Dự án ADB: 'Mũi tên chiến lược' tiếp sức trạm y tế xã bứt phá toàn diện

Trạm Y tế xã Thuận Lợi (tỉnh Đồng Nai) với diện mạo mới sau khi được xây mới hoàn toàn. (Ảnh: T.G/Vietnam+)

Qua quá trình triển khai thực hiện Chương trình Đầu tư phát triển mạng lưới y tế cơ sở vùng khó khăn cho thấy, tuy triển khai trong thời gian chưa quá dài nhưng những hợp phần của dự án đã có những kết quả thiết thực, hiệu quả cho y tế cơ sở, góp phần nâng cấp cơ sở vật chất, hoàn thiện thiết bị và từng bước nâng cao năng lực của nhân lực y tế tuyến xã.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đã nhấn mạnh như vậy tại Hội nghị tổng kết chương trình Đầu tư phát triển mạng lưới y tế cơ sở vùng khó khăn, do Ban Quản lý Chương trình đầu tư phát triển mạng lưới y tế cơ sở vùng khó khăn (Bộ Y tế) phối hợp với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tổ chức từ ngày 15-17/9 tại Đồng Nai.

Trạm y tế tại 15 tỉnh được tiếp thêm nguồn lực

Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính (Bộ Y tế), Giám đốc Chương trình cho hay Chương trình “Đầu tư phát triển Mạng lưới y tế cơ sở vùng khó khăn” sử dụng vốn ADB có thời gian triển khai thực hiện từ 2019 đến 2025, với các can thiệp cốt lõi quan trọng như đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, cung cấp trang thiết bị y tế thiết yếu, đào tạo nâng cao chất lượng nhân lực y tế, hỗ trợ việc đổi mới mô hình cung ứng dịch vụ y tế và cơ chế tài chính cho y tế cơ sở… tại 16 tỉnh gặp nhiều khó khăn về kinh tế xã hội (nay là 15 tỉnh). Chương trình có ý nghĩa rất quan trọng đối với ngành y tế trong việc từng bước nâng cao năng lực mạng lưới y tế cơ sở trong tình hình mới.

Chương trình có đặc thù là quy mô nguồn vốn lớn (tổng số vốn là 110,6 triệu USD, bao gồm 88,6 triệu USD vốn vay, 12 triệu USD vốn viện trợ không hoàn lại và 10 triệu USD vốn đối ứng), được triển khai trên địa bàn rộng (16 tỉnh trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam) và có cơ chế quản lý tương đối khác biệt so với các Chương trình, dự án khác của ngành y tế. Đây là Chương trình y tế trao cho các địa phương quyền chủ động tối đa, theo đó các tỉnh tham gia Chương trình là chủ đầu tư Hợp phần vốn vay. Bên cạnh đó, Chương trình có cơ chế giải ngân theo phương thức hòa đồng ngân sách nhà nước trong khuôn khổ của Chương trình Mục tiêu Quốc gia Xây dựng nông thôn mới.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu tại Hội nghị. (Ảnh: T.G/Vietnam+)

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh y tế cơ sở là nền tảng của hệ thống y tế quốc gia, cần được quan tâm đầu tư toàn diện về cơ sở vật chất, trang thiết bị và nhân lực. Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 72-NQ/TW về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Nghị quyết đưa ra nhiều giải pháp đột phá, trong đó nhấn mạnh đầu tư toàn diện cho hệ thống y tế cơ sở; tổ chức lại hệ thống y tế theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử cho từng người dân theo vòng đời, từ khi sinh ra đến khi mất đi; tổ chức khám sức khỏe định kỳ miễn phí hàng năm, tiến tới miễn viện phí cho toàn dân. Đây là bước chuyển quan trọng nhằm đưa dịch vụ y tế chất lượng đến gần hơn với người dân, giảm tải cho tuyến trên.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho hay sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, y tế tại các địa phương còn y tế cấp tỉnh và y tế cấp xã, không còn y tế cấp huyện, trung tâm y tế cấp huyện là trung tâm y tế khu vực trực thuộc sở y tế. Mục tiêu tiến đến năm 2030 đầu tư toàn diện cho y tế cơ sở về cơ sở vật chất và trang thiết bị với giải pháp xây dựng y tế cấp xã trở thành đơn vị sự nghiệp công lập toàn diện. Bộ Y tế đang được giao nhiệm vụ tham mưu Quốc hội ban hành một loạt chính sách quy phạm pháp luật.

Thứ trưởng Bộ Y tế cũng nhấn mạnh, những kết quả đối với y tế cơ sở tại các tỉnh tham gia dự án sẽ có sự liên thông phát huy hiệu quả khi gắn với thực hiện các giải pháp của Nghị quyết số 72 về y tế cơ sở.

Nhanh chóng vượt qua những vướng mắc về thủ tục

Ông Lê Trường Sơn - Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai cho hay tỉnh Đồng Nai sau sáp nhập vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, với diện tích đứng thứ 9, dân số đứng thứ 5 trên cả nước, với 4,5 triệu người, quy mô nền kinh tế đứng thứ 4, và có gần 260km đường biên giới giáp Campuchia, có 50 dân tộc sinh sống.

Thời gian qua, tỉnh nhận được sự quan tâm của Bộ Y tế với Ngân hàng ADB với dự án này được đầu tư xây mới 20 trạm y tế, sửa 25 trạm y tế cùng trang thiết bị y tế đảm bảo cho trạm hoạt động, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh ngay tại cơ sở, thực hiện quản lý nhà nước về y tế tốt hơn. Tuy nhiên để đáp ứng nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe của nhân dân, trung tâm y tế khu vực, trạm y tế xã phường hiện nay còn nhiều khó khăn cần phải khắc phục, đặc biệt là nguồn nhân lực y bác sỹ tại tuyến cơ sở. Hội nghị được tổ chức sau khi Nghị quyết 72 được ban hành, vì vậy những thảo luận từ các chuyên gia tại 15 tỉnh tham dự hội nghị sẽ giúp để mạng lưới y tế cơ sở tốt hơn, công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân tốt hơn.

Ông Ngô Quang Vịnh - Chủ nhiệm Chương trình, Cán bộ phụ trách lĩnh vực xã hội của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) đánh giá Chương trình đến nay đã hoàn thành và đạt được nhiều kết quả rất đáng ghi nhận. Chương trình đã hoàn thành mục tiêu đề ra đến hơn 90%, trong đó nhiều tỉnh hoàn thành tốt và nhanh chóng như: Bình Phước, Đồng Nai, Sóc Trăng, Tuyên Quang… Đây là những tỉnh hoàn thiện được các thủ tục và triển khai trong vòng 1 năm và đã đưa nhiều trạm y tế mới vào hoạt động được người dân sử dụng dịch vụ.

“Những trạm y tế mới đi vào hoạt động đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân ở nhiều nơi, người dân rất phấn khởi. Tại nhiều xã, số lượng người dân tới khám chữa bệnh tại trạm y tế đã tăng lên gấp đôi. Đây là những tín hiệu cho thấy sự đổi thay của mô hình trạm y tế đã phù hợp với chủ trương của Nghị quyết 72 góp phần nâng cao khám chữa bệnh y tế tuyến cơ sở cấp xã,” ông Vịnh nhấn mạnh.

Ông Ngô Quang Vịnh cũng nhấn mạnh cần khắc phục những vấn đề còn tồn tại như những tỉnh đang gấp rút hoàn thành dự án cần đề nghị khẩn trương xin phép điều chỉnh đầu tư, tăng vốn đối ứng cho các tỉnh.

Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính (Bộ Y tế), Giám đốc Chương trình. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng phân tích, sau hơn 3 năm không thể triển khai hoạt động do những vướng mắc ngoài tầm kiểm soát của Chương trình về các thủ tục pháp lý/hành chính, Chương trình chỉ thực sự được thực hiện trong 02 năm cuối là 2024-2025.

Đến nay, sau khi “gỡ vướng” được những vấn đề liên quan đến chính sách, Chương trình dù thời gian thực hiện thực tế rất ngắn, chưa tới 02 năm, nhưng đã đạt được kết quả rất đáng ghi nhận. Chương trình đã hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng được 166/273 trạm y tế xây mới (đạt 57% mục tiêu ban đầu và 61% mục tiêu sau điều chỉnh); 211/277 trạm y tế sửa chữa, nâng cấp (đạt 81% mục tiêu ban đầu và 76% mục tiêu sau điều chỉnh); bàn giao trang thiết bị cho 354/564 trạm y tế (đạt 52% mục tiêu ban đầu và 63% mục tiêu sau điều chỉnh). Dự kiến trong 03 tháng còn lại năm 2025, Chương trình tiếp tục phấn đấu hoàn thành và bàn giao các công trình đang thực hiện, ước đạt 91% mục tiêu.

Về giải ngân, Chương trình đã giải ngân được 1.460 tỷ đồng vốn vay ODA đạt 72% kế hoạch vốn được giao và đạt 71% tổng mức đầu tư vốn vay ODA. Vốn đối ứng do địa phương tự bố trí cũng đã giải ngân được gần 169 tỷ đồng. 100% các tỉnh đều cam kết bố trí đủ vốn đối ứng để thực hiện hoàn thành Chương trình như đã cam kết với nhà tài trợ./.

(Vietnam+)