Động đất càng nhân lên thảm cảnh ở Aleppo sau nội chiến

Lực lượng cứu hộ tìm kiếm trong đống đổ nát ở Aleppo, sau trận động đất kinh hoàng làm rung chuyển Syria và Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 6/2/2023. Ảnh AP

Suốt nhiều năm qua, người dân Aleppo đã phải hứng chịu gánh nặng của các cuộc bắn phá và giao tranh khi thành phố của họ, từng là thành phố lớn nhất Syria, là một trong những vùng chiến sự ác liệt nhất của cuộc nội chiến. Nhưng ngay cả điều đó cũng không giúp họ chuẩn bị cho nỗi kinh hoàng mới do trận động đất vừa gây ra.

Thảm họa thiên nhiên chồng chất lên nhiều thảm họa do con người gây ra, đang nhân lên gấp bội sự đau khổ ở Aleppo và Syria trên diện rộng hơn.

Giao tranh phần lớn đã tạm dừng ở Aleppo vào năm 2016, nhưng chỉ một số ít trong số vô số tòa nhà bị hư hại và phá hủy được xây dựng lại. Dân cư nơi đây cũng phải vật lộn với suy thoái kinh tế của Syria, khiến giá lương thực tăng vọt và người dân rơi vào cảnh nghèo đói.

Anh Hovig Shehrian nói rằng trong thời kỳ tồi tệ nhất của cuộc chiến ở Aleppo, vào năm 2014, anh và cha mẹ đã sơ tán khỏi nhà của họ ở khu vực tiền tuyến vì bị pháo kích và bắn tỉa. Trong nhiều năm, họ di chuyển từ khu phố này sang khu phố khác để tránh chiến sự.

“Đó là một phần trong thói quen hàng ngày của chúng tôi. Bất cứ khi nào nghe thấy tiếng nổ, chúng tôi lại rời đi, chúng tôi biết phải gọi ai và phải làm gì”, chàng trai 24 tuổi nói.

“Nhưng… chúng tôi không biết phải làm gì với trận động đất này. Tôi đã lo sợ rằng chúng tôi sẽ chết.”

Lực lượng cứu hộ tìm kiếm trong đống đổ nát ở Aleppo, sau trận động đất kinh hoàng làm rung chuyển Syria và Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 6/2/2023. Ảnh AP

Trận động đất mạnh 7,8 độ vào rạng sáng 6/2 có tâm cách đó khoảng 110 km ở Thổ Nhĩ Kỳ, đã khiến người dân Aleppo giật mình tỉnh giấc và chạy ra đường dưới cơn mưa mùa đông lạnh giá. Hàng chục tòa nhà trên khắp thành phố sụp đổ. Hàng trăm người thiệt mạng trong thành phố và hàng trăm người khác bị thương. Ba ngày sau, các công nhân vẫn đang đào bới đống đổ nát, tìm kiếm những người chết và người sống sót. Trên khắp miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ và miền Bắc Syria, hơn 12.000 người đã thiệt mạng.

Ngay cả cư dân ở những tòa nhà đứng vững vẫn sợ quay trở lại. Nhiều người hiện đang trú ẩn trong các trường học. Một tu viện Cơ đốc giáo Maronite đã tiếp nhận hơn 800 người, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em và người già, chen chúc trong mỗi phòng.

“Cho đến bây giờ chúng tôi vẫn chưa ngủ trong nhà của mình. Một số người ngủ trong ô tô của họ”, Imad al-Khal, Tổng thư ký của các giáo phái Kitô giáo ở Aleppo, người đang giúp tổ chức các nơi trú ẩn cho biết.

Đối với nhiều người, trận động đất là cú sốc kinh hoàng mới - một cú sốc ngay cả sau những gì khủng khiếp họ từng phải chịu đựng trong chiến tranh.

Đối với Aleppo, nội chiến là một cuộc vây hãm kéo dài và tàn bạo. Phiến quân chiếm được phần phía đông của thành phố vào năm 2012, ngay sau khi cuộc nội chiến ở Syria bắt đầu. Trong những năm tiếp theo, các lực lượng chính phủ do Nga hậu thuẫn đã chiến đấu để đẩy lùi và truy quét phiến quân..

Các cuộc không kích và pháo kích của lực lượng Syria - Nga đã san phẳng toàn bộ các dãy nhà. Nhiều thi thể được tìm thấy ở con sông chia cắt hai phần của thành phố. Ở phía Tây do chính phủ nắm giữ, người dân thường xuyên phải đối mặt với hỏa lực súng cối và tên lửa từ các chiến binh đối lập.

Người dân bước đi qua khu vực đổ nát do chiến sự ở Salaheddine, phía Đông Aleppo, ngày 20/1/2017. Ảnh: AP

Một chiến dịch tổng tấn công cuối cùng đã dẫn đến nhiều tháng giao tranh đô thị, kết thúc vào tháng 12/2016 với chiến thắng của quân chính phủ. Các chiến binh đối lập và những người ủng hộ phải rút lui, và quyền kiểm soát của chính phủ được áp đặt trên toàn bộ thành phố. Các nhóm hoạt động ước tính khoảng 31.000 người đã thiệt mạng trong 4 năm giao tranh và gần như toàn bộ dân cư ở khu vực phía đông Aleppo đã phải di dời.

Aleppo đã trở thành một biểu tượng cho thấy Tổng thống Bashar Assad đã thành công như thế nào trong việc giành lại hầu hết các lãnh thổ do phe đối lập nắm giữ xung quanh vùng trung tâm của Syria với sự hậu thuẫn của Nga, Iran. Phe đối lập chỉ còn nắm giữ một vùng đất nhỏ cuối cùng ở phía Tây Bắc, tập trung ở tỉnh Idlib và một phần của tỉnh Aleppo, nơi cũng bị tàn phá bởi trận động đất vừa qua.

Nhưng Aleppo không bao giờ hồi phục. Các công trình tái thiết chỉ được thực hiện bởi các cá nhân. Dân số hiện tại của thành phố, không hơn 4 triệu người, vẫn thấp hơn dân số trước năm 2011 là 4,5 triệu người. Và phần lớn khu vực phía Đông vẫn còn trong cảnh đống đổ nát và trống không.

Các tòa nhà bị hư hại do chiến tranh hoặc được xây dựng kém chất lượng trong thời chiến thường dễ bị sập. Một vụ sập nhà vào ngày 22/1 vừa qua đã khiến 16 người thiệt mạng. Một vụ khác vào tháng 9 năm ngoái giết chết 11 người, trong đó có 3 trẻ em.

Armenak Tokmajyan, một thành viên của Quỹ Carnegie Trung Đông, người gốc Aleppo, cho biết thành phố này từng là trung tâm công nghiệp mạnh nhất của Syria. Tokmajyan nói, giờ đây Aleppo chịu thiệt thòi về kinh tế, cơ sở hạ tầng, khí đốt và điện còn thiếu, và cả dân số. Chiến tranh kết thúc, nhưng nơi này chỉ chứng kiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.

Quả đạn pháo nằm trên tầng nhà khi người dân tham quan các địa điểm lịch sử của Aleppo. Ảnh: AP

Tokmajyan cho biết giờ đây Aleppo phải trải qua cú sốc về cả thể chất và tâm lý của trận động đất. “Điều đó khiến người dân tự hỏi, liệu họ có thực sự xứng đáng với số phận này hay không? Tôi nghĩ tổn thương là rất lớn và sẽ cần một thời gian nữa họ mới nuốt được viên thuốc đắng này sau hơn 10 năm chiến tranh.”

Rodin Allouch, một người gốc Aleppo, từng đưa tin về chiến tranh cho một đài truyền hình Syria. “Tôi đã từng ở tuyến đầu, quay video, nhận tin sốt dẻo. Tôi chưa bao giờ sợ hãi. Tên lửa và đạn pháo rơi xuống và mọi thứ, nhưng tinh thần của tôi rất cao", anh nhớ lại.

Nhưng với trận động đất thì khác. “Tôi không biết chính xác trận động đất đã gây ra những gì cho chúng tôi. Chúng tôi cảm thấy mình sắp được về với Chúa. Đó là lần đầu tiên trong đời tôi cảm thấy sợ hãi", Allouch nói.

Đội cứu hộ quan sát các tòa nhà sập trong thảm họa động đất. Ảnh: AP

Trong chiến tranh, anh phải rời khu phố của mình ở vùng phía Đông và thuê một căn hộ ở phía Tây. Nhưng trận động đất đã khiến Allouch phải di dời một lần nữa. Khi tòa nhà của họ rung chuyển, Allouch cùng vợ và bốn đứa con chạy đến một khu vườn gần đó. Allouch cho biết anh sẽ không trở lại cho đến khi tòa nhà được kiểm tra và sửa chữa. Nó vẫn đứng vững, nhưng có nhiều vết nứt. Thay vào đó, gia đình sẽ ở trong một cửa hàng tầng trệt gần đó mà anh thuê.

“Sẽ an toàn hơn nếu ở tầng trệt khi có động đất", anh nói, nhưng phàn nàn rằng trong phòng không có nhiên liệu để sưởi ấm. “Cuộc sống thật khốn khổ", Alouch thở dài.

Nhiều người khác ở Aleppo đã hơn một lần phải sơ tán.

Farouk al-Abdullah chạy khỏi trang trại của mình ở phía Nam thành phố Aleppo hồi chiến tranh. Kể từ đó, anh sống với hai người vợ, 11 đứa con và người mẹ 70 tuổi ở Jenderis, một thị trấn do phe đối lập kiểm soát ở tỉnh Aleppo.

Tòa nhà của họ ở đó đã sụp đổ hoàn toàn trong trận động đất, may mắn là cả gia đình đã thoát nạn.

Abdullah cho biết trận động đất gây ra sự tàn phá ở khắp mọi nơi và hậu quả của nó “khủng khiếp hơn nhiều so với trong chiến tranh.”

Thu Hằng/Báo Tin tức (Theo AP)