Câu chuyện đánh đổi

Phát biểu trước Quốc hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết tính đến cuối năm 2024 dư nợ tín dụng trên GDP đã lên đến 134%, nên tiếp tục dựa vào nguồn vốn ngân hàng sẽ tiềm ẩn rủi ro và gây hệ lụy cho nền kinh tế. Từ thời điểm đó đến hết tháng 6-2025, tín dụng tăng thêm 9,9%, tăng gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong khi đó, giải ngân vốn đầu tư công đến hết tháng 6, tuy cao hơn 4,26% so với cùng kỳ nhưng vẫn mới chỉ đạt 32,46% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Chính vì thế nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng đã đến lúc khóa van tiền tệ đồng thời thúc đẩy mở van tài khóa, trong đó tập trung giải ngân đầu tư công là một khâu quan trọng.

Trong chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam gần đây, đại diện Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng nhận định chính sách tài khóa, hỗ trợ bởi mức độ nợ công thấp, nên là biện pháp chủ đạo nhằm giảm bớt các tác động bất lợi khi tình hình kinh tế thế giới còn nhiều ẩn số.

Đại diện IMF cho rằng đẩy mạnh thực hiện đầu tư công và củng cố các mạng lưới an sinh xã hội có tầm quan trọng trong bối cảnh như thế. “Chính sách tiền tệ có ít dư địa hơn nên dứt khoát phải tập trung vào thả neo cho các kỳ vọng lạm phát” - IMF viết trong báo cáo sau chuyến đi và nói thêm chỉ nên cân nhắc nới lỏng tiền tệ nếu mặt bằng lãi suất toàn cầu giảm và lạm phát hạ nhiệt.

Tuy nhiên có những khía cạnh trong chính sách tài khóa có thể bị bỏ quên như vấn đề giảm trừ gia cảnh trong Luật Thuế thu nhập cá nhân. Theo dự kiến, kỳ họp thứ 10 - tức kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa 15, sẽ xem xét việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân. Theo Tờ trình của Chính phủ, dự kiến sẽ sửa đổi, bổ sung 30 điều trên tổng số 35 điều của luật này.

Thiết nghĩ cần dự phòng phương án không sửa đổi kịp trong kỳ họp này, Chính phủ vẫn có thể trình Quốc hội ra nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, một điều nhiều cử tri đã liên tục đề nghị trong nhiều năm nay và sẽ có tác động kích thích tiêu dùng và từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Một điểm nữa trong chính sách tài khóa có thể cân nhắc áp dụng ngay là chuyện miễn thuế cho các hộ gia đình trong thời gian nhất định khi họ chuyển đổi từ nộp thuế khoán sang nộp thuế theo doanh thu.

Đây chính là biện pháp khuyến khích các hộ gia đình chuyển đổi nhanh nhất và hiệu quả nhất khi họ sẽ thấy ngay phần thưởng trước mắt khi chuyển đổi. Mức giảm thuế này cũng bù đắp cho các chi phí phát sinh như mua máy tính tiền, mua phần mềm tính thuế cho người kinh doanh.

Theo nhiều chuyên gia, với chính sách tài khóa, mức cắt giảm thuế sẽ tự trả tiền cho nó, ý nói tiền hụt thu vì các khoản cắt giảm thuế sẽ được bù đắp bởi mức tăng thu nhờ các hoạt động kinh tế gia tăng, từ số lượng người nộp thuế thu nhập cá nhân tăng đến các mức tăng gián tiếp khác như thuế VAT... Chính vì thế khi thiết kế chính sách tài khóa, cần nhìn xa hơn, chẳng hạn rót tiền vào một dự án cao tốc có thể dẫn tới tạo việc làm, tăng giao thương, tăng cơ hội làm ăn cho tất cả mọi người tham gia vào nền kinh tế.

Kinh tế Sài Gòn