Con đường chông gai của Thủ tướng Ấn Độ

Người biểu tình cầm bảng hiệu lên án Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và luật quốc tịch mới của Ấn Độ, tại Bangalore vào ngày 14/1/2020.

Bộ luật nhiều tranh cãi

Đảng Bharatiya Janata (BJP) theo chủ nghĩa dân tộc Ấn Độ đương nhiệm của ông đã giành chiến thắng long trời lở đất trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng Năm, tăng tỷ lệ phiếu bầu cho chiến thắng năm 2014 ấn tượng của họ. Giờ đây, Narendra Modi đang đối mặt với thách thức lớn nhất cho quyền lực chính trị của mình.

Bộ luật CAA mà ông Modi mới thông qua gần đây sẽ theo dõi quyền công dân Ấn Độ đối với các nhóm thiểu số tôn giáo (nhưng không phải là người Hồi giáo) từ ba quốc gia đa số Hồi giáo láng giềng Pakistan, Bangladesh và Afghanistan. Các nhà phê bình cho rằng, luật này có thể khiến 200 triệu dân số thiểu số Hồi giáo chịu thiệt thòi.

Trong vài tuần qua, những người biểu tình trên khắp Ấn Độ đã xuống đường để phản đối luật công dân mới mà họ cho là phân biệt đối xử với người Hồi giáo. Bất chấp lệnh cấm chính thức đối với các cuộc tụ họp công cộng và nguy cơ bạo lực, các cuộc biểu tình vẫn tiếp diễn, trong đó hơn 20 người tham gia biểu tình đã thiệt mạng.

Nhưng cả Modi lẫn những người biểu tình đều không có dấu hiệu phản đối. Phát biểu tại một cuộc biểu tình ở New Delhi vào tháng 12/2019, Thủ tướng Ấn Độ cho biết Đạo luật sửa đổi quyền công dân (CAA) đang gây nhiều tranh cãi “không liên quan gì đến người Hồi giáo trên đất Ấn Độ”.

CAA chỉ là động thái mới nhất trong một loạt các bước mà Modi đã thực hiện trong chương trình nghị sự của mình, nhằm thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc ở Ấn Độ. Tuy nhiên, một số nhà phân tích cảnh báo rằng, về lâu dài, những động thái gây chia rẽ này có thể khiến ông Modi phải trả giá.

Sự nguy hiểm cho Modi

Modi không hề giấu giếm sự ủng hộ chủ nghĩa dân tộc Ấn Độ giáo. Trong những tháng kể từ khi được tái đắc cử, Modi đã chia bang Jammu và Kashmir trước đây thành hai lãnh thổ liên minh, một động thái giúp chính phủ ở New Delhi kiểm soát tốt hơn khu vực mà người Hồi giáo chiếm đa số đang tranh chấp.

Chính phủ của ông cũng đã công bố Sổ đăng ký công dân quốc gia mới, loại trừ 1,9 triệu người trong số 33 triệu dân ở vùng Đông Bắc bang Assam.

Những người ủng hộ luật quyết định của chính phủ nói rằng nó sẽ giúp loại bỏ những người nhập cư Bangladesh không có giấy tờ, nhưng nhiều người lo ngại điều đó sẽ dẫn đến việc trục xuất hàng trăm nghìn người Hồi giáo nói tiếng Bengal có yêu cầu cư trú hợp pháp.

Cũng có một số người lo ngại rằng, sổ đăng ký sẽ được sử dụng để biện minh cho sự phân biệt tôn giáo đối với người Hồi giáo ở bang này. Nhưng chỉ đến khi Modi thông qua CAA vào tháng 12, những cuộc biểu tình mới bắt đầu diễn ra trên khắp đất nước này.

Thật khó để nói mức độ phổ biến của các chính sách này, nhưng có một điều chắc chắn: Trong năm qua, ảnh hưởng chính trị của BJP đã bị thu hẹp. Vào thời kỳ đỉnh cao năm 2018, một mình hoặc với các đồng minh, BJP đã thống trị 21 trong số 29 tiểu bang của Ấn Độ. Sau một loạt các cuộc bầu cử tiểu bang gần đây, BJP đã bị bỏ lại với 15 tiểu bang dưới sự kiểm soát của mình.

Gần đây nhất, BJP đã mất bang Jharkhand phía Đông vào tháng trước cho một liên minh do đảng lãnh đạo trong khu vực bao gồm Quốc hội Ấn Độ, đảng đối lập chính của đất nước.

Bất mãn ngày càng tăng

Các chính sách tôn giáo của ông Modi khiến cử tri thất vọng và bất mãn ngày càng tăng. Chiến thắng vang dội của Modi trong năm 2014 đã đến từ những kế hoạch lớn cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, nền kinh tế tăng trưởng với tốc độ chậm nhất trong sáu năm qua, tỷ lệ thất nghiệp cũng gia tăng, ở mức 7,6% so với 6,9% vào tháng 1 năm ngoái.

Vào ngày 8/1, hàng nghìn công nhân liên kết với các công đoàn quốc gia đã tham gia các cuộc đình công trên khắp đất nước để phản đối tư nhân hóa và tác động của suy thoái kinh tế đối với việc làm.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Modi đã đưa ra lệnh cấm 86% toàn bộ tiền mặt đang lưu hành và thực hiện thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) trên toàn quốc thay thế một mạng lưới thuế quan địa phương, lần đầu tiên hợp nhất 28 bang thành một thị trường duy nhất. GST được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng, nhưng nhiều nhà kinh tế cho rằng, cần một thời gian nữa các doanh nghiệp mới có thể làm quen với hệ thống mới.

Hiện tại, đảng của Modi chỉ mất vị thế trong cuộc bầu cử tiểu bang. Nhưng các cuộc biểu tình và sự bất mãn ngày càng tăng đối với nền kinh tế còn có thể có tác động rộng lớn hơn.

Chiến lược ứng phó của ông Modi với các công cụ khác nhau như áp đặt Mục 144 - ngăn chặn sự tụ tập của bốn người trở lên - như Thủ tướng Ấn Độ đã làm để phản ứng lại các cuộc biểu tình vào tháng 12; hay đóng cửa Internet, một chiến thuật mà Ấn Độ đã sử dụng hơn một trăm lần vào năm 2019 - thường xuyên hơn bất kỳ quốc gia nào khác; cắt điện liên tục ở Kashmir bắt đầu vào ngày 4/8/2019 cũng khiến cử tri bất mãn và ảnh hưởng sâu sắc đến danh tiếng về dân chủ ở Ấn Độ.