Chuyên gia ADB: Thúc đẩy hội nhập kinh tế toàn cầu là bước đi đúng của Việt Nam

Hội nhập kinh tế khu vực và toàn cầu đóng vai trò then chốt trong tăng trưởng kinh tế của Việt Nam những năm qua. Với nền tảng đó, định hướng hiện tại của lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam, nhằm tiếp tục hội nhập kinh tế thế giới là một bước đi rất đúng đắn và kịp thời. Đó là nhận định của ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam, khi trả lời phỏng vấn của Phóng viên Đài Tiếng nói Việt Nam, về chính sách hội nhập quốc tế của Chính phủ Việt Nam, trong đó nhấn mạnh vai trò của khu vực kinh tế tư nhân, được đề ra trong 4 Nghị quyết mang tính lịch sử mà Bộ Chính trị ban hành mới đây.

PV: Thưa ông Shantanu Chakraborty, việc Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng hơn vào kinh tế toàn cầu có ý nghĩa như thế nào đối với việc duy trì đà tăng trưởng kinh tế của Việt Nam?

Ông Shantanu Chakraborty: Tôi nghĩ đó là một chiến lược đúng đắn và rất phù hợp với bối cảnh những thách thức mà chúng ta đang chứng kiến trên toàn cầu. Có thể nói, hội nhập kinh tế và hội nhập khu vực thực sự đã đóng vai trò then chốt trong việc đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong những năm qua, và đặc biệt là kể từ khi Việt Nam trở thành thành viên của WTO vào năm 2007. Thương mại và đầu tư nước ngoài FDI là động lực mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tôi nghĩ rằng, định hướng hiện tại của lãnh đạo Đảng Nhà nước Việt Nam, nhằm tiếp tục hội nhập kinh tế thế giới là một bước đi rất quan trọng.

Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam - Ảnh: Minh Đức/TTXVN

Có rất nhiều lợi ích mà hội nhập kinh tế có thể mang lại như nguồn vốn từ bên ngoài, khả năng tiếp cận thị trường, công nghệ. Điều này rất quan trọng đối với quá trình hiện đại hóa nền kinh tế Việt Nam. Hội nhập quốc tế cũng góp phần đẩy nhanh quá trình phát triển công nghiệp trong nước, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn trong các lĩnh vực bán dẫn, AI, điện tử hay công nghệ xanh. Bên cạnh đó, hội nhập quốc tế cũng sẽ tăng tính kiên cường cho nền kinh tế, đặc biệt là khi thương mại toàn cầu đang gặp nhiều rào cản về thương mại, các mức thuế quan,...

Cuối cùng, cơ sở hạ tầng xuyên biên giới cũng rất quan trọng. Là một thành viên rất tích cực của ASEAN, Việt Nam sẽ được hưởng lợi rất lớn thông qua cơ sở hạ tầng xuyên biên giới, từ đó giúp hội nhập với các nước láng giềng, mở rộng thị trường của mình trên khắp khu vực. Theo tôi, Chính phủ Việt Nam đang triển khai các bước đi rất đúng đắn, việc hội nhập kinh tế sâu sắc hơn nữa chắc chắn sẽ là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

PV: Việt Nam hiện đang nhấn mạnh vào việc tăng cường vai trò của khu vực kinh tế tư nhân trong phát triển kinh tế - xã hội. Vậy ông đánh giá thế nào về vai trò và tiềm năng của khu vực này tại Việt Nam?

Ông Shantanu Chakraborty: Hiện Việt Nam có khoảng 1 triệu doanh nghiệp tư nhân trong nước, 5 triệu hộ kinh doanh, chiếm 51% GDP, 82% việc làm và khoảng 60% tổng vốn đầu tư trong nước đến từ khu vực tư nhân. Khu vực này đã và đang đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Chỉ trên đường phố Hà Nội đã thấy đa phần các hộ gia đình đều có cơ sở kinh doanh. Có thể nói khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) tại Việt Nam thực sự rất sôi động. Khu vực tư nhân sẽ là con đường phía trước và sẽ là động lực tăng trưởng thực sự cho Việt Nam. Chính vì vậy, chúng tôi rất hoan nghênh việc Tổng bí thư Tô Lâm liên tục nhấn mạnh việc phát triển khu vực tư nhân thời gian gần đây.

Luật đầu tư công cũng đã được tinh giản đáng kể, góp phần tạo nền tảng để thu hút thêm nhiều khoản đầu tư tư nhân - Ảnh minh họa: KT

PV: Vậy đâu là thách thức chủ yếu mà Việt Nam có thể phải đối mặt trong quá trình khai thác tiềm năng và phát triển khu vực tư nhân, thưa ông?

Ông Shantanu Chakraborty: Thách thức đầu tiên, và cũng là thách thức chung mà bất kỳ quốc gia đang phát triển nào cũng gặp phải, đó là vấn đề về quản lý và hành chính. Có thể nói một số thủ tục hiện nay vẫn còn khá bất cập. Quá trình phê duyệt mất thời gian.

Tất nhiên, hiện chúng ta đang được thấy nhiều cải cách. Thời gian gần đây, luật đầu tư công cũng đã được tinh giản đáng kể, góp phần tạo nền tảng để thu hút thêm nhiều khoản đầu tư tư nhân hơn. Điều cần làm là đơn giản hóa quy trình, thủ tục phê duyệt. Bên cạnh đó, cần tăng tính minh bạch, đảm bảo tuân thủ các hợp đồng đã và đang được ký kết, cùng với đó là chú trọng hoàn thiện cơ cấu quản trị.

Ngoài ra, khu vực tư nhân đang thiếu vốn. Hiện tại các kênh chính để tiếp cận vốn là từ ngân hàng, nhưng phần lớn tín dụng lại có kỳ hạn ngắn. Do đó, chúng ta cần tìm cách đa dạng hóa các nguồn hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực tư nhân. Điều này có thể đạt được bằng cách cải thiện các quy trình quản lý rủi ro của các ngân hàng trong nước và quan trọng hơn, là bằng cách phát triển thị trường trái phiếu. Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để chúng ta có thể điều hướng nguồn vốn dài hạn, như các quỹ hưu trí hoặc các khoản nợ dài hạn khác, vào việc tạo ra các tài sản dài hạn?

Một yếu tố khác là lực lượng lao động. Hiện Việt Nam đang thiếu lao động đã qua đào tạo. Theo một số ước tính, khoảng 38 triệu lao động chưa chính thức được đào tạo. Lực lượng lao động cần được hiện đại hóa và nâng cấp để đáp ứng nhu cầu của các ngành công nghiệp mới. Vì vậy, chúng tôi rất vui khi nhận thấy sự chủ động và định hướng đúng đắn của chính phủ khi tập trung đào tạo nguồn lao động, đặc biệt là để chuẩn bị cho họ tham gia vào các ngành công nghiệp mới nổi trong lĩnh vực công nghệ cao.

Tiếp theo là công nghệ. Chúng ta phải đảm bảo tạo ra một môi trường thuận lợi để công nghệ nước ngoài, đặc biệt là công nghệ tiên tiến, có thể được triển khai trong nước. Cuối cùng là cơ sở hạ tầng. Đáng tiếc là Việt Nam không xếp hạng cao trong một số đánh giá năng lực cạnh tranh về cơ sở hạ tầng và logistics dành cho các nhà đầu tư tư nhân. Cho đến nay, vốn FDI chủ yếu đổ vào lĩnh vực sản xuất và một phần vào bất động sản, nhưng chúng ta cũng cần đảm bảo rằng FDI được thu hút vào lĩnh vực hạ tầng.

PV: Ông có thể chia sẻ một số bài học thành công mang tính tham khảo của các quốc gia trong việc thúc đẩy vai trò của khu vực kinh tế tư nhân?

Ông Shantanu Chakraborty: Có thể nhắc đến Thái Lan. Quốc gia này hiện đang cung cấp cơ sở hạ tầng và dịch vụ hậu cần rất tốt cho khu vực tư nhân. Bên cạnh đó, còn có Singapore, với độ minh bạch cao, hệ thống quản trị rất hiệu quả. Sự thành công của Singapore cũng đến từ việc đảm bảo một môi trường pháp lý công bằng, minh bạch, tạo sân chơi bình đẳng cho tất cả nhà đầu tư.

Ngoài ra, một ví dụ điển hình thông qua sự hợp tác hiệu quả với ADB là Uzbekistan – quốc gia mà cách đây khoảng 7 - 8 năm, ngành năng lượng tái tạo còn rất sơ khai. ADB đã hỗ trợ từ sớm, thực hiện nhiều hoạt động vận động chính sách, hỗ trợ tài chính và chia sẻ kiến thức để nâng cao năng lực của chính phủ, từ đó tạo ra môi trường thuận lợi để triển khai năng lượng tái tạo cho khu vực tư nhân.

Tiếp đó, chúng tôi cung cấp các dịch vụ tư vấn giao dịch cho các dự án cụ thể, qua đó thu hút được các nhà đầu tư đẳng cấp thế giới từ Trung Đông và châu Âu đến để đấu thầu với mức giá điện rất cạnh tranh. Khi nhà đầu tư tư nhân được trao dự án, ADB tiếp tục hỗ trợ bằng cách cung cấp các khoản vay dài hạn, vốn cổ phần, trong một số trường hợp là bảo lãnh hoặc các hình thức hỗ trợ khác, giúp các dự án đủ điều kiện vay vốn ngân hàng cũng như cung cấp tài chính dài hạn. Hiện tại, Uzbekistan là một câu chuyện thành công nổi bật ở Trung Á về triển khai năng lượng tái tạo, với tổng sản lượng đạt khoảng gần 4 GW.

ADB tập trung vào các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ

PV: Vậy ADB có thể hỗ trợ như thế nào để phát triển khu vực tư nhân và mở rộng vai trò của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu?

Ông Shantanu Chakraborty: Hiện chúng tôi đang triển khai Chiến lược hợp tác quốc gia (CPS) giai đoạn 2023 - 2026, trong đó phát triển khu vực tư nhân là một trong những trụ cột chính. Thứ nhất là hỗ trợ đầu tư hạ tầng chất lượng cao. ADB là một trong số ít các tổ chức có thể chấp nhận rủi ro để cung cấp tài chính dài hạn, phù hợp với thời gian hoạt động của các dự án hạ tầng. Với năng lực huy động vốn dài hạn, chúng tôi có thể triển khai hỗ trợ vào các tài sản tại Việt Nam.

Thứ hai, là phát triển thị trường vốn. Đây là lĩnh vực mà chúng tôi có thể cung cấp nhiều hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực. Thứ ba, là phát triển nguồn nhân lực và kỹ năng, cả trong khu vực tư nhân và khu vực công. Gần đây, chúng tôi đã ký một khoản vay trị giá 150 triệu USD cho Vinschool, nhằm nâng cấp hệ sinh thái giáo dục do Vinschool dẫn đầu. ADB rất muốn tiếp tục hỗ trợ đào tạo nghề và hệ thống đào tạo kỹ năng, nhằm nâng cao tay nghề cho lực lượng lao động để đáp ứng các ngành công nghiệp mới nổi.

Thứ tư là phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) thông qua trung gian tài chính theo mô hình cho vay hai bước: ADB cho các ngân hàng, tổ chức tài chính vay, sau đó họ sẽ cho SME vay lại. Đặc biệt, ADB tập trung vào các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ, phù hợp với định hướng ưu tiên về giới của ADB. SME là động lực tăng trưởng quan trọng của Việt Nam. Và các SME tham gia vào các dự án liên quan đến biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, là điều mà chúng tôi đặc biệt quan tâm và sẵn sàng hợp tác sâu hơn.

Về hợp tác công - tư (PPP). Mặc dù Luật PPP tại Việt Nam đã được ban hành vài năm, nhưng đến nay vẫn chưa thực sự cho hiệu quả như mong đợi. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, là chương trình Tài trợ thương mại và chuỗi cung ứng của ADB – đây là một chương trình rất thành công tại Việt Nam.

Việt Nam là một trong những quốc gia hưởng lợi lớn nhất từ chương trình này trong ASEAN. Các ngân hàng, nhà xuất khẩu và nhập khẩu của Việt Nam đã được hưởng lợi đáng kể từ chương trình này. Đây là một công cụ giúp hội nhập kinh tế Việt Nam sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời hỗ trợ các SME trong nước, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu phát triển.

Đó là những lĩnh vực trọng tâm mà chúng tôi muốn tiếp tục đẩy mạnh trong thời gian tới. Các ưu tiên chiến lược của ADB hiện nay rất phù hợp với định hướng của Chính phủ Việt Nam, và chúng tôi rất sẵn lòng đồng hành lâu dài cùng Việt Nam trên hành trình này.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông!

Nguyễn Hiền - Anh Thư/VOV1 (thực hiện)