Giữ hồn Then từ trái tim người trẻ

Hành trình nuôi dưỡng đam mê

Sinh ra và lớn lên tại xóm Tân Phong, xã Đàm Thủy, nơi lời Then, tiếng tính thấm vào từng lời ru, câu hát của bà, của mẹ, ngay từ nhỏ em Chu Thị Viễn đã sớm nuôi dưỡng tình yêu và gắn bó với nghệ thuật dân gian này.

Kể về quá trình học hát Then, Viễn chia sẻ: Năm 18 tuổi, em chính thức theo học với cô Nông Thị Ánh, một nghệ nhân tại địa phương. Từ những ngày đầu chỉ bập bẹ những nốt nhạc, lên dáng đàn (cách cầm đàn), hiện em đã có thể tự tin đứng trên sân khấu gửi gắm lời ca tiếng hát và giai điệu quê hương mình đến với khán giả cùng niềm tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc mình.

Không chỉ âm thầm nuôi dưỡng đam mê, Viễn còn chủ động tham gia nhiều câu lạc bộ (CLB) văn hóa dân tộc như: CLB Then - đàn tính Cao Bằng, CLB Văn hóa dân gian Tày - Nùng…để được giao lưu, học hỏi và lan tỏa tình yêu với Then đến cộng đồng. Hiện nay, em là thành viên tích cực của nhóm Hát Then Hoa Rừng, một nhóm biểu diễn phục vụ du khách tại địa phương, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa đặc sắc của dân tộc Tày. Bên cạnh đó, Viễn còn trực tiếp hướng dẫn cách đệm đàn tính và hát Then cơ bản cho các học viên ở nhiều độ tuổi khác nhau, từ trẻ em đến người lớn, như một cách để nối dài mạch chảy của di sản truyền thống trên quê hương mình.

Đưa lời Then, tiếng tính lên nền tảng số

Khi lớn lên và được tiếp cận với nhiều vùng văn hóa trên khắp mọi miền Tổ quốc, Viễn nhận ra rằng dù hát Then đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại nhưng vẫn chưa thật sự được biết đến rộng rãi. Trong khi Quan họ Bắc Ninh hay Đờn ca tài tử Nam Bộ đã trở nên quen thuộc với khán giả cả nước, thì Then vẫn âm thầm như một tiếng hát của núi rừng, chỉ vang lên trọn vẹn ở những miền quê. Chính vì vậy, em lựa chọn con đường gìn giữ và lan tỏa di sản ấy theo cách của riêng mình thông qua nền tảng số và tư duy của thế hệ mới.

Em Chu Thị Viễn bên cây đàn tính.

Viễn bắt đầu xây kênh trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Tiktok với tên “Noọng Viễn Cao Bằng” vào cuối năm 2024. Ban đầu, mọi thứ còn khá đơn giản và chưa có nhiều người xem, sau một thời gian xây kênh, các video được chia sẻ rộng rãi, người theo dõi ngày càng tăng. Từ đó, em quyết tâm đầu tư nghiêm túc hơn như cải thiện âm thanh, chọn trang phục dân tộc, trang trí không gian truyền thống để vừa mang bản sắc, vừa gần gũi với khán giả hiện đại.

Mỗi video đều được chuẩn bị kỹ từ nội dung đến trang phục. Trung bình một clip ngắn 2 - 3 phút cần khoảng 2 - 3 tiếng để quay, thu âm, chỉnh sửa các tạp âm ảnh hưởng đến âm thanh. Hiện kênh Tiktok “Noọng Viễn Cao Bằng” có gần 20 nghìn lượt theo dõi, mỗi video đăng tải thu hút hàng trăm nghìn lượt xem. Đặc biệt, trên nền tảng Facebook, các clip hát Then của Viễn được đăng tải lại trên các hội nhóm như: Cao Bằng quê tôi, Đam mê hát Then - đàn tính, Cao Bằng Chill..., góp phần lan tỏa văn hóa Tày đến với bạn bè khắp mọi miền Tổ quốc.

Với Viễn, hát Then - đàn tính không chỉ là một loại hình nghệ thuật, mà đó còn là hồn cốt của dân tộc Tày. Viễn chia sẻ: Mỗi làn điệu Then, mỗi tiếng đàn tính đều chất chứa bao tâm tình và bản sắc. Vì vậy, em luôn cảm thấy tự hào và có trách nhiệm khi được góp phần gìn giữ, lan tỏa loại hình nghệ thuật đặc sắc này. Trong thời đại công nghệ số, em nghĩ việc bảo tồn hát Then, đàn tính tuy có nhiều thử thách nhưng cũng là cơ hội lớn, nếu biết cách kết hợp truyền thống với công nghệ, em tin rằng hát Then vẫn sẽ chạm tới trái tim của mọi người.

Trong quá trình hoạt động nghệ thuật, Viễn đã được đại diện tham gia nhiều chương trình lớn như: Lễ hội Then - đàn tính toàn quốc, Ngày hội văn hóa các dân tộc Đông Bắc, Tuần lễ văn hóa du lịch Hà Giang…, đạt nhiều giải thưởng: Giải Nhất cuộc thi Thanh âm sắc trẻ, Giải B tại Lễ hội du lịch Thác Bản Giốc năm 2023…

Thu Hà