Xóa bỏ độc quyền Nhà nước về vàng miếng

Tổng Bí thư: “Xóa bỏ độc quyền Nhà nước về vàng miếng”

Ngày 28/5, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng trong thời gian tới. Tại buổi làm việc, Tổng Bí thư yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng một cách có kiểm soát, trên nguyên tắc Nhà nước vẫn giữ vai trò quản lý nhưng đồng thời cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất.

Chỉ ra những bất cập trong cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng ở Việt Nam những năm qua, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu việc quản lý thị trường vàng cần chuyển mạnh từ tư duy hành chính sang tư duy thị trường có kỷ cương, từ “siết để kiểm soát” sang “mở để quản trị”. Nhất định phải quán triệt, xóa bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, đồng thời phải đưa thị trường vàng vận động phù hợp với các nguyên tắc của thị trường, có sự quản lý của Nhà nước. Tổng Bí thư cho rằng cần xác định việc lưu trữ vàng của người dân như một hình thức tiết kiệm và đầu tư, là nhu cầu chính đáng, cần tôn trọng và tiếp cận xây dựng cơ chế, chính sách quản lý một cách phù hợp trên cơ sở quan điểm này.

Về mục tiêu, Tổng Bí thư nhấn mạnh quản lý hiệu quả thị trường vàng, ổn định kinh tế vĩ mô, huy động nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội. Đưa ra giải pháp, Tổng Bí thư chỉ đạo nhanh chóng sửa đổi Nghị định 24 của Chính phủ theo hướng thị trường hóa có lộ trình và có kiểm soát chặt chẽ; tạo sự kết nối hiệu quả hơn giữa thị trường vàng trong nước và thị trường quốc tế.

Một giải pháp khác được Tổng Bí thư đề cập là xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất. Tổng Bí thư cũng gợi ý cần mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng, góp phần giảm chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, đồng thời hạn chế tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới. Song hành với đó, cần khuyến khích phát triển thị trường vàng trang sức trong nước để từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác, xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao, chuyển hóa vàng tích trữ thành sản phẩm có giá trị gia tăng.

Xóa độc quyền – Bước ngoặt giúp thị trường vàng ổn định hơn

Vàng miếng được “giải phóng” khỏi thế độc quyền sẽ mở ra cơ hội để giá vàng trong nước được điều tiết bởi các yếu tố cung - cầu thực chất hơn - đây là chia sẻ của Giáo sư Tiến sĩ Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội với phóng viên Đài Hà Nội về những chỉ đạo mới nhất của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng.

Phóng viên: Thưa ông, với chỉ đạo của Tổng Bí thư, để xóa độc quyền vàng miếng thì Nhà nước nên kiểm soát như thế nào?

GS.TS Hoàng Văn Cường: Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng ra đời năm 2012 trong bối cảnh người ta gọi là vàng hóa nền kinh tế, tức là tất cả mọi người dân khi mua bán, giao dịch tài sản đều dùng công cụ thanh toán bằng vàng; người dân cũng đi mua vàng để tích trữ, tức là vàng không chỉ để cất giữ mà còn là phương tiện thanh toán.

Do đó, Nghị định 24 ra đời quy định chỉ có Nhà nước là người sản xuất, kinh doanh mua bán vàng miếng để hạn chế tình trạng dùng vàng làm công cụ trao đổi. Việc độc quyền vàng miếng đó có tác dụng chống vàng hóa nền kinh tế. Tuy nhiên đến nay không còn những biểu hiện đó nữa, tất cả mọi người mua bán, giao dịch bằng tiền chứ không ai dùng vàng. Vậy, việc duy trì độc quyền đó là không cần thiết. Muốn thị trường cân bằng bình thường phải bỏ độc quyền vàng miếng, phải để nhiều đơn vị được quyền kinh doanh. Hơn nữa, giá vàng trong nước so với thế giới thường có chênh lệch cao, không liên thông là do chúng ta độc quyền nhập khẩu, muốn xóa bỏ sự chênh lệch này phải mở cửa cho việc nhập khẩu vàng. Vàng là một loại tài sản tích trữ, không phải hàng hóa thông thường, kinh doanh vàng có ảnh hưởng rất lớn đến vấn đề liên quan đến ngoại tệ, nếu như xóa bỏ độc quyền nhưng lại mở một cách tự do, để tự mua bán dễ nhiễu loạn, đặc biệt, xuất nhập khẩu vàng liên quan đến ngoại tệ. Chính vì vậy, Nhà nước phải quản lý. Do đó, xóa bỏ độc quyền nhưng sẽ phải cho phép những đơn vị đủ điều kiện mới được kinh doanh vàng miếng.

Phóng viên: Vậy điều kiện đó là gì, thưa ông?

GS.TS Hoàng Văn Cường: Những điều kiện kinh doanh tối thiểu như: phải có năng lực tài chính đủ lớn, phải có uy tín để đủ độ tin cậy về chất lượng vàng, đặc biệt, liên quan đến xuất nhập khẩu vàng thì phải có lượng ngoại tệ đủ lớn để khi mua bán kinh doanh thì không ảnh hưởng gì đến dự trữ ngoại tệ trong nước. Như vậy, Nhà nước cần đưa ra điều kiện cấp phép để những đơn vị này được phép hoạt động kinh doanh, khi được cấp phép họ được tự do kinh doanh, tạo ra thị trường cạnh tranh. Mặt khác, để thị trường vàng trong nước liên thông với thế giới, các đơn vị này cũng phải được cấp phép nhập, xuất khẩu vàng đi kèm các điều kiện quản lý của Nhà nước. Ví dụ, giai đoạn cần kiểm soát để giảm tình trạng chảy ngoại tệ quá nhiều nếu nhập khẩu lớn thì phải đi kèm theo các chính sách về thuế.

Hơn nữa, việc mua bán vàng của người dân trước hết đáp ứng nhu cầu về tích trữ, cất trữ tài sản, đây là nhu cầu rất chính đáng. Có nhiều người chuyển đầu cơ vàng để kiếm lời chênh lệch giá, không có ích gì cho nền kinh tế. Về mặt quản lý Nhà nước, để hạn chế việc người dân đổ tiền ra mua đi bán lại vàng kiếm lời phải có các chính sách để hạn chế, đó là việc áp thuế như Tổng Bí thư đề cập. Chúng ta quản lý mà để người dân dễ dàng kiếm lợi, để cho tất cả mọi người đổ xô vào chuyện mua bán vàng sẽ không tốt cho thị trường vàng và phát triển kinh tế. Chúng ta không khuyến khích chuyện mọi người đổ xô vào mua bán vàng nhằm chuyển nguồn vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Phóng viên: Tổng Bí thư nhấn mạnh việc mở rộng quyền nhập khẩu vàng có kiểm soát để giảm chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế. Tuy nhiên nếu nhập khẩu vàng quá nhiều có dẫn đến vàng hóa nền kinh tế?

GS.TS Hoàng Văn Cường: Nhập khẩu không liên quan đến vàng hóa, vàng hóa là khi sử dụng vàng như một công cụ mua bán, trao đổi, như một tài sản thanh toán thường xuyên và mọi người đều dồn tiền sang để mua bán vàng.

Chúng ta phải đảm bảo nhập khẩu để cân bằng cung - cầu trong nước, đồng thời đảm bảo được an toàn ngoại tệ. Nếu cứ dùng tiền để nhập khẩu vàng rồi ôm vàng để tích trữ, không đưa vào sản xuất kinh doanh là điều nguy hại cho nền kinh tế. Do đó, những đơn vị kinh doanh và nhập khẩu vàng phải có khả năng tự chủ về một lượng ngoại tệ nhất định, để bảo đảm không vơ vét ngoại tệ trong nền kinh tế, chuyển sang đi mua vàng, gây bất ổn nền kinh tế.

Phóng viên: Ông nghĩ thế nào về chỉ đạo của Tổng Bí thư rằng Việt Nam cần phát triển các kênh đầu tư thay thế để huy động vàng trong dân cư, nghiên cứu thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia hoặc cho phép đưa mặt hàng này vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa?

GS.TS Hoàng Văn Cường: Chúng ta phải chuyển dần từ chuyện mua bán vàng vật chất hiện nay, thay vì mua vàng về cất trữ thì chuyển sang một phương thức mua bán vàng được gọi là theo tài khoản.

Chúng ta phải phát triển hai tầng nấc. Thứ nhất, những công ty được cấp phép kinh doanh nhập khẩu vàng có thể thực hiện mua bán thông qua thị trường quốc tế, thông qua các sàn vàng quốc tế, có thể thực hiện nhiều hợp đồng mua bán, không nhất thiết phải sử dụng vàng vật chất. Thứ hai, đối với người dân buôn bán bình thường, nếu tham gia vào thị trường quốc tế sẽ rất nguy hiểm, vừa chảy máu ngoại tệ vừa xảy ra rủi ro, không mang lại lợi ích cho nền kinh tế. Do đó, đối với nhu cầu của người mua bán vàng thông thường, chúng ta phải mở sàn thứ cấp trong nước của những công ty kinh doanh vàng lớn, giúp cho người dân có thể được mua bán vàng qua phương tiện thanh toán điện tử. Khi đó, người dân có thể cầm vàng về hoặc để trong tài khoản tín chỉ vàng.

Do đó, chúng ta phải tính đến phương án cho người dân được huy động lượng vàng mà dân đang tích trữ thành quỹ. Huy động này sẽ khó hơn huy động tiền vay vì huy động tiền ngân hàng mang tiền cho vay được, còn huy động vàng người dân không phải ai cũng sẵn sàng vay vàng, chỉ có những công ty kinh doanh chuyên nghiệp vay vàng để dùng quỹ vàng đó mua bán kỳ hạn trên thị trường quốc tế. Do vậy, có thể cho phép các công ty chuyên nghiệp, đơn vị kinh doanh vàng trên thị trường quốc tế nhận ký gửi vàng với một mức lãi suất nhỏ, chỉ mang tính chất để khuyến khích, không phải là tính chất để để thúc đẩy đầu cơ vàng kiếm lợi. Chúng ta sẽ huy động được cả nguồn vàng tích trữ trong dân, trở thành những nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Ngọc Ánh