'Đột phá của đột phá' trong hoàn thiện thể chế để phát triển

Với tinh thần coi công tác xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Nghị quyết 66 xác định mục tiêu xây dựng hệ thống pháp luật quốc gia chất lượng cao, hiện đại, tiệm cận chuẩn mực, thông lệ quốc tế tiên tiến và phù hợp với thực tiễn đất nước.

ĐBQH Đỗ Đức Hiển (thứ hai từ trái) trao đổi bên lề cùng người dân trong buổi tiếp xúc cử tri tại TP.HCM. Ảnh: LÊ THOA

Cần giải quyết đồng bộ các vấn đề

Ngay sau khi nghị quyết được ban hành, Bộ Chính trị đã thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật và tổ chức Hội nghị quán triệt; Đảng ủy Quốc hội (QH) đã ban hành kế hoạch hành động số 28; Đảng ủy Chính phủ đã ban hành chương trình hành động số 140, xác định toàn diện các nội dung, nhiệm vụ thực hiện.

Tại kỳ họp thứ 9 QH khóa XV vừa qua, nhiều nội dung quan trọng, cần làm ngay đã được QH, Chính phủ triển khai thực hiện. Theo đó, trên cơ sở đề xuất của Chính phủ và các cơ quan, QH đã ban hành Nghị quyết 197 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, Nghị quyết 206 về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, tiếp tục sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật với những cải cách vượt bậc về quy trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

QH cũng đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và nhiều luật, nghị quyết quan trọng tạo cơ sở cho việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Đồng thời, QH đã sửa đổi, bổ sung, ban hành mới nhiều quy định để tiếp tục tháo gỡ vướng mắc về thể chế, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có Nghị quyết 198 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. QH cũng đã thông qua nhiều luật, nghị quyết nhằm thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, phát triển ngành công nghiệp công nghệ số, nâng cao năng lực cạnh tranh và ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Cùng với đó, QH đã sửa đổi nhiều văn bản có phạm vi tác động lớn để tiếp tục cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; hoàn thiện pháp luật về thuế, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển nguồn nhân lực, giải quyết việc làm, thị trường lao động… Đây là khối lượng công việc rất lớn, nhiều việc mới, chưa có tiền lệ.

Xây dựng pháp luật theo mô hình tổ chức mới

Trong thời gian tới, một trong những nhiệm vụ trọng tâm trước mắt là cần tiếp tục đẩy nhanh tiến độ để đến đầu năm 2027 phải cơ bản hoàn thành việc căn chỉnh, hoàn thiện hệ thống pháp luật cho phù hợp với mô hình tổ chức mới của hệ thống chính trị, đồng thời xử lý nhanh chóng, kịp thời, có trọng tâm, trọng điểm các vấn đề cấp bách của thực tiễn; đến năm 2028 phải hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, kinh doanh góp phần đưa môi trường đầu tư của nước ta nằm trong ba nước dẫn đầu ASEAN.

Muốn làm được việc này, từ nay đến kỳ họp thứ X của QH, các bộ, cơ quan cần khẩn trương rà soát, xây dựng, trình Ủy ban Thường vụ QH đưa vào chương trình lập pháp 2025 để sửa đổi, ban hành mới các quy định liên quan đến các luật, nghị quyết, trong đó có những đạo luật rất quan trọng trong các lĩnh vực tài chính, thuế, đất đai, quy hoạch, thương mại điện tử và chuyển đổi số…

Cùng với đó, tại hội nghị quán triệt nghị quyết, Chủ tịch QH đã yêu cầu ngay trong những tháng cuối năm 2025, phải khẩn trương tổng kết việc thực hiện định hướng chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ QH khóa XV và bám sát văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV, các nhiệm vụ trọng tâm, định hướng phát triển đất nước để xây dựng định hướng chương trình lập pháp cho nhiệm kỳ QH khóa XVI.

Việc nghiên cứu sửa đổi luật cũng như việc xây dựng định hướng chương trình lập pháp của QH cần phải thể hiện đầy đủ, sâu sắc hơn những chủ trương của Đảng trong “bộ tứ chiến lược” (bốn nghị quyết của Bộ Chính trị gồm: Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia - Nghị quyết 57, hội nhập quốc tế - Nghị quyết 59, xây dựng và thi hành pháp luật - Nghị quyết 66, phát triển kinh tế tư nhân - Nghị quyết 68) và các nghị quyết khác.

Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật quốc gia

Trong công tác thi hành pháp luật, cần chú trọng việc ban hành văn bản quy định chi tiết các luật, nghị quyết để bảo đảm các quy định mới được QH ban hành sớm đi vào cuộc sống. Tập trung ưu tiên việc hướng dẫn, tháo gỡ kịp thời những vướng mắc trong thực tiễn trong thi hành pháp luật, nhất là việc triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp với các công việc cụ thể như kiện toàn tổ chức bộ máy, xây dựng nguồn nhân lực, sắp xếp, bố trí đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền…

Đổi mới cơ cấu phân bổ ngân sách tài chính đối với các cấp chính quyền địa phương, bố trí ngân sách, trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, điều kiện, phương tiện làm việc; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, khả năng chia sẻ, sử dụng dữ liệu số hóa đồng bộ, liên thông, đồng thời chú trọng đầu tư phần mềm ứng dụng cung cấp dịch vụ công và phần mềm tác nghiệp (hộ tịch, đất đai, đăng ký kinh doanh, thuế…) để bảo đảm mô hình mới tiếp tục được triển khai thông suốt, hiệu quả.

Đây cũng là nội dung yêu cầu của Bộ Chính trị, Ban Bí thư tại Kết luận 183-KL/TW về tích cực triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, chuyển mạnh cấp cơ sở sang chủ động nắm, điều hành kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh. Đối với công tác giám sát, kiểm tra, trong bối cảnh sắp xếp bộ máy nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp tinh gọn, bên cạnh việc xác định đây là công việc thường xuyên của các cơ quan, cũng cần đổi mới các hoạt động này theo hướng rõ trọng tâm, sát thực tiễn, góp phần nâng cao tính kịp thời, chiều sâu và khả năng kiến tạo chính sách.

Về lâu dài, trên cơ sở nhận diện cơ hội và thách thức đặt ra đối với đất nước ta trong giai đoạn phát triển mới, cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật quốc gia theo mô hình phát triển mới. Cấu trúc hệ thống pháp luật quốc gia này phải thực sự trở thành lợi thế cạnh tranh của quốc gia trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.•

ĐBQH ĐỖ ĐỨC HIỂN, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội