Dự thảo Thông tư mới quy định hoạt động chiết khấu của tổ chức tín dụng

NHNN cho biết, việc ban hành Thông tư mới là cần thiết với việc bổ sung quy định về cung cấp thông tin người có liên quan, cấp tín dụng bằng phương tiện điện tử, sửa đổi quy định về loại hình và hoạt động ngân hàng của TCTD phi ngân hàng. Đồng thời, văn bản này tuân thủ khoản 4 Điều 8 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 (hiệu lực từ 01/4/2025), về việc ban hành văn bản thay thế văn bản hiện hành.

Dự thảo cũng dựa trên rà soát thực tiễn triển khai Thông tư 04, với ý kiến từ các TCTD và NHNN khu vực, nhằm phù hợp với hoạt động chiết khấu thực tế.

Quan điểm xây dựng Dự thảo tập trung vào ba nhóm nội dung chính. Thứ nhất, bổ sung quy định mới để phù hợp với Luật Các TCTD 2024, như người có liên quan, loại hình TCTD phi ngân hàng. Ngoài ra, cập nhật phù hợp với Luật Căn cước 2023, khi CMND không còn giá trị từ 01/01/2025. Thứ hai, sửa đổi, bổ sung nội dung phù hợp thực tiễn, đặc biệt bổ sung hoạt động chiết khấu bằng phương tiện điện tử để đáp ứng chuyển đổi số trong ngân hàng, nâng cao hiệu quả TCTD và phù hợp định hướng Chính phủ, NHNN. Thứ ba, kế thừa quy định hiện hành của Thông tư 04 còn phù hợp, đảm bảo thị trường vận hành ổn định.

Tên gọi Thông tư được điều chỉnh thành "Thông tư quy định về hoạt động chiết khấu của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng". NHNN cho biết lý do là Luật Các TCTD năm 2010 dùng tên "chiết khấu công cụ chuyển nhượng, giấy tờ có giá khác", nhưng Luật Các TCTD năm 2024 chỉnh sửa thành "chiết khấu", do đó cơ quan soạn thảo đưa ra tên mới để đảm bảo thống nhất với quy định pháp luật hiện hành.

Dự thảo gồm 20 điều, bao gồm phạm vi điều chỉnh, giải thích từ ngữ, nguyên tắc chiết khấu, loại công cụ chuyển nhượng và giấy tờ có giá được chiết khấu, điều kiện nhận chiết khấu, đồng tiền chiết khấu, phương thức chiết khấu, giá, thời hạn, lãi suất và phí, hợp đồng chiết khấu, thủ tục chiết khấu, hoạt động chiết khấu điện tử, quyền nghĩa vụ các bên, phân loại và dự phòng rủi ro, hạch toán và báo cáo, lưu trữ hồ sơ, điều khoản chuyển tiếp, hiệu lực thi hành, tổ chức thực hiện.

NHNN lấy ý kiến Dự thảo Thông tư quy định về hoạt động chiết khấu của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng

Cơ quan soạn thảo cho biết, "chiết khấu" là cấp tín dụng qua mua có kỳ hạn hoặc mua có bảo lưu quyền truy đòi công cụ chuyển nhượng, giấy tờ có giá trước hạn thanh toán, phù hợp Luật Các TCTD 2024. Các TCTD chiết khấu được định nghĩa lại, bao gồm ngân hàng thương mại, công ty tài chính tổng hợp, chuyên ngành (trừ cho thuê tài chính), ngân hàng hợp tác xã, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, phù hợp Luật Các TCTD năm 2024.

Về chiết khấu điện tử được quy định Điều 12: Tổ chức tín dụng tự quyết định biện pháp, công nghệ, đảm bảo an ninh, xác thực giao dịch, nhận biết khách hàng điện tử, lưu trữ dữ liệu theo pháp luật phòng chống rửa tiền, giao dịch điện tử.

Một điểm đáng chú ý khác, Dự thảo có quy định khách hàng phải cung cấp thông tin người có liên quan khi dư nợ cấp tín dụng đạt ngưỡng nhất định (0,1% vốn tự có với ngân hàng thương mại, hợp tác xã, chi nhánh nước ngoài; 0,5% với công ty tài chính).

Liên quan đến các quy định về nguyên tắc chiết khấu, tổ chức tín dụng phải thực hiện theo thỏa thuận với khách hàng, đảm bảo phù hợp với Luật Các tổ chức tín dụng, Luật Các công cụ chuyển nhượng, Thông tư này, các quy định pháp luật liên quan và tập quán thương mại quốc tế. Khách hàng cần sử dụng số tiền chiết khấu cho các giao dịch hợp pháp, đồng thời chứng minh khả năng tài chính để thanh toán đầy đủ tiền chiết khấu, lãi và phí. Việc xét duyệt phải phân định rõ trách nhiệm giữa thẩm định và quyết định, với các bên thỏa thuận về thanh toán trước hạn cũng như thu phí hoặc không.

Đối với phương thức mua có kỳ hạn, khách hàng cam kết mua lại ngay khi hết hạn, còn hoạt động liên quan ngoại tệ hay yếu tố nước ngoài phải tuân thủ quy định quản lý ngoại hối và pháp luật liên quan. Tổ chức tín dụng cũng cần ban hành quy định nội bộ về hoạt động chiết khấu, bao gồm bằng phương tiện điện tử. NHNN cũng cho biết, các sửa đổi này nhằm phù hợp thực tiễn triển khai, sử dụng "phí" thay "chi phí" để đồng bộ với Điều 100 Luật Các TCTD 2024, đồng thời kế thừa quy định hiện hành từ Thông tư 04/2013/TT-NHNN còn phù hợp.

Ngoài ra, Dự thảo Thông tư quy định rõ tại Điều 4 và 5 về các loại công cụ chuyển nhượng cũng như giấy tờ có giá được phép chiết khấu, chẳng hạn như hối phiếu, séc hay trái phiếu Chính phủ, với các điều kiện bắt buộc phải hợp pháp, không có tranh chấp, chưa đến hạn thanh toán, đồng thời kế thừa từ Thông tư cũ nhưng được cập nhật để phù hợp với pháp luật hiện hành.

Tiếp nối nội dung trên, Điều 8 nêu rõ các phương thức chiết khấu bao gồm mua có kỳ hạn hoặc mua có bảo lưu quyền truy đòi, trong đó khách hàng phải cam kết mua lại công cụ chuyển nhượng hoặc giấy tờ có giá. Trong khi đó, Điều 9 tập trung vào việc xác định giá chiết khấu dựa trên giá trị thanh toán, mức độ rủi ro, lãi suất do các bên thỏa thuận, kèm theo quy định lãi chậm trả tối đa 10%/năm và lãi quá hạn lên đến 150% lãi suất trong hạn, được sửa đổi nhằm phù hợp hơn với thực tiễn hoạt động.

Các quyền và nghĩa vụ của các bên được chi tiết hóa tại Điều 13 và 14, theo đó khách hàng phải cung cấp thông tin về người liên quan, chịu trách nhiệm về tính hợp pháp của tài liệu, trong khi tổ chức tín dụng có quyền kiểm tra, từ chối nếu không đủ điều kiện. Cùng với đó, Điều 15 quy định về phân loại, trích lập dự phòng rủi ro theo pháp luật, còn Điều 17 nhấn mạnh việc lưu trữ hồ sơ chiết khấu theo Luật Các tổ chức tín dụng 2024.

Như vậy, Dự thảo Thông tư với các quy định mới nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thúc đẩy chuyển đổi số, đảm bảo an toàn hoạt động chiết khấu, góp phần ổn định thị trường tín dụng.

Hồng Quang