Hành trình 15 năm di sản Dân ca Quan họ

Trình diễn Dân ca Quan họ.

Di sản ngay trong lòng dân

Thực sự vui mừng và tự hào bởi trong 15 năm qua, những kết quả mà di sản Dân ca Quan họ tạo ra là vô cùng to lớn và mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Theo thời gian, những giá trị văn hóa, tinh thần ngày càng được nhân lên mà tất cả đều do sự lan tỏa từ Dân ca Quan họ Bắc Ninh - loại dân ca dễ đi vào lòng người.

Ở nước ta, có nhiều loại dân ca được vinh danh và đưa vào trong hoạt động văn hóa, xã hội. Trên thực tế, Dân ca Quan họ có nhiều sức hấp dẫn thực sự và ảnh hưởng rõ nét đến thực tế đời sống. Đó là những làn điệu tha thiết, trữ tình và trong sáng, là những câu hát tâm tình vui tươi dễ thuộc, dễ nhớ và dễ đi vào lòng người. Với Quan họ, không chỉ người dân Bắc Ninh biết hát mà người dân ở nhiều địa phương khác cũng có thể ngân nga vài câu í a…

Quan họ trong thời đại mới không chỉ là những câu hát mời trầu, mời nước, không chỉ ngồi tựa mạn thuyền và xe chỉ luồn kim, mà còn là những lời tâm tình và mời gọi về Bắc Ninh - mảnh đất giàu truyền thống và nhiều tiềm năng.

Quan họ đã chuyển mình theo ý thức hệ mới để tạo động lực thúc đẩy văn hóa phát triển, nâng cao đời sống tinh thần cho người dân và hoàn thiện những phẩm cách tốt đẹp của con người Bắc Ninh hiền hậu, năng động và sáng tạo. Từ dân ca đã làm đẹp thêm nhân cách của mỗi người dân ở vùng Kinh Bắc, tạo cho mỗi người lòng tin vào bản thân và những định hướng của Đảng, Nhà nước trong xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội.

Du khách thưởng thức Dân ca Quan họ.

Tháng 9 năm 2009, Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, từ đó đã khơi nguồn cho nhiều cảm hứng xây dựng và phát triển. Hình ảnh chiếc nón quai thao với dải lụa đào và mái đình cong vút là biểu trưng của một Bắc Ninh cổ kính và giàu bản sắc văn hóa. Một Bắc Ninh dù rất nhỏ nhưng lại là cái nôi của người Việt cổ, là đại diện cho những tinh hoa văn hóa truyền thống từ xa xưa

Cùng hành động để di sản lan tỏa và trường tồn

15 năm, thời gian chưa dài, cũng không quá ngắn, nhưng đủ để ghi nhận những kết quả đáng tự hào mà Dân ca Quan họ Bắc Ninh tạo ra. Đó là thời gian vừa đủ để Bắc Ninh định hướng và xây dựng những chuẩn mực văn hóa riêng cho mình, vừa giữ gìn bản sắc riêng, vừa hội nhập và phát triển.

Những năm đầu là việc đưa quan họ vào giảng dạy ở trong trường học do ngành văn hóa và ngành giáo dục của tỉnh Bắc Ninh phối hợp. Các cuộc thi hát quan họ, những lớp dạy quan họ miễn phí ở các khu dân cư đã giúp người dân quan tâm hơn đến di sản. Mỗi dịp lễ hội là phong trào hát quan họ đông vui và sôi nổi đã truyền cảm hứng cho đông đảo người dân, đặc biệt là lớp trẻ.

Sau đó là việc tổ chức chương trình “Về miền quan họ” vào mỗi dịp đầu xuân năm mới, giới thiệu và quảng bá đến bạn bè trong nước và quốc tế về một Bắc Ninh vừa truyền thống, vừa hiện đại. Từ năm 2015 đến năm 2020, chương trình hát Quan họ trên thuyền kết hợp với phố đi bộ được tổ chức định kỳ, tạo ra một món ăn tinh thần đặc sắc cho nhân dân và du khách. Nhờ đó, du lịch bắt đầu phát triển khi quan họ níu giữ chân người tha thiết “người ơi người ở đừng về”.

Việc xây dựng nhà chứa quan họ và hỗ trợ kinh phí cho các làng quan họ trên toàn tỉnh cũng trực tiếp góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản đặc biệt này. Điều ấn tượng là ở nhiều địa phương trong nước cũng đã thành lập những Câu lạc bộ quan họ để kết nối niềm đam mê. Đó là giá trị to lớn vượt trội của một loại hình dân ca, di sản phi vật thể tạo ra được.

Giờ đây, Quan họ được hát ở mọi nơi, trên bàn trà, trong sân khấu hội nghị, giữa những cuộc vui sum họp, không phân biệt tầng lớp, hoàn cảnh.

Người Bắc Ninh tự hào vì di sản được mang đi khắp nơi để biểu diễn cho người dân cả nước và bạn bè thế giới. Một Bắc Ninh vừa giàu bản sắc văn hóa, vừa hiện đại, một Quan họ có truyền thống từ hơn 300 năm vẫn vang rền hòa vào nhịp sống ngày nay mà chưa bao giờ cũ. Đó là giá trị bền đẹp nhất mà di sản để lại cho đời, để Dân ca quan họ trường tồn và lan tỏa ngày càng rộng hơn, xa hơn.

MINH TUỆ