GS Nguyễn Đức Tuấn: 'Đào tạo y đức từ nhà trường là hết sức cần thiết'

Xu hướng thuốc giả đáng lo ngại

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết hội thảo "Thuốc giả - hệ lụy thật: Giải pháp nào ngăn chặn" rất có ý nghĩa. Hội thảo diễn ra trong bối cảnh toàn ngành Y tế và cả hệ thống chính trị quyết liệt triển khai đợt cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả theo các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu tại Hội thảo. (Ảnh: Duy Anh)

Phát tại Hội thảo, Nhà báo Phùng Công Sưởng - Tổng Biên tập Báo Tiền Phong cho rằng, đây là chủ đề nóng và cấp thiết, trong bối cảnh ngành dược đang chịu nhiều áp lực, còn người dân thì vẫn chưa thực sự an toàn trong hành trình tìm kiếm thuốc chữa bệnh đúng chất lượng, đúng nguồn gốc.

Trong hai năm trở lại đây, tình trạng buôn bán, lưu hành và sử dụng thuốc giả, thuốc kém chất lượng có xu hướng gia tăng đáng lo ngại. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, khoảng 1/10 loại thuốc đang lưu hành tại các nước có thu nhập thấp và trung bình là thuốc giả hoặc kém chất lượng. Ước tính, mỗi năm có khoảng 500.000 người tử vong ở châu Phi và khu vực cận Sahara vì sử dụng thuốc giả trong điều trị sốt rét và các bệnh truyền nhiễm.

Nhà báo Phùng Công Sưởng phát biểu tại Hội thảo. (Ảnh: Duy Anh)

Tại Việt Nam, theo thống kê, trong năm 2023, lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 160 vụ việc liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc giả, xử lý hành chính và truy cứu hình sự nhiều đối tượng. Trong năm 2024, đã có 27 loại thuốc bị đình chỉ lưu hành do không đạt tiêu chuẩn chất lượng, trong đó có 8 loại bị xác định là thuốc giả.

"Thuốc giả không chỉ khiến người bệnh mất tiền mà nghiêm trọng hơn là mất cơ hội chữa bệnh, gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Bên cạnh đó, thuốc giả còn làm suy giảm lòng tin của người dân vào hệ thống y tế, tạo ra những tổn hại lâu dài đối với hình ảnh ngành dược và chất lượng điều trị tại các cơ sở y tế", Nhà báo Phùng Công Sưởng nói.

Rất đông sinh viên tham dự tại Hội thảo. (Ảnh: Phạm Nguyễn)

Đào tạo y đức từ nhà trường là hết sức cần thiết

Nói về việc giáo dục nhận diện, phòng chống thuốc giả được áp dụng vào chương trình đào tạo, GS Nguyễn Đức Tuấn - Phó Trưởng khoa Dược, trường ĐH Y Dược TP. HCM cho biết, nhà trường có các môn học liên quan đến vấn đề kiểm soát chất lượng thuốc.

Về môn Khoa học Dược, bao gồm từ khâu nguyên liệu ban đầu, nghiên cứu phát triển thuốc thành phẩm đến kiểm nghiệm, theo GS Nguyễn Đức Tuấn, trong các nội dung trên, nhà trường đều nhấn mạnh đến vấn đề thuốc giả, dược liệu giả và làm thế nào để nhận biết các dấu hiệu.

Dưới góc nhìn cá nhân, GS Nguyễn Đức Tuấn cho rằng, hệ thống quản lý, kiểm tra chất lượng thuốc đang làm rất chặt chẽ nhưng công tác hậu kiểm còn ít, với khoảng 2.000 nhân lực, khoảng 4.000 mẫu. Để ngăn chặn tình trạng thuốc giả, GS Nguyễn Đức Tuấn đề nghị cần đầu tư kinh phí, tăng cường công tác hậu kiểm.

GS Nguyễn Đức Tuấn (giữa) chia sẻ tại Hội thảo. (Ảnh: Duy Anh)

Qua giảng dạy và nghiên cứu, GS Nguyễn Đức Tuấn cũng nhận thấy khó ngăn chặn nhất đó là thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, vì thuốc dược liệu mà không chứng minh nguồn gốc xuất xứ thì chúng ta phải kiểm nghiệm lâm sàng, còn đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe thì không cần kiểm nghiệm khắt khe như sản phẩm thuốc và cơ sở sản xuất được tự công bố. Ngoài ra, thuốc giả ở Bến Tre, Thanh Hóa đều liên quan đến người dược sĩ, nên vấn đề đào tạo y đức từ nhà trường là hết sức cần thiết.

Về chuỗi kiểm soát chất lượng thuốc, GS Nguyễn Đức Tuấn nhận định, hệ thống quản lý, kiểm tra chất lượng thuốc có 2 cấp ở Trung ương, ở mỗi tỉnh đều có trung tâm kiểm nghiệm và hệ thống nhà máy sản xuất thuốc đạt chất lượng.

"Cái khó hiện nay là hậu kiểm và đơn cử như thuốc được cấp số đăng ký lưu hành, kiểm nghiệm vẫn đạt nhưng mà khi theo dõi cảnh giác dược thì có vấn đề, phát sinh từ bảo quản thuốc…", GS Nguyễn Đức Tuấn nêu.

Xây dựng hệ thống giám sát quốc gia là cấp thiết

PGS. TS Trần Việt Hùng - Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc TP. HCM nhận định, trong bối cảnh thuốc giả, thuốc kém chất lượng ngày càng tinh vi và khó kiểm soát, việc xây dựng một hệ thống giám sát quốc gia về thuốc là yêu cầu cấp thiết.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu tổng kết Hội thảo.

Theo PGS. TS Trần Việt Hùng, Việt Nam hiện chưa có một chiến lược toàn diện về phòng, chống thuốc giả. Việc phát hiện và xử lý chủ yếu vẫn dựa vào lực lượng công an, quản lý thị trường, dưới sự điều phối của Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia. Tuy nhiên, cách tiếp cận này chủ yếu mang tính chất hậu kiểm, tức xử lý sau khi vi phạm đã xảy ra, trong khi bối cảnh hiện nay đòi hỏi phải có một hệ thống giám sát chủ động, hiện đại và đồng bộ hơn.

Do đó, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc TP. HCM cho rằng, cần một hệ thống ứng dụng công nghệ, có khả năng kết nối dữ liệu giữa các cơ quan quản lý và đơn vị liên quan để kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc.

Nhóm PV