Đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án quan trọng quốc gia

Toàn cảnh phiên họp của Quốc hội sáng 25/5.

Hoàn thành đưa vào khai thác 635 km đường cao tốc

Theo Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023, các dự án quan trọng quốc gia bao gồm: Dự án Sân bay Long Thành; các dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 và 2021 - 2025; Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội; Dự án đường Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh; Dự án đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột giai đoạn 1; dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1; Dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1. Đây là các dự án do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư nhằm đẩy mạnh triển khai một trong ba đột phá của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 – 2030 về xây dựng kết cấu hạ tầng.

Đoàn giám sát đánh giá, Chính phủ đã khẩn trương ban hành các văn bản triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia, trong đó đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan triển khai thực hiện dự án, đề ra các mốc tiến độ, triển khai các cơ chế đặc thù theo yêu cầu. Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông vận tải để giải quyết, tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện, đặc biệt trong bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, mỏ vật liệu đất đắp, cát đắp nền cho các dự án. Tiến độ chuẩn bị triển khai các dự án tuy chưa đáp ứng được yêu cầu của Chính phủ nhưng đã được rút ngắn đáng kể so với thực tế triển khai các dự án trước đây.

Các địa phương đã cơ bản thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động và nhận được sự ủng hộ của người dân trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng. Nhiều địa phương có sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị trong quá trình triển khai thực hiện, kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ dự án, phát huy tính chủ động, huy động hiệu quả nguồn lực của các địa phương trong việc quản lý đầu tư xây dựng.

Việc phân cấp đã tăng tính chủ động, gắn với trách nhiệm cụ thể, đồng thời, tạo điều kiện nâng cao năng lực điều hành, quản lý dự án lớn của nhiều địa phương khi lần đầu tiên được giao triển khai thực hiện dự án quan trọng quốc gia. Đến nay, các dự án thành phần phân cấp cho địa phương làm cơ quan chủ quản đã triển khai cơ bản đáp ứng tiến độ yêu cầu và được bố trí đủ vốn ngân sách địa phương theo cam kết.

Trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn về vật liệu xây dựng và chịu tác động lớn của đại dịch COVID-19, Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan liên quan nỗ lực, cố gắng để hoàn thành đưa vào khai thác 635 km thuộc Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, nâng tổng số chiều dài đường cao tốc cả nước lên 2.001 km và phát huy hiệu quả đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, bảo đảm quốc phòng - an ninh, giảm ùn tắc, tai nạn giao thông, tiết kiệm thời gian di chuyển, chi phí xã hội, đáp ứng được sự mong muốn của người dân và doanh nghiệp. Cùng với các chính sách tài khóa kích cầu tiêu dùng của Nghị quyết số 43/2022/QH15, các dự án quan trọng quốc gia đã thúc đẩy mạnh mẽ tổng cầu đầu tư của nền kinh tế, tạo động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội.

Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Đoàn giám sát của Quốc hội cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế như: Tiến độ hoàn thành một số dự án còn chậm, một số dự án dự kiến tăng tổng mức đầu tư, dẫn đến phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án. Đối với một số dự án được phân chia thành các dự án thành phần do các địa phương khác nhau làm cơ quan chủ quản vận hành độc lập, nên khó khăn trong việc điều hòa, phối hợp, cân đối tổng mức đầu tư giữa các dự án thành phần.

Bên cạnh đó, công tác dự báo, chuẩn bị đầu tư một số dự án còn hạn chế; tại một số dự án, việc thực hiện các công tác lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán còn bất cập; một số dự án hoàn thành đưa vào vận hành, khai thác nhưng chưa được đầu tư đồng bộ trạm dừng nghỉ, hệ thống giao thông thông minh (ITS) gây khó khăn cho các đối tượng tham gia giao thông và tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông; việc chưa tổ chức thu phí dẫn đến vướng mắc trong công tác quản lý, khai thác, bảo trì công trình...

Do đó, Đoàn giám sát của Quốc hội đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo rà soát các hạn chế, bất cập trong các chính sách, pháp luật liên quan để sửa đổi, bổ sung hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung. Trong đó, cần tổng kết đánh giá việc thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng cho các dự án, trên cơ sở đó đề xuất hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan; xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách về thu phí các tuyến đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư; Rà soát, hoàn thiện pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Rà soát, hoàn thiện các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, trong đó bảo đảm sự thống nhất.

Đoàn giám sát cũng đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo đẩy mạnh các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai các dự án quan trọng quốc gia. Trong đó, các cơ quan chủ quản rà soát, tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định đối với: các dự án dự kiến phải điều chỉnh chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật; nghiên cứu việc đầu tư hoàn chỉnh nút giao Tân Vạn, cầu Bình Gởi thuộc Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 - TP. Hồ Chí Minh; sớm báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét việc đầu tư đường cất hạ cánh số 2, san lấp toàn bộ mặt bằng (thuộc giai đoạn 2) của Dự án đầu tư xây dựng Cảng Hàng không quốc tế Long Thành...

Các cơ quan chủ quản, chủ đầu tư cần phối hợp chặt chẽ với các địa phương để bảo đảm đủ nguồn cung vật liệu đáp ứng tiến độ thi công các dự án quan trọng quốc gia; đẩy nhanh các thủ tục liên quan, hỗ trợ các địa phương trong việc tổ chức thực hiện di dời các đường điện cao thế, cáp viễn thông, tránh ảnh hưởng đến tiến độ thi công các dự án; hướng dẫn việc xác định giá vật liệu xây dựng thông thường tại mỏ khi giao cho các nhà thầu khai thác theo các cơ chế đặc thù; khẩn trương ban hành quy chuẩn, định mức sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường; các địa phương ban hành công bố giá vật liệu xây dựng kịp thời, phù hợp với thực tế thị trường...

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải và các bên liên quan phối hợp với các địa phương được giao làm cơ quan chủ quản, cơ quan có thẩm quyền khẩn trương triển khai đầu tư hoàn thiện các trạm dừng nghỉ, hệ thống giao thông thông minh (ITS) nhằm đáp ứng yêu cầu khai thác đồng bộ khi các dự án cao tốc đưa vào khai thác. Đồng thời, cần triển khai ngay các biện pháp bổ sung trang thiết bị, tổ chức phân luồng để bảo đảm an toàn giao thông, nâng cao năng lực thông hành đoạn Cam Lộ - La Sơn; khẩn trương rà soát, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông và phương án tổ chức giao thông để nâng cao an toàn khai thác trên các tuyến đường cao tốc đầu tư theo quy mô phân kỳ 2 làn xe và 4 làn xe...

Các địa phương cần tập trung đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, xây dựng các khu tái định cư, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó có vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, sự quản lý điều hành của chính quyền, sự giám sát của Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp, triển khai đồng bộ, nhất quán, kịp thời, nhất là trong công tác tuyên truyền vận động Nhân dân. Tăng cường kiểm tra, rà soát và xử lý nghiêm các vi phạm, đặc biệt là việc xây dựng trái phép...

Trần Huyền