Xây dựng và phát triển đa dạng hóa sinh học trong môi trường công nghiệp

Đây là một trong những ý kiến của TS, LS, doanh nhân Phạm Hồng Điệp - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Shinec, chủ đầu tư Khu công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền – một doanh nhân được phong tước hiệp sĩ bảo vệ môi trường. Nhân Ngày Môi trường thế giới 5/6, trao đổi với chúng tôi về xu thế hiện nay, anh nhấn mạnh đến việc xây dựng mô hình đa dạng hóa sinh học để bảo vệ môi trường trong lĩnh vực công nghiệp một cách thực chất, tại các doanh nghiệp Việt Nam hiện thời.

Đa dạng sinh học là một số liệu môi trường thông qua đánh giá sự biến đổi các loài (động vật, thực vật, nấm, vi khuẩn, v.v.) sống trong một hệ sinh thái. Ở cấp độ vĩ mô, đa dạng sinh học góp phần duy trì các quá trình tự nhiên, đóng góp thụ động vào các hệ sinh thái hoạt động, một vài ví dụ như vòng tròn chất thải, xói mòn đất, tinh chế nước, cô lập carbon, ổn định chuỗi thực phẩm.

Mọi hoạt động của các loài sinh vật đều tác động lẫn nhau trong hệ sinh thái và ngược lại, dù lớn hay nhỏ diễn ra đều ảnh hưởng tới môi trường sống chung về mặt tích cực hoặc tiêu cực. Trong đó, con người là một cấu phần tác động lớn nhất, kết nối với thiên nhiên trong chuỗi liên kết chặt chẽ về nhiều mặt tạo sự đa dạng sinh học.

Hiện nay trong thời đại phát triển kinh tế mạnh mẽ, con người với tư duy vượt bậc đã tìm cách để tự tạo ra “sản phẩm” hữu hình và vô hình để phục vụ mục đích tồn tại và phát triển của bản thân qua việc khai thác tài nguyên thiên nhiên để tạo ra công cụ, sản xuất các sản phẩm hữu dụng,…. đó là sự phát triển của nền công nghiệp.

Thiên nhiên là nguồn cung cấp tài nguyên vô giá cho con người sử dụng để tạo ra của cải thông qua các hoạt động sản xuất, khai thác khác nhau. Mối liên kết này được coi là vòng tuần hoàn, bởi vì nền công nghiệp có thể tồn tại một phần rất lớn khi thiên nhiên “dồi dào”. Với dân số và mức sống ngày càng tăng, sự phát triển công nghiệp tăng nhanh đem lại nhiều giá trị về kinh tế, tuy nhiên cũng mang theo nhiều hệ lụy cho hệ sinh thái tự nhiên.

Thực trạng hiện nay, với cuộc đua tăng trưởng toàn cầu ở hầu hết các quốc gia phát triển và đang phát triển đã đưa đến một thách thức cho môi trường sinh thái tự nhiên khi các doanh nghiệp ứng dụng các mô hình kinh doanh không bền vững, mang đến các tiêu cực cho môi trường, được gọi là nền kinh tế tuyến tính. Có thể được hiểu rằng đó là hình thức doanh nghiệp khai thác các tài nguyên thiên nhiên quá mức để sản xuất các hàng hóa một cách lãng phí tài nguyên, tiêu dùng lãng phí, và sau đó thải bỏ rất nhiều và xử lý không hiệu quả các chất thải ra môi trường. Đây chính là việc lấy đi những món quà mà thiên nhiên ban tặng và trả lại môi trường những thứ độc hại nhất, dẫn đến sức khỏe trái đất ngày một biến đổi, ô nhiễm.

Đa dạng sinh học đang bị mất với tốc độ chưa từng có và nền kinh tế tuyến tính khai thác, lãng phí và gây ô nhiễm của chúng ta ngày càng được công nhận là một trong những nguyên nhân cơ bản chính của cuộc khủng hoảng này. Ngày nay, hơn 90% tổn thất đa dạng sinh học là do khai thác và xử lý tài nguyên thiên nhiên quá mức và chưa hiệu quả.

Khi phát triển kinh tế là trọng tâm của Doanh nghiệp, mô hình kinh tế tuyến tính đã để lại hệ quả môi trường là đẩy nhanh quá trình biến tài nguyên thành chất thải dẫn đến làm cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên và ô nhiễm môi trường. Sức ép của nền kinh tế tuyến tính lên đa dạng sinh học đã quá sức phục hồi của môi trường, hậu quả dẫn đến biến đổi khí hậu, các thiên tai diễn ra với mức độ ngày càng nghiêm trọng như các trận động đất, sóng thần, bão tuyết, lũ lụt, thủng tầng Ozon hiệu ứng nhà kính,…

Khi các vấn đề này dần dần tác động càng rõ rệt lên đời sống của con người thì việc đầu tiên chúng ta đổ lỗi cho thiên nhiên khắc nghiệt và sau cùng khi lật lại lịch sử thì biết rằng không có gì bất ngờ khi những bất hạnh cho con người lại chính là con người tạo ra. Đó chính là sự đáp trả của thiên nhiên với chính con người khi đã mang sức ép nền kinh tế không bền vững làm tổn hại đa dạng sinh học.

Bền vững trở thành một yếu tố quan trọng trong quản lý rủi ro và xây dựng doanh nghiệp thành công thời đại hiện nay, tuy nhiên tại Việt Nam hiện có rất ít doanh nghiệp nhận thức được vai trò của việc phát triển bền vững. Vấn đề chuyển đổi mô hình đang là vấn đề cấp bách để đưa doanh nghiệp tồn tại và phát triển lâu dài và đủ khả năng quản trị những rủi ro trong tương lai. Các doanh nghiệp cần nhanh chóng chuyển đổi để phát triển bền vững và hiệu quả hơn.

M.T