Độc đáo 'Chùa Cầu' trăm tuổi của Hà Nội

Nằm ở làng Yên (xã Thạch Xá, Thạch Thất, TP. Hà Nội) cầu Khum có tuổi đời cả trăm năm, là một cầu ngói cổ mang kiến trúc độc đáo hiếm có

Đây là cây cầu làm kiểu Thượng Gia Hạ Kiều, tức là trên là nhà, dưới là cầu. Nhìn từ xa, cầu giống như một chiếc thuyền nan úp nên được gọi là cầu Khum.

Người dân trong làng không ai biết chính xác tuổi của cây cầu là bao nhiêu, ngay cả những người hiện lớn tuổi nhất làng khi sinh ra cũng đã thấy cây cầu này.

Cầu Khum bắc qua ngòi nước chảy từ Hương Ngải, Canh Nậu, đồng Bùi ra sông Tích. Trước kia con đường độc đạo đi vào làng Yên phải qua cầu Khum và cây cầu đóng vai trò là như cổng làng. Toàn bộ hoạt động sản xuất, sinh hoạt, thông thương của dân làng đều đi qua cây cầu này.

Cây cầu được sửa chữa năm Ất Hợi 1935, trong đó phần hạ kiều được làm lại hoàn toàn. Năm 1948, giặc Pháp càn quét qua, đốt cầu, dân làng đến dập lửa cứu chữa, các vết cháy xám đen còn lại đến nay.

Toàn bộ phần mặt trước cây cầu.

Phía trên đầu hồi có ô lõm, gờ chỉ, đắp vẽ hoa lá, triện rút, đầu trụ lồng đèn, nghê chầu, tạo tác rất tinh xảo.

Mái cầu lợp ngói mũi hài.

Toàn bộ phần tường xây bằng đá ong cổ kính, còn lại hệ thống kèo, xà nhà được làm bằng gỗ khá chắc chắn, dưới thượng gia là hạ kiều có 3 cống được cuốn bằng đá ong, đẽo múi cam, rất chắc khỏe. Mùa nước thấp, cống giữa rộng gần 3m nên thuyền nhỏ có thể qua được.

Phần Thượng Gia dài trên 12m, chia làm 5 gian, 2 dĩ, được làm bằng gỗ tứ thiết, có 2 hàng cột cái, 2 hàng cột quân. Gian giữa cao, thấp dần ra 2 đầu hồi tạo nên dáng “khum khum” đặc trưng cho công trình.

Kết cấu khung cầu là các vì liên kết bằng kèo suốt, có cầu nối hai ngọn kèo, xà nách nối cột cái với cột con, không dùng đinh ốc, theo lối xây dựng truyền thống của người Việt.

Kết cấu hệ mái cầu Khum.

Và hai bên sườn gian giữa được xây kín lại để làm ban thờ Quan Thần Linh, Thần Kim Quy, Thần Đại bàng.

Ba gian bên để trống làm sạp gỗ, là nơi nghỉ chân của người làng.

Cụ Nguyễn Văn Toại - 70 tuổi, người trông giữ cây cầu này cho biết, vài chục năm gần đây, khi các con đường được xây, cầu Khum không còn nhiều giá trị về giao thông nhưng vẫn là một địa điểm tâm linh quan trọng của người dân địa phương.

Nhân dân quanh vùng vẫn thường xuyên đến cầu thắp hương cầu khấn những điều tốt lành, đặc biệt là vào các ngày lễ, Rằm.

Vừa là cầu, vừa là nơi thờ tự, cầu Khum khiến nhiều người không khỏi liên tưởng đến Chùa Cầu nổi tiếng của phố cổ Hội An.

Minh Khánh