Các nước đẩy mạnh thu hút nhân tài khi Mỹ siết thị thực H-1B

Các nước đẩy mạnh thu hút nhân tài khi Mỹ siết thị thực H-1B. Ảnh: TL

Cơ hội từ những xáo trộn chính sách tại Mỹ

Trong một thời gian dài, các nhân tài hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới đã đổ dồn về Thung lũng Silicon và Phố Wall, miền đất hứa của giới công nghệ và tài chính. Tuy nhiên tình hình đang dần thay đổi do chính sách mới của Tổng thống Donald Trump.

Trong sắc lệnh mới nhất, ông công bố mức phí 100.000 đô la Mỹ đối với thị thực các đơn xin cấp mới thị thực H-1B - loại thị thực mà các công ty công nghệ và tài chính từ lâu dựa vào để tuyển dụng những nhân tài sáng giá nhất từ nước ngoài.

Trước đó, các biện pháp siết chặt chính sách nhập cư cũng khiến nhiều lao động nước ngoài chùn bước khi nghĩ đến công việc tại Mỹ. Việc cắt giảm ngân sách nghiên cứu liên bang và các động thái gây sức ép lên các trường đại học thuộc nhóm Ivy League cũng khiến nhiều nhà khoa học hàng đầu cân nhắc rời bỏ xứ cờ hoa.

Những thay đổi về chính sách visa H-1B đang mở ra cơ hội lớn cho các quốc gia khác, nhất là những nước cạnh tranh với Mỹ trong cuộc đua phát triển trí tuệ nhân tạo (AI). Các chính phủ này hiện đang ráo riết tìm cách thu hút lực lượng lao động tay nghề cao bị ảnh hưởng bởi quy định mới của Tổng thống Donald Trump.

Charles-Henry Monchau, Giám đốc đầu tư tại Syz Group, nhận định mức phí 100.000 đô la Mỹ cho mỗi visa H-1B có thể trở thành cú hích giúp các trung tâm nhân tài toàn cầu thu hút chuyên gia nước ngoài. Ông cảnh báo điều này có thể gây tổn hại cho năng lực đổi mới và sáng tạo của Mỹ. Đồng thời, Monchau cho rằng đây là cơ hội vàng cho Vương quốc Anh, châu Âu, và Trung Quốc - những nơi có thể tận dụng việc Mỹ siết chặt chính sách để mở rộng cửa đón nhân tài quốc tế.

Canada

Trong một cuộc họp báo hôm thứ Bảy, Thủ tướng Canada Mark Carney tuyên bố nước này đang lên kế hoạch thu hút nhóm nhân tài lâu nay vốn trông cậy vào thị thực H-1B tại Mỹ.

“Rõ ràng là đã xuất hiện cơ hội để thu hút những người trước đây vốn sẽ được cấp thị thực H-1B. Và một trong những bộ phận nhân sự lớn nhất nằm ở lĩnh vực công nghệ. Hiện không còn nhiều người trong số đó sẽ vào Mỹ theo diện thị thực này”, Thủ tướng Mark Carney nói, “đây là cơ hội cho Canada”.

Trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump, mối quan hệ Mỹ - Canada không ít lần căng thẳng vì các vấn đề liên quan đến nhập cư, nạn buôn lậu ma túy và thuế quan. Tuy vậy, sự căng thẳng này rốt cuộc có thể là lợi thế cho kinh tế Canada, và thậm chí cả cho lực lượng lao động nước này.

Theo bà Anna Triandafyllidou, Chủ nhiệm Nghiên cứu về di cư và hội nhập tại Đại học Toronto Metropolitan, đây có thể là tin tốt cho Canada vì trong quá khứ có không ít lao động tay nghề cao gặp trục trặc khi nhập cư tại Mỹ đã chọn chuyển sang Canada. Tuy nhiên, bà cũng cảnh báo, chính phủ cần phải đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu thu hút “các nhân tài sáng giá nhất” và cam kết đưa nhập cư về “mức bền vững”.

Pháp

Hồi tháng 4-2025, Cơ quan Nghiên cứu Quốc gia Pháp (ANR) trực thuộc Bộ Giáo dục đã công bố chương trình “Chọn nước Pháp cho khoa học” nhằm thu hút giới khoa học từ nước ngoài. Sáng kiến này hứa hẹn sẽ mở rộng nguồn tài trợ của chính phủ cho các trường đại học, viện nghiên cứu và tổ chức khoa học, qua đó lôi kéo nhân tài toàn cầu.

Thông báo được đưa ra sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump cắt mạnh ngân sách nghiên cứu liên bang tại các viện nghiên cứu và trường đại học hàng đầu. Mặc dù một số biện pháp cắt giảm đã bị tòa án tại Mỹ ngăn cản, sự bất ổn này đã mở ra cơ hội cho Pháp và nhiều nước khác, khi cả các nhà khoa học sinh ra tại Mỹ lẫn lao động ngoại quốc làm việc tại Mỹ đều bắt đầu hướng ánh nhìn sang châu Âu.

“Trong bối cảnh quốc tế tạo điều kiện cho một làn sóng di cư tái định cư chưa từng có của cộng đồng nghiên cứu trên toàn cầu, Pháp muốn tự định vị là quốc gia tiếp nhận những người mong muốn tiếp tục công trình nghiên cứu tại châu Âu, dựa vào hệ sinh thái và hạ tầng nghiên cứu sẵn có”, ANR cho biết.

Ngay sau đó, trong một bài viết trên LinkedIn, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định nghiên cứu là “ưu tiên hàng đầu”. Ông viết: “Các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới, hãy chọn Pháp, chọn châu Âu!”.

Vương quốc Anh

Vương quốc Anh cũng đang cố gắng nhanh chóng nắm bắt cơ hội này. Theo Financial Times, Thủ tướng Keir Starmer đang xem xét phương án bãi bỏ toàn bộ lệ phí thị thực đối với nhân tài toàn cầu. “Chúng tôi đang nói về những người đến từ năm trường đại học hàng đầu thế giới hoặc từng đoạt các giải thưởng danh giá”, một quan chức tiết lộ. “Ý tưởng hiện nay là xem xét đưa chi phí thị thực xuống mức 0”.

Sáng kiến này thuộc khuôn khổ “Lực lượng toàn cầu” được Chính phủ Anh thành lập từ tháng 6-2025 nhằm thu hút “nguồn nhân tài xuất sắc nhất thế giới”. Dự kiến, Quỹ Nhân tài Toàn cầu trị giá 54 triệu bảng Anh (hơn 72 triệu đô la Mỹ) sẽ được triển khai trong vòng năm năm, chi trả “100% chi phí cho các nhân tài hàng đầu, bao gồm cả chi phí tái định cư và chi phí nghiên cứu”.

Harry Stebbings, nhà sáng lập Quỹ đầu tư mạo hiểm và podcast 20VC, cho biết “mối đe dọa lớn nhất đối với đổi mới sáng tạo của châu Âu là mất nhân tài, và Tổng thống Donald Trump vừa trao cho châu Âu cơ hội lớn nhất từ trước đến nay”. Ông Stebbings kêu gọi Vương quốc Anh áp dụng cơ chế “luồng xanh” cho toàn bộ ứng viên thị thực H-1B vào Anh trong nỗ lực biến nước này thành “nam châm thu hút nhân tài”.

Chia sẻ quan điểm trên, ông Barney Hussey-Yeo, Giám đốc điều hành Công ty khởi nghiệp AI Cleo, mô tả sự thay đổi đột ngột về thị thực H-1B của Mỹ là “một cơ hội chưa từng có”.

“Kể từ cuối tuần qua, sau những biến động xung quanh thị thực H-1B, tôi đã nhận hơn một ngàn tin nhắn trực tiếp từ các chuyên gia tay nghề cao muốn rời Mỹ - bao gồm nhiều cử nhân khoa học máy tính tốt nghiệp từ những trường đại học hàng đầu thế giới, hiện đang làm việc tại các công ty công nghệ hàng đầu. Trình độ của họ thực sự xuất sắc”, ông Hussey-Yeo cho biết trong một tuyên bố. “Vương quốc Anh nên làm mọi điều có thể để trở thành đích đến mặc định cho nguồn nhân tài đẳng cấp thế giới này”.

Hàn Quốc

Hồi tháng 4-2025, Hàn Quốc khởi động chương trình “K-Tech Pass”, được thiết kế để thu hút nhân tài quốc tế, đặc biệt trong ngành công nghiệp bán dẫn và AI.

Theo Trung tâm Nhân tài Toàn cầu - cơ quan mới của Chính phủ Hàn Quốc chuyên trách thu hút nhân lực công nghệ, “K-Tech Pass được cấp cho các tài năng toàn cầu xuất sắc ở cấp trưởng dự án, những người đã ký hợp đồng với các công ty công nghệ cao tại Hàn Quốc. Thông qua chương trình, họ nhận được những quyền lợi như thị thực đặc biệt và hỗ trợ định cư”.

Bên cạnh đó, K-Tech Pass còn mang lại ưu đãi giảm 50% thuế thu nhập trong 10 năm, cơ hội nhập học tại các trường quốc tế cho con em người giữ thị thực, và một lộ trình nhanh chóng để được cấp quyền thường trú lâu dài.

Trung Quốc

Trung Quốc - đối thủ lớn nhất của Mỹ trong “cuộc đua AI” - cũng vừa tung ra một loại thị thực mới để thu hút giới nhân tài. Theo Quốc vụ viện Trung Quốc, từ ngày 1-10-2025, nước này bắt đầu cấp “Thị thực K” cho các chuyên gia trẻ trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.

Hãng tư vấn KPMG đánh giá, loại thị thực này nhằm thu hút những sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học hoặc tổ chức nghiên cứu có bằng cử nhân hoặc cao hơn trong các ngành STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học). Lợi thế lớn nhất của Thị thực K là không yêu cầu doanh nghiệp bảo lãnh, vốn được coi là một trong những rào cản lớn nhất đối với những người muốn đăng ký Thị thực H-1B tại Mỹ.

Theo Reuters, dù Trung Quốc không thiếu kỹ sư trong nước có trình độ, chương trình này là một phần của nỗ lực nhằm khẳng định hình ảnh Bắc Kinh là quốc gia chào đón đầu tư và nhân tài quốc tế, trong bối cảnh căng thẳng thương mại ngày càng gia tăng.

Trước đó, Trung Quốc cũng đã áp dụng một loạt biện pháp nhằm thúc đẩy đầu tư và du lịch nước ngoài, như mở thêm nhiều lĩnh vực cho nhà đầu tư quốc tế và miễn thị thực cho công dân của hầu hết các nước châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc cùng nhiều quốc gia khác.

“Thông điệp được gửi đi rất rõ ràng: khi Mỹ dựng thêm rào cản, thì Trung Quốc lại hạ thấp chúng”, Luật sư nhập cư Matt Mauntel-Medici tại Iowa nhận định về loại Thị thực K mới được triển khai của Trung Quốc.

Theo giới phân tích, dù đầy hứa hẹn, Thị thực K vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức, từ sự mơ hồ về các yêu cầu “tuổi tác, nền tảng giáo dục và kinh nghiệm làm việc” cho tới sự thiếu vắng thông tin chi tiết về ưu đãi tài chính, hỗ trợ việc làm, quyền thường trú hay chính sách đoàn tụ gia đình. Ngôn ngữ cũng là rào cản đáng kể, khi số nhân tài công nghệ có thể sử dụng tiếng Trung là chưa nhiều.

Ngoài ra, Bắc Kinh được cho là ít có khả năng điều chỉnh chính sách nhập cư để tiếp nhận hàng triệu lao động nước ngoài như cách nước Mỹ đã làm. Thống kê cho thấy, Mỹ hiện có hơn 51 triệu người nhập cư, chiếm 15% dân số, trong khi tại Trung Quốc con số này chỉ vào khoảng 1 triệu người.

Tuy vậy, các nhà phân tích nhận định Thị thực K vẫn có thể đem lại lợi ích đáng kể cho Trung Quốc. “Nếu Bắc Kinh có thể thu hút dù chỉ một phần nhỏ nhân tài công nghệ toàn cầu, nước này vẫn sẽ có thể gia tăng sức cạnh tranh với Mỹ trong các ngành công nghệ mũi nhọn”, Michael Feller, chuyên gia chiến lược tại Geopolitical Strategy, kết luận.

Nguồn: Business Insider, CNN, CNBC, China Daily, Reuters

Song Thanh