Dự kiến bổ sung quy định về điều tra, truy tố vắng mặt và xem xét bản án tử hình
Cơ quan thẩm tra tán thành cho phép kết luận điều tra đề nghị hoặc quyết định truy tố bị can trong trường hợp bị can bỏ trốn mà việc truy nã không có kết quả hoặc bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập về nước.
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) bổ sung quy định về điều tra, truy tố vắng mặt và xem xét bản án tử hình trước khi thi hành được Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xem xét, cho ý kiến chiều 28-4. Dự án luật này sẽ được trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9 và dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025.
Trình bày tờ trình về dự luật, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, dự thảo luật nhằm thể chế hóa kịp thời kết luận của Bộ Chính trị, yêu cầu của cấp có thẩm quyền, để giải quyết vấn đề cấp bách phát sinh từ thực tiễn liên quan đến trình tự, thủ tục thi hành án tử hình, thủ tục điều tra, truy tố vắng mặt. Ông Nguyễn Huy Tiến nêu rõ: "Không mở rộng đến các nội dung khác không liên quan đến mục đích, yêu cầu trên”.
Liên quan đến những nội dung sửa đổi cụ thể, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến thông tin, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung 105 điều liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan tiến hành tố tụng theo hướng không tổ chức cơ quan cấp huyện, liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và các cơ quan có liên quan khác.
Một nội dung quan trọng nữa được sửa đổi là việc bổ sung quy định về điều tra, truy tố vắng mặt tại khoản 2 Điều 233, khoản 2 Điều 243 BLTTHS theo hướng: cơ quan điều tra có thể kết luận điều tra đề nghị truy tố bị can, viện kiểm sát có thể quyết định truy tố bị can khi đã có đủ căn cứ và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can theo quy định của bộ luật này trong các trường hợp sau: bị can bỏ trốn và việc truy nã không có kết quả; bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập để phục vụ các hoạt động điều tra hoặc phục vụ các hoạt động nhằm quyết định việc truy tố.
Quang cảnh phiên họp
Dự thảo cũng sửa đổi Điều 367 BLTTHS về thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành theo hướng: bổ sung thời hạn xem xét quyết định ân giảm đối với người bị kết án tử hình; bổ sung trình tự, thủ tục sau khi có hoặc không có quyết định ân giảm của Chủ tịch nước.
Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, ủy ban nhận thấy thực tiễn thời gian qua xảy ra nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn cho tài sản của nhà nước, cơ quan, tổ chức, cá nhân. Mặc dù cơ quan tiến hành tố tụng có đủ chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội, song BLTTHS hiện hành mới chỉ cho phép xét xử vắng mặt, chưa cho phép kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc quyết định truy tố bị can trong trường hợp bị can bỏ trốn mà việc truy nã không có kết quả hoặc bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập về nước để phục vụ hoạt động tố tụng dẫn đến phải tạm đình chỉ vụ án, ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án cũng như thu hồi tài sản.
Do đó, dự thảo luật bổ sung quy định “cơ quan điều tra kết luận điều tra đề nghị truy tố, viện kiểm sát quyết định việc truy tố bị can” trong 2 trường hợp nêu trên là phù hợp.
Về thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành, cơ quan thẩm cơ bản tán thành với dự thảo luật, đồng thời đề nghị VKSND tối cao tiếp tục rà soát nhằm bảo đảm quy định chặt chẽ thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành, đồng thời bám sát việc xây dựng dự án Bộ luật Hình sự cũng đang được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 (có nhiều nội dung sửa đổi liên quan đến hình phạt tử hình) nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
