Chi phí năng lượng cản trở tham vọng 'thép xanh'

Lò cao luyện thép tại một nhà máy của ArcelorMittal ở thị trấn Eisenhüttenstadt, Đức. ArcelorMittal đã thông báo hủy bỏ dự án chuyển đổi nhà máy này sang sản xuất thép dựa vào nhiên liệu hydro sạch do chi phí năng lượng cao. Ảnh: EPA

Tuần trước, tập đoàn ArcelorMittal (Luxembourg), nhà sản xuất thép lớn thứ hai thế giới thông báo hủy bỏ dự án chuyển đổi hai nhà máy ở Đức sang sản xuất thép dựa vào nhiên liệu hydro sạch vì chi phí năng lượng của nước này quá cao.

Quyết định này có nghĩa là ArcelorMittal từ chối khoản trợ cấp của chính phủ Đức trị giá 1,3 tỷ euro (1,49 tỉ đô la) dành cho dự án trên.

Đây là đòn giáng mới nhất vào ngành công nghiệp thép của Đức vốn vẫn đang chao đảo vì đột nhiên mất quyền tiếp cận nguồn khí đốt giá rẻ của Nga. Quyết định này cũng gây hoài nghi về chiến lược hydro xanh do chính phủ Đức trước đây đưa ra.

Trong khi đó, SSAB, nhà sản xuất thép của Thụy Điển cũng thông báo lùi ngày khai trương dự án nhà máy thép phát thải thấp ở thành phố Luleå gần Bắc Cực đến cuối năm 2029, chậm hơn 12 tháng so với kế hoạch ban đầu.

Lý do SSAB đưa ra là thiếu độ tin cậy của lưới điện. Việc nâng cấp và mở rộng đường dây truyền tải điện cung cấp năng lượng cho nhà máy của SSAB ở Luleå dự kiến không hoàn thành đúng tiến độ.

Chi phí năng lượng là một trong vô số thách thức mà các nhà sản xuất thép đối mặt khi hướng đến “thép xanh” như là giải pháp cắt giảm lượng khí thải nhà kính. Các thách thức khác là hàng tỉ đô la tiền vốn đầu tư ban đầu cho tình trạng thiếu cơ sở hạ tầng hydro xanh và nhu cầu không cao đối với các sản phẩm thép carbon thấp đắt tiền.

“Tính khả thi kinh doanh cho thép xanh không có ở châu Âu”, Axel Eggert, người đứng đầu Hiệp hội các nhà sản xuất thép châu Âu (Eurofer) nói.

Marie Jaroni, giám đốc bộ phận khử carbon của Thyssenkrupp cho biết, tập đoàn vẫn theo đuổi tham vọng thép xanh bất chấp cuộc khủng hoảng trong ngành khiến việc đưa ra các quyết định đầu tư lớn trở nên khó khăn hơn.

Thép là ngành công nghiệp quan trọng đối với châu Âu, chiếm khoảng 7% sản lượng thế giới, với doanh thu 191 tỉ euro hàng năm và tạo ra hơn 300.000 việc làm trực tiếp.

Tuy nhiên, đây cũng là một trong những ngành phát thải lớn nhất của châu lục này. Các nhà máy thép của Liên minh châu Âu (EU) thải ra 200 triệu tấn CO₂ mỗi năm, chiếm khoảng 5% tổng lượng khí thải nhà kính của khối.

Hệ thống giao dịch khí thải của EU yêu cầu các công ty thép phải mua giấy phép để chi trả cho lượng khí thải carbon. Điều này đẩy chi phí phát thải lên cao và về mặt lý thuyết sẽ khuyến khích sản xuất thép xanh.

Thế nhưng, các lãnh đạo trong ngành than phiền, ngành thép châu Âu đang đối mặt sự cạnh tranh khốc liệt từ hàng nhập khẩu có chi phí thấp hơn, phát thải nhiều carbon hơn, chủ yếu từ Trung Quốc.

Theo số liệu của Ủy ban châu Âu (EC), công suất thép dư thừa trên toàn cầu vào năm ngoái, do sản lượng quá mức của Trung Quốc và nhu cầu giảm, cao hơn bốn lần sản lượng thép hàng năm của EU.

Markus Krebber, CEO tập đoàn điện lực RWE của Đức cho biết, vấn đề khử carbon đã tụt xuống trong danh sách ưu tiên của các nhà sản xuất công nghiệp ở châu Âu, nhường chỗ cho yếu tố chi phí hợp lý.

Trong tuần này, 10 nhà sản xuất thép lớn nhất châu Âu đã viết thư cho EC, yêu cầu hành động nhiều hơn để bảo vệ ngành công nghiệp thép. Các nhà sản xuất thép này cảnh báo, tham vọng khí hậu và hàng chục dự án khử carbon trong ngành thép của EU sẽ gặp rủi ro nếu không có hành động khẩn cấp.

Quá trình khử carbon trong hoạt động sản xuất thép bao gồm việc chuyển đổi nhà máy để vận hành bằng hydro sạc hoặc điện hóa quy trình sản xuất để loại bỏ nhu cầu than.

Khoảng 40 % sản lượng thép của EU được sản xuất trong lò luyện thép chạy bằng điện, nhưng chưa tới 1 % sản lượng được sản xuất bằng hydro xanh. EU muốn ngành công nghiệp thép cắt giảm ít nhất 30% lượng khí thải vào năm 2030 so với năm 2018.

Việc cắt giảm sử dụng năng lượng là nhiệm vụ rất quan trọng để đạt được mục tiêu này. Theo EC, năng lượng chiếm khoảng 17% chi phí sản xuất thép của châu Âu.

Châu Âu đang ở thế bất lợi, với giá điện của EU cao gấp đôi giá điện ở Mỹ, làm giảm biên lợi nhuận của các nhà sản xuất thép vận hành lò điện.

Trong số 1,6 nghìn tỉ đô la đầu tư cam kết cho các dự án công nghiệp sạch trên toàn cầu liên quan đến các lĩnh vực như hàng không, thép và hóa chất cho đến nay, chỉ có 10% là ở EU.

Adair Turner, Chủ tịch Ủy ban chuyểm đổi năng lượng (ETC), một tổ chức quốc tế tập trung vào tăng trưởng kinh tế và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu cảnh báo, điều này có thể khiến châu Âu một ngày nào đó mất khả năng sản xuất các loại thép cơ bản vào tay các nước như Morocco, nơi có nguồn năng lượng mặt trời dồi dào.

Thụy Điển đã thu hút được hai dự án thép xanh tiên tiến nhất của EU nhờ nguồn thủy điện dồi dào. Tuy nhiên, cả hai dự án đều gặp khó khăn trong quá trình triển khai.

Công ty khởi nghiệp Stegra đặt mục tiêu bắt đầu sản xuất thép xanh ở miền bắc Thụy Điển vào cuối năm sau, chậm hơn hai năm so với kế hoạch ban đầu. Hybrit, một dự án thép xanh của ba tập đoàn do nhà nước Thụy Điển kiểm soát LKAB, SSAB và Vattenfall cũng đã bị chậm trễ.

Henrik Henriksson, CEO Stegra cho rằng, ngành thép xanh cần phải nhấn mạnh đến an ninh nguồn cung, thay vì chỉ chỉ tập trung vào việc giảm phát thải. Khi không còn phải phụ thuộc vào nguồn quặng sắt và năng lượng từ ngoài khu vực, an ninh nguồn cung thép của châu Âu sẽ được đảm bảo hơn, làm tăng tính bền vững cho ngành.

Châu Âu không phải là nơi duy nhất đang vật lộn với việc chuyển sang thép xanh. Todd Tucker, giám đốc chính sách công nghiệp và thương mại ở Viện Roosevelt chỉ ra rằng, các nhà sản xuất thép ở Mỹ cũng đang gặp thách thức trong những vấn đề tương tự dù chi phí năng lượng rẻ hơn so với châu Âu

Theo Financial Times

Lê Linh