Công an nhân dân góp phần to lớn vào công cuộc tái thiết và phát triển đất nước

Năm 2025 đánh dấu 80 năm Ngày Truyền thống Công an nhân dân - CAND (19-8-1945 – 19-8-2025) – chặng đường lịch sử vẻ vang của lực lượng Công an Việt Nam. Trên tiến trình hào hùng này, Công an nhân dân đã góp phần to lớn vào công cuộc thống nhất đất nước.

Thiết lập kỷ cương sau thống nhất đất nước

Kể từ sau thắng lợi hoàn toàn của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (30-4-1975), đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới: độc lập, thống nhất, cùng xây dựng chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, giai đoạn sau thống nhất (1975–1986) cũng như những năm đổi mới đặt ra muôn vàn khó khăn, thách thức.

Nền kinh tế kiệt quệ do chiến tranh kéo dài; đời sống xã hội hỗn loạn với nhiều tàn dư của xã hội cũ; các thế lực thù địch ráo riết chống phá chế độ mới bằng mọi thủ đoạn. Trong bối cảnh đó, lực lượng CAND dưới sự lãnh đạo của Đảng đã thể hiện vai trò nòng cốt, là “thanh kiếm và lá chắn” vững chắc bảo vệ an ninh trật tự, thiết lập kỷ cương, góp phần to lớn vào công cuộc tái thiết và phát triển đất nước.

Sau ngày 30-4-1975, non sông thu về một mối, nhưng hậu quả 30 năm chiến tranh để lại vô cùng nặng nề về kinh tế, văn hóa, xã hội. Các đô thị miền Nam đối mặt với tình trạng mất trật tự, an ninh nghiêm trọng: tội phạm hoành hành, tệ nạn mại dâm, ma túy lan tràn, hàng vạn thanh niên thất nghiệp và trẻ em lang thang cơ nhỡ. Cùng lúc đó, các thế lực thù địch chưa từ bỏ âm mưu lật đổ chế độ mới; chúng bao vây, cấm vận kinh tế, tung gián điệp, chiến tranh tâm lý, và kích động “diễn biến hòa bình” hòng phá hoại chính quyền cách mạng non trẻ.

Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ 42 (2-1987) đề ra phương hướng: Cải tổ mạnh mẽ về tổ chức bộ máy, kiện toàn cán bộ, đổi mới tư duy và phong cách lãnh đạo, xây dựng lực lượng Công an chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Ảnh: VĂN THUẬN

Để đáp ứng nhiệm vụ lịch sử này, lực lượng Công an đã kiện toàn tổ chức, thống nhất lực lượng trên cả nước. Tháng 6-1975, Chính phủ quyết định hợp nhất Bộ Công an (miền Bắc) với Bộ Nội vụ của Chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam, thành một cơ quan chung mang tên Bộ Nội vụ.

Bộ Nội vụ kịp thời thiết lập đại diện chỉ đạo tại miền Nam, tuyển chọn hàng nghìn cán bộ Công an chi viện cho các địa phương phía Nam. Việc thống nhất lực lượng và bổ sung nhân lực này giúp ngành Công an nhanh chóng nắm địa bàn, triển khai công tác giữ gìn an ninh trật tự trên cả nước.

Bảo vệ an ninh chính trị là mặt trận hàng đầu. CAND đã phối hợp chặt chẽ với Quân đội truy quét các nhóm phiến loạn, kịp thời đập tan âm mưu vũ trang bạo loạn của chúng.

Lực lượng Công an đã mở nhiều chiến dịch truy quét tội phạm quy mô lớn trong thời kỳ đổi mới. Ảnh; VĂN THUẬN

Không những bảo vệ an ninh đối nội, lực lượng Công an còn tham gia tích cực vào nhiệm vụ quân sự, quốc phòng để bảo vệ Tổ quốc. Khi chiến tranh biên giới xảy ra cuối thập niên 1970, Công an các tỉnh biên giới Tây Nam và phía Bắc đã sát cánh cùng bộ đội và nhân dân chiến đấu ngoan cường chống quân xâm lược Pol Pot và bọn bành trướng, bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. Công an chủ động phát hiện, bóc gỡ hầu hết các vụ nội gián, kế hoạch hậu chiến do địch cài cắm ở biên giới, làm thất bại âm mưu gây mất ổn định vùng mới giải phóng.

Lực lượng an ninh cũng bảo vệ an toàn các cơ quan đầu não, các khu vực trọng yếu và bí mật quân sự trong thời chiến; phối hợp bảo vệ nhân dân sơ tán khỏi vùng chiến sự. Nhờ sự phối hợp Công an – Quân đội chặt chẽ, các âm mưu tập kích, bắt cóc, gây bạo loạn của địch ở vùng biên đã bị đập tan từ trong trứng nước.

Thực tiễn chứng minh CAND đã hoàn thành tốt vai trò nòng cốt giữ vững ổn định nội địa, đồng thời phối hợp với Quân đội nhân dân bảo vệ độc lập, chủ quyền và thống nhất đất nước trong giai đoạn vừa hòa bình vừa có chiến tranh.

Mở nhiều chiến dịch truy quét tội phạm quy mô lớn

Bên cạnh nhiệm vụ chính trị, giữ gìn trật tự an toàn xã hội sau 1975 cũng là thách thức lớn. Xã hội miền Nam sau giải phóng tồn tại nhiều băng nhóm tội phạm hình sự nguy hiểm. Lợi dụng thời kỳ giao thời, các ổ nhóm trộm cướp hoạt động táo tợn, gây bất ổn cuộc sống người dân.

Lực lượng CAND xác định phải đổi mới toàn diện các mặt công tác để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Ảnh: HOÀNG GIANG

Lực lượng Công an đã mở nhiều chiến dịch truy quét tội phạm quy mô lớn trong thời kỳ quân quản. Tại Sài Gòn – Gia Định, chỉ trong năm 1975 Công an đã điều tra làm rõ trên 5.300 vụ án hình sự (trên tổng số gần 7.000 vụ xảy ra), triệt phá nhiều băng cướp khét tiếng. Điển hình là băng cướp do Đoàn Đình Hùng (Hai Sang) cầm đầu – nhóm này đã gây ra 94 vụ giết người cướp của trước khi bị tiêu diệt.

Ở các tỉnh miền Trung từ Quảng Nam – Đà Nẵng đến Phú Khánh, Công an cũng khám phá gần 8.000 vụ án trong năm 1975; tại Khu VI cũ (Nam Trung Bộ), truy quét hơn 6.300 tên tội phạm hình sự các loại... Song song đó, Công an các địa phương kiểm soát và bài trừ tệ nạn xã hội do chế độ cũ để lại. Những văn hóa phẩm đồi trụy, phản động được thu hồi và tiêu hủy hàng loạt; phong trào xây dựng nếp sống văn hóa mới được phát động sâu rộng.

Lực lượng Công an đã lập nhiều chiến công to lớn trong đấu tranh phòng chống tội phạm, quét sạch các băng nhóm nguy hiểm, từng bước lập lại trật tự kỷ cương xã hội trên cả nước. Ảnh: HOÀNG GIANG

Cũng trong thời gian này, lực lượng Công an chú trọng thu hồi vũ khí, vật liệu nổ còn trôi nổi, giữ gìn an toàn các đô thị; đồng thời đảm bảo trật tự an toàn giao thông, phòng chống cháy nổ, tạo môi trường xã hội ổn định hơn sau chiến tranh. Nhìn chung, CAND giai đoạn 1975–1986 đã lập nhiều chiến công to lớn trong đấu tranh phòng chống tội phạm, quét sạch các băng nhóm nguy hiểm, từng bước lập lại trật tự kỷ cương xã hội trên cả nước.

Công an cũng điều tra nhiều vụ tham ô, buôn lậu khác, bảo vệ nguồn hàng hóa, ngân sách trong bối cảnh đất nước còn khó khăn. Những nỗ lực bảo vệ kinh tế ấy giúp hạn chế phần nào tình trạng mất cân đối nghiêm trọng của nền kinh tế sau chiến tranh, tạo tiền đề để toàn Đảng, toàn dân tập trung khôi phục sản xuất, cải thiện đời sống nhân dân.

Giữ vững ổn định, phục vụ phát triển đất nước

Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (12/1986), Đảng ta khởi xướng công cuộc đổi mới với trọng tâm trước mắt là đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng kinh tế. Quán triệt đường lối đổi mới, lực lượng CAND xác định phải đổi mới toàn diện các mặt công tác để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ 42 (2-1987) đề ra phương hướng: cải tổ mạnh mẽ về tổ chức bộ máy, kiện toàn cán bộ, đổi mới tư duy và phong cách lãnh đạo, xây dựng lực lượng Công an chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Dưới sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng, CAND đã tiến hành hàng loạt biện pháp cải cách: đổi mới tư duy an ninh (phân định lại đối tượng, đối tác), mở rộng hợp tác quốc tế, tái bố trí lực lượng theo hướng tinh gọn và xây dựng thế trận an ninh nhân dân vững chắc trong thời bình.

Nhiều đơn vị tinh nhuệ của lực lượng Công an đã được trang bị phương tiện, kỹ thuật hiện đại, sẵn sàng tác chiến cao. Ảnh: PHI HÙNG

Trong đó, ngành công tác tình báo, an ninh được đặc biệt coi trọng để “nắm địch từ xa, đánh địch từ nơi chúng xuất phát”. Năm 1989, Hội đồng Bộ trưởng ra nghị định thành lập Tổng cục V (Tổng cục Tình báo) trực thuộc Bộ Nội vụ. Đồng thời củng cố, kiện toàn các Tổng cục An ninh (I), Cảnh sát (II) nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ an ninh trật tự.

Để đảm bảo an ninh chính trị trong giai đoạn mới, lực lượng Công an cũng chú trọng tham mưu chiến lược cho Đảng và Nhà nước về các chủ trương, giải pháp bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Trước những diễn biến phức tạp trong khu vực và thế giới, Công an chủ động nắm chắc tình hình, dự báo sát nguy cơ an ninh để đề xuất điều chỉnh đường lối, chính sách phù hợp.

Đồng thời, lực lượng An ninh kiên quyết xử lý những vi phạm trong lĩnh vực tư tưởng – văn hóa, báo chí, internet; ngăn chặn hiệu quả các hoạt động lợi dụng không gian mạng để xâm phạm chủ quyền, lợi ích quốc gia. Nhờ những nỗ lực toàn diện đó, suốt gần 40 năm đổi mới, Việt Nam giữ vững được thế trận an ninh quốc gia, bảo đảm môi trường chính trị ổn định, hòa bình phục vụ công cuộc phát triển đất nước.

Đấu tranh tội phạm công nghệ cao trong kỷ nguyên số

Đối với tội phạm công nghệ cao – loại hình mới xuất hiện trong kỷ nguyên số – lực lượng An ninh mạng đã lập nhiều chuyên án triệt phá các đường dây đánh bạc trực tuyến, tấn công mạng, lừa đảo qua mạng… từ những năm 2010. Nhờ đó, nhiều đại án đã được đưa ra xét xử, củng cố thượng tôn pháp luật. Song song, công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông, phòng chống cháy nổ, cứu nạn cứu hộ cũng được Cảnh sát đẩy mạnh, giúp giảm thiểu tai nạn, bảo vệ cuộc sống bình yên cho nhân dân.

Lực lượng An ninh kiên quyết xử lý những vi phạm trong lĩnh vực tư tưởng – văn hóa, báo chí, internet; ngăn chặn hiệu quả các hoạt động lợi dụng không gian mạng để xâm phạm chủ quyền, lợi ích quốc gia. Ảnh: HOÀNG GIANG

Công tác phòng chống tội phạm về kinh tế, tham nhũng cũng được Đảng, Nhà nước và ngành Công an đặc biệt chú trọng trong giai đoạn đổi mới. Quá trình phát triển kinh tế thị trường tạo ra nhiều kẽ hở để tội phạm kinh tế, tội phạm “cổ cồn trắng” lợi dụng trục lợi ngân sách, tài sản công. CAND đã xác lập nhiều chuyên án, điều tra khám phá những vụ án kinh tế và tham nhũng đặc biệt nghiêm trọng, thu hồi tài sản lớn cho Nhà nước.

Theo thống kê, chỉ tính riêng năm 2022, lực lượng Công an đã phát hiện hơn 3.000 vụ án, xử lý trên 4.900 đối tượng phạm tội về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, thu hồi cho Nhà nước số tài sản thiệt hại cao hơn 47% so với năm trước. Kết quả đó góp phần quan trọng củng cố kỷ luật kỷ cương trong bộ máy, làm trong sạch đội ngũ cán bộ, đồng thời tạo môi trường kinh doanh lành mạnh cho nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Lực lượng An ninh cơ sở sát dân, gần dân hỗ trợ công an cấp xã trong công tác phòng, chống tội phạm, giữ gìn trật tự an toàn giao thông. Ảnh: HOÀNG GIANG

Qua công tác đấu tranh, nhiều thủ đoạn phạm tội mới trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán, bất động sản… cũng được Công an kịp thời nhận diện, cảnh báo, giúp bịt kín những lỗ hổng về cơ chế, chính sách. Nhìn chung, lực lượng CAND đã và đang là mũi nhọn trong cuộc đấu tranh chống “giặc nội xâm” trên mặt trận kinh tế, góp phần bảo vệ sự phát triển bền vững của đất nước.

Cùng với những thành tích trên các mặt công tác, lực lượng CAND thời đổi mới cũng không ngừng lớn mạnh về tổ chức và trang bị. Thực hiện chủ trương tinh giản bộ máy, cuối thập niên 1980 Bộ Nội vụ đã sáp nhập, giải thể nhiều đầu mối trung gian (giải thể 8 trường Công an địa phương, nâng cấp ba trường đại học An ninh, Cảnh sát), đồng thời cắt giảm hàng vạn biên chế để tập trung xây dựng đội ngũ tinh gọn, hiệu quả.

Đặc biệt, từ năm 2022, Đảng ủy Công an Trung ương triển khai Nghị quyết 12-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XIII, đặt mục tiêu xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại vào năm 2030.

Hiện nay, nhiều đơn vị tinh nhuệ đã được trang bị phương tiện, kỹ thuật hiện đại (như Cảnh sát cơ động thành lập các trung đoàn dự bị chiến đấu, sẵn sàng tác chiến cao; Cảnh sát kỹ thuật hình sự, Cảnh sát công nghệ cao được đầu tư công nghệ tiên tiến để phá án hiệu quả; lực lượng An ninh mạng mới thành lập nhưng nhanh chóng làm chủ không gian mạng...

CAND luôn đi trước, mở đường

Sau gần 40 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn về mọi mặt: kinh tế tăng trưởng vượt bậc, đời sống nhân dân cải thiện rõ rệt, vị thế Việt Nam vươn cao trên trường quốc tế.

Đóng góp vào những thành tựu ấy có phần công sức không nhỏ của lực lượng CAND trên mặt trận giữ gìn độc lập, chủ quyền, ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội. Với vai trò nòng cốt, Công an đã chủ trì bảo vệ vững chắc an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Lực lượng Công an luôn đi trước, mở đường. Ảnh: VĂN THUẬN

Có thể nói, CAND luôn “đi trước, mở đường” cho công cuộc phát triển – an ninh ổn định thì kinh tế xã hội mới phát triển bền vững. Thực tiễn 80 năm qua cho thấy dù trong thời chiến hay thời bình, ở mặt trận an ninh hay trật tự xã hội, lực lượng Công an nhân dân luôn phát huy truyền thống anh hùng, hoàn thành xuất sắc sứ mệnh mà Đảng và Nhân dân giao phó.

Các chiến sĩ Công an vừa chiến đấu quyết liệt để đập tan mọi âm mưu phản loạn, bảo vệ an ninh chính trị, vừa tận tụy lao vào mặt trận thầm lặng phòng chống tội phạm, bài trừ tệ nạn xã hội, giữ gìn cuộc sống bình yên cho nhân dân. Chính nhờ sự hy sinh thầm lặng ấy, những “tàn dư chiến tranh” mới được dọn dẹp, xã hội Việt Nam mới sớm ổn định để bước vào giai đoạn phát triển mới.

Phát huy truyền thống 80 năm vẻ vang, lực lượng CAND ngày nay không ngừng phấn đấu xây dựng đội ngũ “vừa hồng, vừa chuyên”, xứng đáng là lực lượng trung thành tuyệt đối của Đảng, là “thanh kiếm và lá chắn” bảo vệ Tổ quốc và Nhân dân. Những chiến công và đóng góp to lớn của CAND trên mặt trận chính trị, xã hội, kinh tế suốt chặng đường đã qua là minh chứng hùng hồn cho vai trò quan trọng của lực lượng Công an trong sự nghiệp cách mạng.

Kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống CAND là dịp để chúng ta tri ân các thế hệ Công an đã hy sinh, cống hiến vì bình yên đất nước; đồng thời củng cố niềm tin rằng dưới sự lãnh đạo của Đảng, lực lượng CAND sẽ tiếp tục lập nhiều thành tích, góp phần giữ vững an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng phát triển, phồn vinh.

PGS-TS, Đại tá NGUYỄN GIANG NAM – Phó hiệu trưởng Trường Đại học CSND