Đề nghị truy tố cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường

Bị can Nguyễn Linh Ngọc (Ảnh: Công an cung cấp)

Các bị can bị đề nghị truy tố gồm Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Cty Thái Dương), Nguyễn Linh Ngọc (cựu Thứ trưởng Bộ TN&MT), Nguyễn Văn Thuấn (cựu Tổng Cục trưởng Tổng cục Địa chất & Khoáng sản, Bộ TN&MT), Hoàng Văn Khoa (cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản, Bộ TN&MT), Hồ Đức Hợp (cựu GĐ Sở TN&MT tỉnh Yên Bái)… Các đối tượng bị đề nghị truy tố về tội “Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Buôn lậu”, “Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”, “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” và “Gây ô nhiễm môi trường”.

Theo KLĐT, sau khi được cấp giấy phép khai thác khoáng sản, Cty Thái Dương đã không thực hiện đúng các quy định pháp luật và quy định tại giấy phép được cấp. Cụ thể, Cty không lập thiết kế mỏ được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt để nộp cho Tổng cục Địa chất & Khoáng sản, Sở TN&MT, chưa đủ điều kiện để tiến hành xây dựng cơ bản mỏ và khai thác.

Dù chưa được phép khai thác, nhưng Cty Thái Dương vẫn tiến hành khai thác trái phép. Quá trình khai thác trái phép, DN này tiếp tục vi phạm các quy định pháp luật như: Không thông báo ngày bắt đầu khai thác mỏ, không lắp trạm cân, không xây dựng nhà máy chế biến sâu đất hiếm, không tinh luyện quặng đất hiếm trước khi bán mà tiêu thụ quặng thô...

KLĐT xác định, từ 2019 - 2023, Đoàn Văn Huấn đã tổ chức khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ đất hiếm Yên Phú với tổng giá trị hơn 864 tỷ đồng, thu lợi bất chính hơn 736 tỷ đồng.

Bị can Đoàn Văn Huấn (Ảnh: Công an cung cấp)

Liên quan đến việc Đoàn Văn Huấn tổ chức khai thác trái phép quặng đất hiếm, gây thiệt hại đặc biệt lớn cho Nhà nước; còn có hành vi vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước của một số cán bộ thẩm quyền tại Bộ TN&MT, Sở TN&MT tỉnh Yên Bái.

Trong hồ sơ xin cấp phép của Cty Thái Dương chỉ có giấy chứng nhận đầu tư dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp ngày 28/4/201. Tuy nhiên, giấy chứng nhận đầu tư này đã hết hạn trước thời điểm được cấp phép mà chưa được gia hạn hoặc cấp mới.

DN này cũng không có giấy chứng nhận đầu tư dự án nhà máy thủy luyện Yên Bái và dự án nhà máy chiết tách Hải Phòng. Vốn chủ sở hữu của Cty Thái Dương cũng không bảo đảm tỷ lệ vốn chủ sở hữu ít nhất bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án. Thực tế, DN này chỉ có 200 tỷ đồng trên tổng mức đầu tư là 1.953 tỷ đồng.

Các bị can là cán bộ của Tổng cục Địa chất & Khoáng sản được giao nhiệm vụ thẩm định hồ sơ song không làm đúng theo quy định mà dùng kết quả thẩm định cũ từ năm 2011, khi Cty Thái Dương nộp hồ sơ lần đầu.

Nhóm cán bộ Tổng cục Địa chất & Khoáng sản được giao nhiệm vụ thẩm định hồ sơ, đứng đầu là bị can Nguyễn Văn Thuấn (Tổng Cục trưởng) dù biết Cty Thái Dương không đủ điều kiện nhưng vẫn đề xuất lãnh đạo Bộ cấp giấy phép. Bị can Nguyễn Linh Ngọc, khi đó là Thứ trưởng Bộ TN&MT, ký giấy phép này.

Ông Ngọc khai đã nghiên cứu tờ trình của Tổng cục Địa chất & Khoáng sản, biết Cty Thái Dương chưa đủ điều kiện nhưng vẫn ký giấy phép cho DN. Quá trình này, ông Ngọc cho rằng không được hưởng lợi gì từ Đoàn Văn Huấn. Ông Ngọc thừa nhận hành vi của mình là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Cty Thái Dương khai thác trái phép đất hiếm, gây thất thoát hơn 864 tỷ đồng.

Bị can Nguyễn Văn Thuấn khai, quá trình giúp Cty Thái Dương xin giấy phép, được Đoàn Văn Huấn đến phòng làm việc, “cảm ơn” 500 triệu đồng. Ông Thuấn đã nộp lại số này cho CQĐT.

Với bị can Huấn, KLĐT xác định ngoài hành vi thu lợi bất chính 736 tỷ đồng, còn chỉ đạo cấp dưới xuất hóa đơn bán quặng đất hiếm và quặng sắt ghi thấp hơn giá bán thực tế. Qua đó, Cty Thái Dương đã khai man, để ngoài sổ kế toán 27,9 tỷ đồng doanh thu, gây thiệt hại cho Nhà nước 9,6 tỷ đồng thuế.

Ngoài ra, ông Huấn còn không xây dựng các công trình bảo vệ môi trường, không thực hiện các biện pháp xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn theo quy định. Dù chưa được phép xả thải ra môi trường nhưng từ 2018 đến tháng 10/2023, ông Huấn đã chỉ đạo cấp dưới đổ ra môi trường 348.000 tấn bùn thải quặng đuổi và 2.424 tấn bùn thải lẫn thải thạch cao.

Theo KLĐT, năm 2013, Cty Thái Dương được Bộ TN&MT cấp giấy phép khai thác khoáng sản, cho phép khai thác đất hiếm tại xã Yên Phú, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Dựa trên quy định pháp luật và giấy phép, Cty Thái Dương chỉ được tiêu thụ quặng đất hiếm sau khi đã chế biến thành oxit đất hiếm riêng rẽ có độ sạch 99,9%, quặng sắt cung cấp cho các cơ sở luyện gang, thép trong nước.

Tuy nhiên, Cty Thái Dương sau đó đã không thực hiện đúng quy định ghi trong giấy phép. Một trong các vi phạm bị chỉ ra của Thái Dương là không xây dựng nhà máy chế biến sâu đất hiếm nên chỉ có thể sơ chế quặng đất hiếm khai thác được tạo ra sản phẩm "tổng oxit đất hiếm" hàm lượng TREO 18-20%.

Từ đó, Cty Thái Dương không thể chế biến, chiết tách để cho ra sản phẩm là các oxit đất hiếm riêng rẽ có độ sạch 99,9%. Theo KLĐT, việc này đã vi phạm chỉ thị số 02 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về chấn chỉnh thăm dò, khai thác khoáng sản, trong đó yêu cầu khai thác khoáng sản phải gắn với chế biến sâu.

Trong thời gian từ 2019 đến 2023, Đoàn Văn Huấn đã chỉ đạo cấp dưới tổ chức khai thác trái phép đất hiếm và quặng sắt tại mỏ Yên Phú với tổng trị giá hơn 864 tỷ đồng. Ông Huấn sau đó đã bán trái phép hơn 10.200 tấn tinh quặng đất hiếm (hàm lượng TREO 18-20%) và hơn 280 tấn quặng sắt, thu lợi bất chính hơn 736 tỷ đồng.

Hồng Mây