Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng từ gốc

Trên cơ sở Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 26/5/2020 của Chính phủ về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và Kế hoạch số 2951/KH-UBND của UBND tỉnh, các cấp, ngành đã triển khai đồng bộ hoạt động bảo vệ người tiêu dùng giai đoạn 2021 - 2025. Tỉnh tiếp nhận trang thiết bị do Bộ Công Thương hỗ trợ, kết nối với Tổng đài tư vấn, hỗ trợ người tiêu dùng qua đầu số 18006838, bố trí cán bộ đầu mối tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, bảo đảm người dân được hỗ trợ kịp thời.

Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh, coi người tiêu dùng là “tuyến phòng vệ đầu tiên” của thị trường. Trong giai đoạn 2020 - 2025, Chi cục Quản lý thị trường đã phổ biến pháp luật cho hơn 12.000 lượt thương nhân; vận động trên 6.000 tổ chức, cá nhân ký cam kết không kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng nhập lậu. Hơn 200 cơ sở kinh doanh thực hiện cam kết niêm yết giá và bán đúng giá, góp phần hình thành môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng. Những con số này cho thấy nỗ lực xây dựng ý thức tuân thủ pháp luật ngay từ cơ sở kinh doanh.

Cán bộ Đội Quản lý thị trường số 1 kiểm tra nhãn mác hàng hóa tại Siêu thị Hoa Ba.

Lực lượng chức năng tiếp tục siết chặt quản lý, kiểm tra ngay từ khâu sản xuất, lưu thông, nhất là tại các chợ vùng sâu, vùng xa. Ban Chỉ đạo 389 tỉnh ban hành nhiều kế hoạch kiểm tra định kỳ và chuyên đề. Từ năm 2020 đến nay, lực lượng chức năng đã kiểm tra phát hiện 2.868 vụ vi phạm, xử phạt hơn 9,8 tỷ đồng. Riêng lực lượng quản lý thị trường kiểm tra 5.938 vụ, phát hiện và xử phạt 2.047 vụ với số tiền trên 4,6 tỷ đồng. Trong lĩnh vực nông nghiệp, 23 cuộc thanh tra về phân bón, giống cây trồng và thuốc bảo vệ thực vật được triển khai tại 525 cơ sở, phát hiện 32 cơ sở vi phạm với số tiền xử phạt hơn 89 triệu đồng.

Thực tiễn cho thấy, khi công tác kiểm tra được triển khai quyết liệt, nhiều vụ việc vi phạm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng đã bị phát hiện, xử lý kịp thời. Điển hình như vụ việc Đội Quản lý thị trường số 1 phối hợp Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh) kiểm tra xe hàng của bà P.T.H, phát hiện 500 bao thuốc lá điếu Thăng Long bao cứng trị giá hơn 5,4 triệu đồng. Kết quả giám định của Công ty Thuốc lá Thăng Long xác định số thuốc lá trên là hàng giả mạo nhãn hiệu. Bà P.T.H thừa nhận mua số hàng giả này trôi nổi trên thị trường, không có hóa đơn chứng từ, đang vận chuyển để bán thì bị kiểm tra. Cơ quan chức năng đã xử phạt bà H. 10 triệu đồng và buộc tiêu hủy toàn bộ số thuốc lá vi phạm.

Từ ngày 24/4 - 16/5/2025, Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh đã tiến hành kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh thuốc chữa bệnh, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm chức năng và sữa trên địa bàn TP. Điện Biên Phủ và huyện Điện Biên (cũ), phát hiện hơn 200kg hàng hóa, thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ của 8 tổ chức, cá nhân. Tang vật vi phạm gồm 13 loại sản phẩm như chân gà, xúc xích các loại, bánh kẹo, củ cải muối và sữa; đa số được đóng gói bao bì in chữ Trung Quốc nhưng không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp.

Đáng nói, việc kinh doanh hàng hóa không đảm bảo quy định của các cơ sở này diễn ra từ lâu, phản ánh những kẽ hở trong quản lý ở cơ sở và tâm lý chủ quan của một bộ phận người kinh doanh lẫn người tiêu dùng. Thực tế đó đòi hỏi các ngành chức năng tiếp tục tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm, không để vi phạm kéo dài; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để người dân chủ động nói “không” với hàng hóa trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Chỉ khi Nhà nước, doanh nghiệp và người dân cùng chung trách nhiệm, quyền lợi người tiêu dùng mới được bảo vệ thực chất.

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở Điện Biên vẫn đối mặt không ít khó khăn như: Hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ, phân tán; thủ đoạn làm giả ngày càng tinh vi; thiếu trang thiết bị kiểm tra; việc phối hợp liên ngành có lúc chưa đồng bộ.

Để khắc phục những hạn chế trên, tỉnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thị trường. Các ngành chức năng xây dựng cơ sở dữ liệu về cơ sở kinh doanh trên địa bàn; tích hợp mã QR truy xuất nguồn gốc trên sản phẩm; sử dụng phần mềm phân tích dữ liệu để phát hiện bất thường trong chuỗi cung ứng. Đây được xem là giải pháp quan trọng nhằm tăng tính minh bạch, giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra nguồn gốc sản phẩm trước khi mua. Song song với đó, tỉnh khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện truy xuất nguồn gốc, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa; xem đây là công cụ bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp trước tình trạng nhái nhãn hiệu ngày càng tinh vi.

Cùng với giải pháp quản lý, công tác tuyên truyền tiếp tục được coi trọng. Các chương trình phổ biến pháp luật, hướng dẫn nhận biết hàng thật - hàng giả, kỹ năng tiêu dùng thông minh được triển khai rộng khắp tại nhiều địa phương, nhất là vùng sâu, vùng xa nơi người dân còn hạn chế thông tin. Sự chủ động của người tiêu dùng trong tiếp cận kiến thức và thông tin cũng là yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ bị lừa đảo trong giao dịch thương mại.

Những nỗ lực đồng bộ từ kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm đến ứng dụng công nghệ và tăng cường tuyên truyền đã góp phần tạo nên môi trường kinh doanh minh bạch, an toàn tại Điện Biên. Khi quyền lợi của người tiêu dùng được bảo vệ, niềm tin thị trường được củng cố, đó cũng là điều kiện quan trọng để thúc đẩy phát triển thương mại lành mạnh, bền vững trên địa bàn tỉnh.

Bài, ảnh: Thành Đạt