Đánh giá về tôn giáo ở Việt Nam không thể dựa trên các trường hợp đơn lẻ
Việc nhìn nhận, đánh giá về tự do tôn giáo ở Việt Nam chỉ dựa trên những trường hợp đơn lẻ ở Tây Bắc, Tây Nguyên hay Tây Nam Bộ, không mang tính phổ biến hoặc đánh giá dựa trên các nhìn thiếu khách quan, thiên kiến đều không được Việt Nam chấp nhận.
Việt Nam vừa tiến hành thành công phiên đối thoại về Báo cáo quốc gia về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người theo cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc. Tại phiên báo cáo lần này, Việt Nam đã trình bày một cách tổng thể việc bảo đảm quyền con người trên nhiều lĩnh vực, trong đó có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo và được nhiều nước đánh giá cao.
Cùng thời điểm trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã lên tiếng về những cáo buộc thiếu căn cứ của Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF) khi đánh giá về tình hình tự do tôn giáo ở Việt Nam vì đó là những “nhận định không khách quan, mang tính định kiến và không chính xác”.
Tín đồ Phật giáo Nam tông Khmer ở Trà Vinh trong một buổi hành lễ
Đánh giá về tự do tôn giáo ở Việt Nam phải bằng một cái nhìn tổng thể
Nếu muốn đánh giá về tình hình tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam, hãy thực hiện một chuyến đi xuyên Việt để có một cái nhìn tổng thể, khách quan. Ở bất kỳ địa phương nào, từ đơn vị hành chính thấp nhất là làng xã, nơi nào cũng có sự hiện diện của cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng, kể cả những vùng khó khăn nhất là hải đảo xa xôi hay các xã vùng cao biên giới. Hơn 30.000 cơ sở thờ tự trải rộng ở khắp 3 miền đất nước. Đồng bào theo đạo Phật được tự do hành lễ ở các chùa chiền, tịnh thất, tịnh xá, đồng bào theo Công giáo, Tin lành hàng ngày, hàng tuần vẫn hành lễ ở các nhà thờ, nhà nguyện, đồng bào theo Cao Đài, Hòa Hảo … cũng tự do hành lễ ở những cơ sở thờ tự khang trang, thậm chí trở thành những nơi du lịch tâm linh của hàng vạn du khách. Số lượng tín đồ không ngừng tăng lên, số lượng cơ sở thờ tự, cơ sở đào tạo, số lượng kinh sách cũng vì thế mà tỷ lệ thuận tăng theo.
Chỉ tính riêng trong năm 2022, số lượng tín đồ tăng 56.000 người, số lượng chức sắc tăng hơn 810 người và số cơ sở thờ tự tăng khoảng 140 cơ sở. Đó là con số ước tính của Ban Tôn giáo Chính phủ. Thời điểm hiện tại, Việt Nam có khoảng 27 triệu tín đồ các tôn giáo, chiếm khoảng 10% dân số. Ngoài các tôn giáo chính có số đông tín đồ là Phật giáo, Công giáo, Tin lành, Phật giáo Hòa Hảo, Cao Đài, ở Việt Nam còn có sự tồn tại của nhiều tôn giáo khác như: Hồi giáo, Tịnh độ cư sỹ Phật hội, Phật giáo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Bà La Môn, Bửu Sơn Kỳ Hương, Minh Sư đạo, Minh lý đạo…
Một buổi sinh hoạt tôn giáo của tín đồ đạo Cao Đài tại Tòa thánh Tây Ninh. Đây cũng là một địa điểm du lịch tâm linh của nhiều du khách.
Chẳng có nơi nào, chính quyền hạn chế hoặc kiểm soát việc bày tỏ đức tin của đồng bào có đạo nếu họ thật sự hành lễ theo tinh thần “tốt đời, đẹp đạo”, kính chúa yêu nước, phụng sự đạo pháp-dân tộc… Và ngược lại, tất cả những gì mang tính biến tướng, hoặc những đạo lạ, đạo mới du nhập mà chưa đủ điều kiện công nhận tư cách pháp nhân thì sẽ bị hạn chế, thậm chí bị cấm đoán, nhất là với những hiện tượng tôn giáo cực đoan, đi ngược lại thuần phong mỹ tục, xa lạ với tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt hoặc lợi dụng tôn giáo để tập hợp lực lượng, tuyên truyền chống phá Nhà nước CHXHCN Việt Nam…
Bởi vậy, việc nhìn nhận, đánh giá về tự do tôn giáo ở Việt Nam chỉ dựa trên những trường hợp đơn lẻ ở Tây Bắc, Tây Nguyên hay Tây Nam Bộ, không mang tính phổ biến hoặc đánh giá dựa trên cái nhìn thiếu khách quan, thiên kiến đều không được Việt Nam chấp nhận.
Tự do tôn giáo ở Việt Nam: Những chuyển biến tích cực trên thực tế
Ngày 23/12/2023, Tòa thánh đã công bố việc Tổng Giám mục Marek Zalewski được Giáo hoàng Francis bổ nhiệm làm Đại diện thường trú đầu tiên của Tòa thánh tại Việt Nam.
Giám mục Marek Zalewski được bổ nhiệm làm đại diện Tòa thánh Vatican thường trú tại Việt Nam. (Nguồn Hội đồng Giám mục Việt Nam)
Đây là kết quả của một quá trình trao đổi tích cực trên tinh thần tôn trọng, hợp tác và hiểu biết lẫn nhau, đồng thời thể hiện chính sách nhất quán tôn trọng và đảm bảo tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các tôn giáo, trong đó có Công giáo của Nhà nước Việt Nam. Đây cũng là tin vui đối với hơn 7 triệu đồng bào Công giáo ở Việt Nam. Việc Tổng Giám mục Marek Zalewski trở thành Đại diện thường trú đầu tiên của Tòa thánh Vatican tại Việt Nam sẽ góp phần thúc đẩy mối liên kết giữa Tòa thánh và Giáo hội Công giáo Việt Nam, đồng thời tăng cường hơn nữa trao đổi giữa Việt Nam và Tòa thánh.
Đó là một trong những biểu hiện sinh động cho thấy chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam.
Trong khoảng 5 năm trở lại đây, Nhà nước Việt Nam đã thực thi hàng loạt biện pháp để tạo điều kiện tốt hơn cho hàng triệu đồng bào có đạo. Sau khi Quốc hội thông qua Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, Chính phủ đã ban hành các Nghị định để đưa Luật vào cuộc sống. Đặc biệt, Luật đất đai (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 sẽ góp phần giải quyết những khó khăn về đất đai liên quan đến tôn giáo. Cụ thể, Nhà nước thực hiện giao đất có hạn mức không thu tiền sử dụng đất đối với đất sử dụng làm cơ sở thờ tự, trụ sở của các tổ chức tôn giáo. Các tổ chức tôn giáo sử dụng đất vào mục đích khác phải trả tiền thuê đất cho Nhà nước như các tổ chức, cá nhân khác.
Lễ Giáng sinh của đồng bào Công giáo được tổ chức tại Nhà thờ Lớn, Hà Nội
Thời gian qua, các cơ quan chức năng ở Việt Nam cũng tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo hoạt động theo Hiến chương, điều lệ và các quy định pháp luật. Đặc biệt, các ngày lễ trọng của các tôn giáo như lễ Phật đản, lễ Vu lan của Phật giáo, lễ Giáng sinh, lễ Phục sinh của đồng bào Công giáo và Tin lành, lễ hội Yến Diêu Trì Cung, lễ kỷ niệm Ngày khai đạo của đạo Cao Đài, lễ hội Kate của đồng bào Chăm, tháng chay Ramadan của người Hồi giáo… được tổ chức với quy mô lớn, thu hút đông đảo tín đồ tham dự. Năm 2023, Bộ Nội vụ đã công nhận 2 tổ chức tôn giáo là Phật giáo Hiếu nghĩa Tà Lơn và Hội thánh phúc âm toàn vẹn Việt Nam. Chấp thuận đề nghị thành lập Viện thần học Báp tít Việt Nam. Như vậy, đến tháng 12/2023, Nhà nước đã công nhận 38 tổ chức tôn giáo, cấp đăng ký hoạt động tôn giáo cho 2 tổ chức và 1 pháp môn tu hành thuộc 16 tôn giáo.
Về vấn đề đất đai liên quan đến tôn giáo, tính đến nay, số lượng cơ sở tôn giáo được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên phạm vi toàn quốc chiếm hơn 70%. Nhà nước tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo sửa chữa, cải tạo và xây dựng mới cơ sở tôn giáo.
Về quan hệ quốc tế, chỉ riêng năm 2023, theo thống kê của Ban Tôn giáo Chính phủ, có hơn 300 chức sắc, chức việc, nhà tu hành các tôn giá tham gia hội nghị, hội thảo, các khóa đào tạo tôn giáo ở nước ngoài, gần 400 lượt người nước ngoài vào Việt Nam hoạt động tôn giáo…
Điểm sinh hoạt Tin lành tại bản Sima 2, xã Chung Chải, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên
Những minh chứng cụ thể trên cho thấy, ngoài việc tạo khuôn khổ pháp lý, Nhà nước cũng kịp thời giải quyết rất nhiều vấn đề liên quan đến tôn giáo, giúp cho hàng triệu đồng bào có đạo trên cả nước được tự do bày tỏ đức tin,
Tại phiên đối thoại về báo cáo quốc gia của Việt Nam theo Cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc ngày 7/5 vừa qua, các chính sách, nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người, trong đó có tự do tôn giáo, tự do tín ngưỡng đã được nhiều nước ghi nhận và đánh giá cao.
Chính vì vậy, Việt Nam bác bỏ những nhận định không khách quan, mang tính định kiến và không chính xác về tình hình thực tế tại Việt Nam được nêu trong Báo cáo tự do tôn giáo quốc tế năm 2024 của Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ. Phía Việt Nam sẽ tiếp tục trao đổi với phía Hoa Kỳ về vấn đề mà hai bên cùng quan tâm trên tinh thần cởi mở, thẳng thắn và tôn trọng lẫn nhau để đóng góp vào việc thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.
