5 nhóm người không nên bổ sung vitamin D

1. Thừa vitamin D gây hại như thế nào?

Khác với các loại vitamin tan trong nước có thể dễ dàng đào thải qua đường bài tiết nếu dư thừa, thì vitamin D tan trong dầu và được tích trữ lâu dài trong các mô mỡ và gan của cơ thể.

Khi lượng vitamin D trong cơ thể vượt quá ngưỡng an toàn sẽ dẫn đến tình trạng ngộ độc hay còn gọi là dư thừa vitamin D. Hậu quả trực tiếp và nguy hiểm nhất là làm tăng nồng độ canxi trong máu một cách bất thường. Thông thường vitamin D giúp ruột hấp thu canxi từ thực phẩm nhưng khi có quá nhiều vitamin D cơ thể sẽ huy động cả canxi từ xương vào máu đồng thời tăng cường hấp thụ tối đa tại ruột.

Nồng độ canxi máu quá cao sẽ gây ra sự xáo trộn hoạt động của hầu hết các cơ quan trong cơ thể từ hệ tiêu hóa đến hệ thần kinh và đặc biệt là hệ bài tiết. Sự dư thừa này không xảy ra qua việc ăn uống thực phẩm tự nhiên hay tắm nắng mà hầu hết đều bắt nguồn từ việc lạm dụng thực phẩm chức năng liều cao trong thời gian dài.

Nhóm thực phẩm giàu vitamin D.

- Hệ tiêu hóa: Người bị dư thừa vitamin D thường cảm thấy buồn nôn, nôn mửa và đau bụng. Cảm giác chán ăn kéo dài dẫn đến sụt cân nhanh chóng và suy nhược cơ thể. Tình trạng táo bón nặng cũng là một biểu hiện phổ biến do nồng độ canxi cao làm giảm nhu động ruột.

- Hệ thần kinh: Nồng độ canxi máu tăng cao gây ra các triệu chứng như mệt mỏi cực độ, lú lẫn, khó tập trung và thay đổi tâm trạng thất thường. Trong những trường hợp ngộ độc cấp tính người bệnh có thể rơi vào trạng thái hôn mê hoặc gặp các ảo giác nghiêm trọng.

- Thận là cơ quan chịu tổn thương trực tiếp và nặng nề nhất khi nồng độ canxi quá cao. Thận phải làm việc quá tải để lọc canxi dẫn đến tình trạng đi tiểu quá nhiều và luôn cảm thấy khát nước. Canxi dư thừa sẽ lắng đọng tại thận tạo thành sỏi thận. Nguy hiểm hơn là tình trạng vôi hóa thận khiến chức năng thận suy giảm vĩnh viễn và có thể dẫn đến suy thận mãn tính nếu không được phát hiện kịp thời.

- Hệ tim mạch và mạch máu: Canxi dư thừa có xu hướng bám vào thành mạch máu và các mô mềm bao gồm cả các van tim. Hiện tượng vôi hóa mạch máu làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về huyết áp và các biến cố tim mạch nguy hiểm. Người bệnh có thể cảm thấy nhịp tim bất thường hoặc đau thắt ngực do sự xơ cứng của các mạch máu nuôi tim.

- Xương: Nghịch lý là dù vitamin D giúp xương chắc khỏe nhưng việc bổ sung quá liều lại gây hại cho xương. Lượng vitamin D quá mức sẽ làm xáo trộn hoạt động của các tế bào xương khiến xương bị mất khoáng chất và trở nên giòn dễ gãy hơn bình thường. Điều này cho thấy sự cân bằng vi chất luôn là yếu tố quan trọng nhất đối với sức khỏe con người.

2. Những đối tượng cần thận trọng đặc biệt với vitamin D

Không phải ai cũng có nhu cầu bổ sung vitamin D giống nhau và một số nhóm đối tượng có nguy cơ gặp rủi ro cao hơn khi sử dụng loại vi chất này.

- Người mắc bệnh Sarcoidosis (là bệnh lý u hạt không rõ nguyên nhân gây ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể đặc biệt là phổi) và các bệnh lý u hạt khác cần cực kỳ cẩn trọng. Ở những bệnh nhân này các tế bào miễn dịch hoạt động bất thường và có khả năng tự chuyển hóa vitamin D thành dạng hoạt động mà không cần sự kiểm soát của cơ thể. Việc bổ sung dù chỉ một lượng nhỏ cũng có thể khiến nồng độ canxi trong máu tăng.

- Bệnh nhân mắc chứng cường tuyến cận giáp: Tuyến cận giáp là cơ quan điều tiết canxi trong cơ thể. Khi tuyến này hoạt động quá mức nồng độ canxi vốn đã cao nên việc nạp thêm vitamin D sẽ giống như thêm dầu vào lửa gây ra tình trạng ngộ độc canxi cấp tính.

- Người có tiền sử hoặc đang bị bệnh sỏi thận cần tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi dùng vitamin D.

- Bệnh nhân đang điều trị bằng các loại thuốc tim mạch như digoxin hay thuốc lợi tiểu nhóm thiazide cũng cần lưu ý. Vitamin D làm tăng canxi máu và có thể làm thay đổi tác dụng của các loại thuốc này dẫn đến rối loạn nhịp tim hoặc các tác dụng phụ không mong muốn khác.

- Người cao tuổi với chức năng thận đã suy giảm cũng không nên tự ý bổ sung liều cao. Khả năng đào thải các chất dư thừa của thận ở người già kém hơn so với người trẻ nên nguy cơ tích tụ độc tố sẽ cao hơn nhiều lần.

Người cao tuổi mắc bệnh thận không nên bổ sung vitamin D.

3. Cách bổ sung vitamin D an toàn

Để tránh những tác hại không đáng có, nên thực hiện xét nghiệm máu định kỳ để kiểm tra nồng độ vitamin D thực tế trong cơ thể. Bạn chỉ nên bổ sung khi có kết quả xét nghiệm cho thấy đang thực sự thiếu hụt. Việc bổ sung phải tuân thủ đúng liều lượng mà bác sĩ chỉ định và không nên kéo dài quá thời gian cần thiết.

Thay vì dùng thuốc, nên ưu tiên các nguồn vitamin D tự nhiên: Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi sáng sớm khoảng 10-15 phút mỗi ngày là cách an toàn và hiệu quả nhất để cơ thể tự tổng hợp vitamin D theo nhu cầu. Các loại thực phẩm như cá béo, lòng đỏ trứng và nấm cũng là nguồn cung cấp vitamin D lành mạnh mà không lo gây ra tình trạng quá liều.

Khi sử dụng các loại thực phẩm chức năng, hãy đọc kỹ nhãn sản phẩm. Một số loại viên uống đa vitamin đã có sẵn vitamin D nên nếu bạn uống thêm viên vitamin D riêng lẻ sẽ rất dễ dư thừa. Luôn lắng nghe cơ thể và ngừng sử dụng ngay nếu thấy xuất hiện các triệu chứng bất thường như buồn nôn hay mệt mỏi kéo dài.

BS.Nguyễn Minh Hiền