Đánh giá kỹ tác động của trợ cấp hưu trí xã hội với ngân sách nhà nước

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành Phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Bảo đảm an sinh xã hội của người dân

Tờ trình dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) do Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trình bày cho biết, mục tiêu của việc sửa đổi nhằm bảo đảm an sinh xã hội của người dân theo quy định của Hiến pháp; sửa đổi căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn và mở rộng, gia tăng quyền, lợi ích để thu hút người lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH).

Dự thảo Luật bám sát 5 chính sách được Quốc hội thông qua. Đó là xây dựng hệ thống BHXH đa tầng, linh hoạt; mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia BHXH; mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng BHXH (lương hưu, BHXH hàng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội); bổ sung nội dung quy định quản lý thu, đóng BHXH; đa dạng hóa danh mục, cơ cấu đầu tư quỹ BHXH theo nguyên tắc an toàn, bền vững, hiệu quả.

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trình bày tờ trình dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long

Trên cơ sở các chính sách trên, dự thảo Luật cụ thể hóa quy định 11 nội dung lớn, như: Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Bổ sung quyền lợi hưởng các chế độ ốm đau, thai sản đối với người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn. Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện. Giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm. Sửa đổi quy định hưởng BHXH một lần. Bổ sung quy định quản lý thu, đóng BHXH nhằm xử lý tình trạng trốn đóng BHXH. Sửa đổi căn cứ đóng BHXH bắt buộc. Sửa đổi các quy định gắn với tiền lương khu vực nhà nước phù hợp với định hướng của Nghị quyết số 27-NQ/TW. Sửa đổi, bổ sung về đa dạng hóa danh mục, cơ cấu đầu tư quỹ BHXH theo nguyên tắc an toàn, bền vững, hiệu quả; và về chi phí quản lý BHXH.

Các chính sách phải bảo đảm khả năng cân đối quỹ BHXH trong dài hạn

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ, Ủy ban Xã hội cơ bản nhất trí với mục tiêu xây dựng dự thảo Luật, tuy nhiên, đề nghị cơ quan soạn thảo lưu ý, Luật phải phản ánh được tính lịch sử phát triển chính sách BHXH, tâm lý xã hội, dân số, sức khỏe nhân dân. Đồng thời, các chính sách và tác động chính sách phải hướng đến thực hiện các mục tiêu trong Nghị quyết 28 - NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách BHXH đã xác định, phù hợp với thực tiễn phát triển của quan hệ lao động, thị trường lao động, khả năng bảo đảm của ngân sách nhà nước, khả năng cân đối quỹ BHXH trong dài hạn...

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh trình bày Báo cáo thẩm tra dự Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long

Về việc bổ sung “trợ cấp hưu trí xã hội”, Ủy ban Xã hội nhất trí việc bổ sung tầng trợ cấp hưu trí xã hội, thể hiện đúng tinh thần của Nghị quyết 28-NQ/TW, là một trong những giải pháp góp phần mở rộng diện bao phủ đối tượng hưởng các chế độ hưu trí đa dạng, không chỉ dựa trên cơ sở đóng góp của cá nhân mà còn dựa trên sự hỗ trợ của Nhà nước nhằm hướng tới mục tiêu bao phủ BHXH toàn dân.

Tuy nhiên, Ủy ban Xã hội cũng đề nghị, cần đánh giá kỹ các tác động của việc quy định trợ cấp hưu trí xã hội đối với ngân sách nhà nước, việc đưa các đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh và áp dụng của Luật Người cao tuổi sang dự án Luật này và đối với chính sách khuyến khích người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Đồng thời, quy định rõ phương thức chuyển kinh phí và việc thanh toán, quyết toán.

Về đưa “bảo hiểm hưu trí bổ sung” vào phạm vi điều chỉnh, Ủy ban Xã hội thấy rằng, chính sách bảo hiểm hưu trí bổ sung đã được quy định trong Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành và giao cho Chính phủ quy định chi tiết. Qua 8 năm thực hiện, chính sách này chưa đạt kết quả như mong muốn nhưng chưa được tổng kết đầy đủ.

Do vậy, việc tiếp tục giao cho Chính phủ quy định chi tiết tại Khoản 4, Điều 5 của dự thảo Luật về bảo hiểm hưu trí bổ sung mà không có quy định cụ thể hơn là chưa phù hợp, không đồng bộ với việc bổ sung các quy định về trợ cấp hưu trí xã hội. Do đó, cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng về việc thực hiện chính sách bảo hiểm hưu trí bổ sung và cần có quy định những nội dung mang tính chất nguyên tắc cơ bản trong dự thảo Luật để bảo đảm tính công khai, minh bạch, quyền lợi của người tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung, làm căn cứ trong tổ chức thực hiện.

N. Thành