Xe điện góp phần xanh hóa giao thông Hà Nội

Giao thông xanh đang trở thành xu hướng tất yếu tại nhiều đô thị trên thế giới, khi ô nhiễm không khí và khí thải nhà kính ngày một gia tăng. Tại Hà Nội, chủ trương phát triển phương tiện vận tải công cộng sử dụng năng lượng sạch đang được triển khai mạnh mẽ, từ xe buýt điện, xe máy điện dùng chung cho tới xe đạp và xe đạp điện công cộng.

Việc mở rộng mạng lưới phương tiện xanh không chỉ giảm khí thải, giảm tiếng ồn mà còn thúc đẩy thói quen di chuyển văn minh, bền vững. Qua đó cho thấy những chuyển động tích cực trong mục tiêu xây dựng một hệ thống giao thông hiện đại, thông minh và thân thiện môi trường.

Hà Nội hiện có hơn 8 triệu phương tiện giao thông, trong đó phần lớn là xe chạy động cơ đốt trong. Khí thải từ giao thông chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu ô nhiễm không khí đô thị. Áp lực về môi trường, nhu cầu đi lại và yêu cầu chuyển đổi năng lượng đang buộc hệ thống giao thông phải thay đổi mạnh mẽ.

Trong bối cảnh đó, xe điện công cộng, từ buýt điện, xe đạp điện công cộng đến dịch vụ di chuyển sử dụng năng lượng sạch... đang trở thành giải pháp thiết thực, phù hợp xu thế toàn cầu hóa giao thông bền vững.

Trong hai năm trở lại đây, Hà Nội liên tục mở rộng mạng lưới xe điện. Buýt điện hoạt động ổn định, thu hút đông đảo người dân nhờ độ êm, sạch và chi phí hợp lý. Hệ thống xe đạp điện công cộng được thí điểm ở các khu vực trung tâm, kết nối metro, bến xe và khu dân cư, giúp giải quyết bài toán điểm đầu cho tới điểm cuối. Không chỉ thay đổi công nghệ, sự chuyển dịch này còn thúc đẩy người dân hình thành thói quen di chuyển văn minh, tiết kiệm và thân thiện môi trường.

Việc đưa xe điện vào khai thác không chỉ mang tính thử nghiệm mà là một định hướng chiến lược lâu dài. Song hành cùng cơ quan quản lý, các doanh nghiệp đang giữ vai trò mũi nhọn trong quá trình xanh hóa giao thông. Từ việc đầu tư đội xe, công nghệ pin, hệ thống trạm sạc cho đến phần mềm quản lý, tất cả đều hướng đến chuẩn an toàn - tiết kiệm - thân thiện môi trường.

Ông Thái Hồ Phương, Giám đốc Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông Thành phố Hà Nội cho biết: "Thành phố đã ban hành đề án chuyển đổi xanh và thực hiện Kế hoạch 149 của UBND Thành phố về chuyển đổi xanh: phấn đấu đến 2030, 100% xe buýt sẽ chuyển đổi xanh. Đến thời điểm này, Hà Nội đã có 10 tuyến buýt điện, dự kiến đến hết năm nay sẽ có thêm 13 tuyến buýt điện nâng tổng tuyến buýt điện của Hà Nội lên 23 tuyến. Cộng với 10 tuyến CNG thì Hà Nội hiện có 33 tuyến buýt sử dụng nhiên liệu điện và nhiên liệu xanh với tổng số xe là 563 xe, trong đó có 364 xe điện và 139 xe. Dự kiến đến hết năm nay, tỷ lệ chuyển đổi xe buýt xanh đạt khoảng 26,4%".

Các doanh nghiệp vận tải đóng vai trò quan trọng trong tiến trình chuyển đổi xanh. Họ không chỉ đầu tư phương tiện mà còn phải đáp ứng yêu cầu về hạ tầng, công nghệ, nhân lực và tiêu chuẩn an toàn. Những thay đổi này đòi hỏi chi phí vận hành lớn và sự kiên trì trong giai đoạn đầu, khi thói quen của người dân chưa hoàn toàn ổn định. Tuy nhiên, hiệu quả về môi trường và sự ủng hộ từ cộng đồng đang dần tạo động lực để doanh nghiệp mạnh dạn mở rộng quy mô. Việc kết hợp dịch vụ vận tải thông minh, ứng dụng công nghệ số cũng giúp nâng cao trải nghiệm của hành khách, từ đặt xe, thanh toán đến theo dõi hành trình.

Theo Công ty Vận tải số Trí Nam (TNGO) - đơn vị triển khai xe đạp, xe đạp điện công cộng thì nhu cầu sử dụng tăng nhanh, đặc biệt ở khu vực gần các tuyến metro và trung tâm thương mại. Việc người dân chủ động tiếp cận xe đạp, xe đạp điện qua ứng dụng điện thoại cho thấy mô hình chia sẻ phương tiện đang trở nên quen thuộc hơn. Chỉ với vài thao tác mở khóa, cách sử dụng đơn giản, người dân dễ dàng tiếp cận phương tiện thân thiện môi trường.

Trí Nam cũng cho biết, số lượt thuê xe tăng đều qua mỗi tháng, thể hiện dịch vụ này đang đáp ứng đúng nhu cầu kết nối ngắn, góp phần giảm tải lượng phương tiện xăng lưu thông trong nội đô.

Với nhiều người, đây là lần đầu họ trải nghiệm phương tiện giao thông công cộng sử dụng năng lượng sạch. Những cảm nhận tích cực về khả năng vận hành êm ái, dễ sử dụng và chi phí thấp chính là yếu tố then chốt để khuyến khích người dân chuyển đổi. Học sinh và sinh viên đánh giá xe điện rất phù hợp cho những quãng đường ngắn, giúp tiết kiệm thời gian và an toàn hơn khi di chuyển trong khu vực đông đúc. Với người lớn tuổi, việc xe hoạt động êm và ít phát thải mang lại cảm giác dễ chịu hơn. Những đánh giá này là cơ sở quan trọng để thành phố tiếp tục hoàn thiện các điểm đặt xe, mở rộng phạm vi phục vụ.

Nhiều nghiên cứu độc lập đã ghi nhận lợi ích rõ rệt của phương tiện giao thông chạy điện. Chỉ tính riêng buýt điện, mỗi phương tiện có thể giúp giảm từ 40–50 tấn khí thải CO₂ mỗi năm so với xe chạy diesel truyền thống.

Việc giảm tiếng ồn, giảm rung lắc góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân tại các tuyến phố đông đúc. Bên cạnh đó, chi phí vận hành thấp cho phép doanh nghiệp có cơ sở điều chỉnh giá vé hợp lý, hướng tới mục tiêu tăng lượng khách sử dụng vận tải công cộng. Đây là những yếu tố then chốt để hình thành hệ thống giao thông xanh thực sự bền vững.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, hệ thống xe điện công cộng vẫn đối mặt thách thức lớn về hạ tầng trạm sạc. Các điểm sạc phân bổ chưa đồng đều khiến doanh nghiệp phải tính toán kỹ để đảm bảo vận hành liên tục. Bên cạnh đó, sự thiếu thống nhất về tiêu chuẩn sạc giữa các hãng xe cũng gây khó khăn trong việc đầu tư trạm sạc mở. Đây là lý do Hà Nội đang phối hợp với Bộ Xây dựng và các bộ, ngành liên quan để sớm ban hành bộ tiêu chuẩn chung. Việc đẩy mạnh ứng dụng dữ liệu lớn, tích hợp thanh toán điện tử và quản lý phương tiện qua AI cũng là hướng đi quan trọng để hỗ trợ vận hành thông minh.

Ông Nguyễn Đăng Khoa, Giám đốc Công ty CP Dịch vụ Vận tải số Trí Nam cho biết: "Hiện nay chúng tôi đang quản lý xe với một hệ thống khép kín, trong đó có hệ thống giám sát xe bằng định vị, tình trạng của pin cũng như là hoạt động di chuyển của xe. Các nhân viên vận hành sẽ thường xuyên luân chuyển xe từ các khu vực có nhu cầu sử dụng thấp đến các khu vực có nhu cầu sử dụng cao; đồng thời theo dõi trên hệ thống để thay pin cho những xe pin yếu".

Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, hệ thống trạm sạc cho xe điện công cộng cần được tích hợp đồng bộ trong quy hoạch hạ tầng đô thị. Việc bố trí trạm sạc phải bảo đảm các tiêu chuẩn kỹ thuật, phòng cháy chữa cháy và phù hợp với không gian kiến trúc cảnh quan, đặc biệt tại khu vực trung tâm và các nút giao lớn. Sở cũng đang phối hợp với các doanh nghiệp để rà soát, đề xuất quỹ đất phát triển trạm sạc mở, tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng dịch vụ xe điện công cộng.

Anh Tuấn