cán bộ xuống tận bản xắn tay bốc vác vật liệu. Đích thân Bí thư Huyện ủy liên tục kêu gọi doanh nghiệp, nhà hảo tâm hỗ trợ mua từng viên gạch, từng bao cát, tạo thành phong trào tương thân, tương ái rộng khắp ở Mù Cang Chải.

Ông Phùng Khánh Tài, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Phú Thọ, và các cán bộ, đảng viên khởi công xây dựng, xóa nhà tạm ở xã Phong Thịnh, huyện Cẩm Khê tháng 2/2025.

Huyện Lục Ngạn, Bắc Giang đã thành lập tổ công tác đặc biệt, huy động các phòng chuyên môn vào cuộc. Huyện cũng quyết định miễn toàn bộ chi phí đo đạc đất cho người dân. Chỉ sau hai tháng, 100% hồ sơ đã được hoàn thiện. Không chỉ hỗ trợ pháp lý, huyện còn linh hoạt trong công tác tuyên truyền để người dân yên tâm khởi công. Đối với những hộ theo phong tục “xem tuổi”, “chọn ngày” động thổ, các xã đã vận động bà con “mượn tuổi”, “chọn ngày đẹp”, đảm bảo không ảnh hưởng tiến độ chung. Tại Lạng Sơn, một trong những cách làm hiệu quả là địa phương đã thành lập các tổ hỗ trợ tại cộng đồng. Ở các thôn, bản đặc biệt khó khăn, các tổ này đóng vai trò nòng cốt, từ tháo dỡ, vận chuyển vật liệu đến thi công xây dựng. Với những hộ không thể tự đối ứng, chính quyền sẽ phân loại rõ ràng để có phương án hỗ trợ tối đa…

Nhìn lại hành trình để Việt Nam không còn nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025, mà đích đến là trước ngày 31/8 chưa bao giờ dễ dàng. Ở vùng núi, vùng sâu vùng xa, cán bộ chính quyền, Mặt trận và các tổ chức đoàn thể địa phương, cùng với lực lượng vũ trang và người dân phải dầm mình trong mưa, nắng kéo những chuyến xe chở vật liệu vượt núi vượt đèo, gùi từng bao cát, xi măng, cõng từng viên gạch, san từng mét đất để xây nên mái ấm cho đồng bào.

Nhưng khó khăn mà nhiều địa phương, nhất là các tỉnh miền núi đang gặp phải còn là nguồn lực, là thủ tục hành chính, thiếu đất ở, thiếu vật liệu xây dựng. Một số hộ dân chưa có đất để xây nhà, hoặc chưa đủ khả năng đóng góp... Chưa kể, với đồng bào dân tộc thiểu số ở nhiều nơi, xây nhà không đơn giản là chuyện làm như thế nào mà còn là chuyện tâm linh. Thuyết phục người dân thay đổi quan niệm rõ ràng không thể bằng mệnh lệnh hành chính mà phải bằng tấm lòng cùng sự kiên trì và cách làm sáng tạo của cán bộ chính quyền, Mặt trận, đoàn thể, người uy tín ở khu dân cư.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến cùng các đại biểu tại Chương trình phát động hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước với chủ đề “Mái ấm cho đồng bào tôi”. Ảnh: Quang Vinh

Để giải quyết những khó khăn này, ở cấp Trung ương, Bộ Dân tộc và Tôn giáo chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tài chính và UBTƯ MTTQ Việt Nam điều chỉnh kinh phí hỗ trợ từ nguồn kinh phí huy động tại Phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát” và từ Chương trình phát động để hỗ trợ mức chênh lệch đối với nhà ở từ 2 Chương trình mục tiêu quốc gia khởi công trong năm 2025. Ở địa phương, các cấp chính quyền đã linh hoạt trong việc hỗ trợ, huy động nguồn lực từ quỹ “Vì người nghèo”, nguồn tài chính tạm thời nhàn rỗi của địa phương và từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân hảo tâm. Nhiều địa phương đã tổ chức các phong trào thi đua, kêu gọi sự đóng góp của cộng đồng để xây dựng nhà cho người nghèo.

Theo ông Cao Xuân Thạo, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Trưởng ban Vận động xã hội, UBTƯ MTTQ Việt Nam, trong thời gian tới, Mặt trận từ trung ương tới các địa phương sẽ tập trung đôn đốc, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, lan tỏa mạnh mẽ tinh thần “tương thân tương ái”, quyết tâm cùng các cấp, các ngành hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 31/8/2025. Trong đó, tiếp tục phối hợp với các cơ quan thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương về xóa nhà tạm, nhà dột nát trong cả nước kêu gọi, vận động các đơn vị, tổ chức, cá nhân tiếp tục ủng hộ chương trình thông qua Quỹ Vì người nghèo các cấp; Phối hợp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh kinh phí hỗ trợ từ nguồn kinh phí huy động được tại Chương trình phát động, Quỹ “Vì người nghèo” Trung ương, kinh phí từ nguồn tiết kiệm 5% chi thường xuyên năm 2024, kinh phí từ Quỹ cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát phù hợp với nhu cầu rà soát của các địa phương.

Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Nguyễn Duy Lâm dự lễ khánh thành nhà ở cho người dân ở huyện Hương Khê. Ảnh: HN

“Mặt trận sẽ tiếp tục thực hiện giám sát bằng hình thức nghiên cứu, xem xét văn bản việc thực hiện các chính sách về hỗ trợ nhà ở, việc tổ chức triển khai, vận động, tiếp nhận, quản lý, sử dụng và tổ chức hỗ trợ người dân thực hiện Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát tại các địa phương. Xây dựng báo cáo kết quả kiểm tra, giám sát việc thực hiện Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp. Đặc biệt sẽ tiếp tục phối hợp với Chính phủ, các thành viên Ban Chỉ đạo chuẩn bị và tổ chức các hội nghị, các cuộc họp Ban Chỉ đạo, tiến hành giao ban, đôn đốc tiến độ; phối hợp chuẩn bị Chương trình sơ kết, tổng kết Phong trào thi đua và kết hợp với biểu dương, tôn vinh, khen thưởng các tập thể, tổ chức, cá nhân có nhiều đóng góp và có thành tích trong tổ chức triển khai thực hiện chương trình”, ông Cao Xuân Thạo nhấn mạnh.

Mỗi căn nhà là một món quà, một tình thương, thể hiện trách nhiệm, tình đồng chí, nghĩa đồng bào, sự sẻ chia, yêu thương của cả cộng đồng; thể hiện niềm tin, sự phấn khởi của nhân dân, tình yêu thương đối với các tầng lớp nhân dân, nhất là người nghèo, người yếu thế, đồng bào vùng đặc biệt khó khăn. Cho nên khó mấy cũng phải hoàn thành đúng thời hạn.

Từ ngày 1/7/2025, cả nước có 34 tỉnh, thành phố và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, không còn cấp huyện. Việc sáp nhập các tỉnh, thành từ 63 xuống 34 là một cải cách hành chính cấp quốc gia với tầm vóc to lớn. Đây là lúc để toàn Đảng, toàn dân cùng nhau hành động vì lợi ích quốc gia - dân tộc. Đây cũng chính là cơ hội để chúng ta tin rằng, chương trình sẽ về đích đúng tiến độ, và năm 2025, Việt Nam sẽ không còn nhà tạm, nhà dột nát.

Vì quyết tâm xóa nhà tạm, nhà dột nát không chỉ là chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước mà còn là tiếng gọi từ sâu thẳm trái tim mỗi người, thể hiện tinh thần đoàn kết, truyền thống quý báu của dân tộc về tình yêu thương đùm bọc. Trên hành trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, người dân không chỉ được trao những mái ấm mà còn được tiếp thêm động lực để thay đổi tư duy, thay đổi cuộc đời, dựng xây một tương lai tốt đẹp hơn. Trong cuộc hành trình chung sức ấy, vượt lên mọi khó khăn chính là hình ảnh đẹp nhất của một dân tộc đoàn kết để không ai bị bỏ lại phía sau.

Gieo niềm tin, thắp lên hy vọng

Ước mơ có thật

Lê Ái- Quang Vinh