Cuộc đảo chính bất thành hay 'phép thử' với Tổng thống Bolivia?

Chiều 26/6 (giờ địa phương), người dân thủ đô La Paz của Bolivia hoang mang khi chứng kiến đoàn xe bọc thép tiến về phía tòa nhà quốc hội và chính phủ, xô đổ cổng tòa nhà, với nhiều binh sĩ dồn dập tiến vào bên trong. Trong khi đó, theo đoạn phim từ hiện trường, các binh sĩ có vũ trang cũng tập trung xung quanh Murillo Plaza, quảng trường chính ở La Paz.

Một âm mưu đảo chính đang được thực thi ngay giữa lòng thành phố. Trước khi bước vào tòa nhà quốc hội, Tổng tư lệnh quân đội Bolivia Juan Jose Zuniga – người được cho là lãnh đạo nhóm đảo chính – đã tuyên bố với các nhà báo rằng ông vẫn công nhận tổng thống là tổng tư lệnh tối cao của quân đội, nhưng nói thêm: “Chắc chắn sẽ sớm có nội các mới; đất nước của chúng ta, nhà nước của chúng ta không thể tiếp tục như thế này”.

Âm mưu đảo chính bất thành tại Bolivia được thực hiện bởi chính Tổng tư lệnh quân đội nước này. Ảnh: Reuters.

Sau tuyên bố, xe bọc thép xô đổ cổng dinh thự. Từ bên trong, Tổng thống Luis Arce xuất hiện không nao núng, đối diện trực tiếp với người từng là vị tướng của mình. Truyền hình Bolivia đã chiếu cảnh Tổng thống Arce đối đầu với thủ lĩnh của cuộc đảo chính tại hành lang của Phủ Tổng thống. Ông Arce cương nghị nói: “Tôi là chỉ huy của ông. Và tôi ra lệnh cho ông rút quân. Tôi sẽ không cho phép tình trạng bất tuân này”.

Trước đó, kênh CNN đưa tin, Tổng thống Bolivia Luis Arce kêu gọi nước này “tổ chức và vận động chống lại cuộc đảo chính, ủng hộ dân chủ” sau khi binh lính và xe bọc thép quân sự bố trí xung quanh các tòa nhà chính phủ ở La Paz. “Chúng ta không thể cho phép những nỗ lực đảo chính cướp đi sinh mạng của người Bolivia một lần nữa. Chúng tôi muốn kêu gọi mọi người bảo vệ nền dân chủ”, ông Arce nói.

Một giờ sau, từ Phủ Tổng thống, ông Arce mạnh mẽ lên án âm mưu đảo chính và lập tức bổ nhiệm chỉ huy mới của lực lượng vũ trang. Phát biểu trong lễ bổ nhiệm tân Tổng tư lệnh quân đội Jose Wilson Sanchez, Tổng thống Arce nhấn mạnh sẽ tôn trọng nền dân chủ cùng với ủng hộ của những binh sĩ biết tôn trọng Hiến pháp và thể chế chính trị quốc gia. Tổng tư lệnh mới Jose Wilson Sanchez lập tức thực thi nhiệm vụ.

Ông Sanchez nói: “Tôi ra lệnh cho tất cả những người được huy động trở về đơn vị của họ. Không ai muốn những hình ảnh như thế này trên đường phố". Ngay sau đó, quân đội rời khỏi quảng trường, âm mưu đảo chính thất bại. Vài giờ sau, báo chí đưa tin, Tướng Juan Jose Zuniga, người cầm đầu âm mưu đảo chính ở Bolivia, đã bị buộc tội khủng bố. Lệnh bắt giữ công bố trên Đài Truyền hình Bolivia nêu rõ ông Zuniga và những người tham gia âm mưu đảo chính bị cáo buộc "thực hiện hành vi khủng bố và nổi dậy vũ trang chống an ninh công cộng và chủ quyền nhà nước". Những hành vi vi hiến đã bị đẩy lùi.

Tướng Bolivia Juan Jose Zuniga bị bắt giữ vì âm mưu đảo chính bất thành. Ảnh: Reuters.

Trong một thông cáo ra cùng ngày, Bộ Ngoại giao Bolivia kêu gọi cộng đồng quốc tế và người dân Bolivia tôn trọng các giá trị dân chủ và ủng hộ chính phủ của Tổng thống Arce, được bầu hợp hiến, thể hiện ý chí của người dân Bolivia. Quan điểm và thái độ cương quyết của Tổng thống cũng như Chính phủ Bolivia đã nhận được sự ủng hộ của không chỉ người dân trong nước, mà đại diện của các tổ chức xã hội từ nhiều vùng trên đất nước Nam Mỹ cũng xuống đường tuần hành để bảo vệ nền dân chủ, hưởng ứng lời kêu gọi của Tổng thống Arce.

Ngày 26/6, Tổng thư ký Tổ chức các quốc gia châu Mỹ, ông Luis Almagro đã lên án mạnh mẽ vụ đảo chính ở Bolivia. Ông nhấn mạnh quân đội phải phục tùng chính quyền dân sự được bầu cử hợp pháp. Trong khi đó, Tổng thống Chile Gabriel Boric nói: "Từ Chile, tôi phải bày tỏ lo lắng ủa mình đối với tình hình ở Bolivia. Chúng tôi bày tỏ sự ủng hộ đối với nền dân chủ ở đất nước anh em của chúng tôi và chính quyền hợp pháp của ông Luis Arce. Chúng ta không thể dung thứ cho bất kỳ hành vi vi phạm trật tự Hiến pháp hợp pháp nào ở Bolivia hoặc bất kỳ nơi nào khác".

Lãnh đạo Paraguay, Brazil, Mexico, Colombia, Peru, Cuba và Venezuela cũng cho rằng, những gì diễn ra ở Bolivia ngày hôm qua không phù hợp với cam kết của nước này với Khối thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur). Theo Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Josep Borrell, EU lên án bất kỳ âm mưu nào nhằm phá vỡ trật tự Hiến pháp ở Bolivia và lật đổ chính phủ được bầu cử dân chủ. Mỹ hiện cũng đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở Bolivia, đồng thời kêu gọi các bên liên quan bình tĩnh và kiềm chế. Mặc dù vậy, âm mưu đảo chính bất thành đã cho thấy những mầm mống bất ổn trong lòng Bolivia.

Bolivia, quốc gia có 12 triệu dân, đã chứng kiến các cuộc biểu tình gia tăng trong những tháng gần đây, phản đối tình trạng suy thoái nhanh chóng của nền kinh tế. Bolivia từ một trong những quốc gia phát triển nhanh nhất lục địa cách đây hai thập kỷ đang trở thành một trong những quốc gia đối mặt với nhiều vấn đề khủng hoảng nhất. Đây là lúc Tổng thống Arce cần đưa ra một chính sách hợp lý hơn để ổn định tình hình trong nước, xoa dịu tinh thần người dân, và tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc tổng tuyển cử sẽ diễn ra vào năm tới.

Bảo Hân