Xây dựng mạng lưới đối tác toàn cầu, kết nối trí thức Việt trong và ngoài nước

Toàn cảnh chương trình Thủ tướng Chính phủ đối thoại với thanh niên năm 2025.

Tăng cường đầu tư hạ tầng công nghệ

Tại chương trình, anh Bùi Thế Quyền - Chủ tịch Câu lạc bộ Xúc tiến thương mại trên nền tảng số (EPC) đặt câu hỏi về giải pháp của Chính phủ để số doanh nghiệp Việt Nam đạt tiêu chí doanh nghiệp khoa học, công nghệ và số doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tăng gấp 2 lần so với năm 2020 mà Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đề ra.

Anh Bùi Thế Quyền - Chủ tịch Câu lạc bộ Xúc tiến thương mại trên nền tảng số (EPC) đặt câu hỏi tại chương trình.

Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, trên bản đồ về đổi mới sáng tạo (ĐMST) và khoa học công nghệ (KHCN), theo đánh giá chỉ số đổi mới sáng tạo 2024, Việt Nam so với 2023 đã tăng 2 bậc, lên vị trí 44, như vậy có tiến bộ nhất định. So sánh với các nước cùng trình độ và có mức thu nhập trung bình thấp, nước ta đứng thứ 2 sau Ấn Độ; trong ASEAN, Việt Nam đứng thứ 4, sau Singapore, Malaysia, Thái Lan.

"Vì vậy, có một số giải pháp mang tính nền tảng để chúng ta tăng nhanh số lượng này. Trong đó, cốt lõi nhất chính là thanh niên phải thực sự tham gia vào quá trình đó", ông Phương nói.

Về giải pháp, ông Phương cho rằng, đầu tiên là phải hoàn thiện thể chế. Theo quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, đây là giải pháp đột phá của đột phá.

Hiện, công tác hoàn thiện thể chế đang diễn ra mạnh mẽ, rất nhiều luật đang được nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện theo định hướng lớn hiện nay là đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 57; tăng trưởng 8% trong năm nay và 2 con số trong giai đoạn tiếp theo. Hoàn thiện thể chế đối với doanh nghiệp ĐMST sẽ mang tính cởi trói, khích lệ.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương chia sẻ tại chương trình.

Thứ hai, theo ông Phương là giải pháp tăng cường đầu tư đối với hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT), KHCN, chuyển đổi số. Đột phá về hạ tầng là đột phá hết sức quan trọng của nền kinh tế.

"Đầu tư hạ tầng sẽ thông qua nhiều kênh khác nhau, trong đó, kênh đầu tư bằng nguồn vốn nhà nước là kênh chủ đạo. Tuy nhiên, qua chỉ đạo của Thủ tướng, chúng tôi cũng đang nghiên cứu phương thức đầu tư mới để tăng nhanh hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng dùng chung thông qua phương thức hợp tác công tư, như đầu tư công quản trị tư…", ông Phương nói.

Ngoài ra, Thứ trưởng Phương cũng nhấn mạnh tới giải pháp về nguồn nhân lực. Đào tạo nguồn nhân lực có 3 trụ cột chính: Hợp tác đào tạo nguồn nhân lực, thu hút nhân tài, thu hút những người đã thành danh từ nước ngoài về làm việc để lan tỏa kinh nghiệm và kiến thức; đào tạo trong nước; kết hợp với doanh nghiệp để đào tạo lao động có kỹ năng, kỹ thuật để sử dụng ngay...

Đại biểu thanh niên tham dự chương trình.

Đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao

Đặt câu hỏi tại buổi đối thoại, TS. Hoàng Anh Đức - Đại học RMIT quan tâm đến những chính sách mang tính đột phá để gia tăng nhiều hơn nữa sinh viên và lực lượng có trình độ sau đại học theo học các lĩnh vực toán học, vật lý, sinh học, hóa học, kỹ thuật và công nghệ then chốt.

Chia sẻ về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, tỉ lệ nhập học của sinh viên tham gia vào các ngành học STEM và bậc đại học bình quân hằng năm từ 28 - 30%. Trong khi đó, tỉ lệ này ở một số nước như ở Hàn Quốc 35%, Đức là 39%, Phần Lan 36%.

Tỉ lệ của chúng ta không kém quá nhiều so với các nước có công nghiệp và kỹ thuật phát triển, nhất là trong bối cảnh chúng ta có một trăm triệu dân. Tỉ lệ 30% trong số trong học sinh nhập học đại học hằng năm là 600.000 không phải quá nhỏ.

TS. Hoàng Anh Đức - Đại học RMIT.

"Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển nhanh và mạnh của đất nước, con số này cần phải tăng mạnh hơn nữa", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói.

Trong chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo của Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ ký ban hành cách đây vài tháng, chúng ta đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng quy mô đào tạo bậc đại học có thể đạt đến 1 triệu sinh viên theo học khối ngành STEM. Và khi con số này được công bố, các quốc gia trên thế giới, nhất là các quốc gia ít dân số, có nhiều bình luận tích cực.

Trên cơ sở đó, khối học viên theo học ngành STEM bậc sau đại học năm 2024, tỉ lệ bậc thạc sĩ tăng tới 34% và bậc tiến sĩ tăng 33%, với tổng số trên 600 nghiên cứu sinh đã theo học và chuẩn bị luận văn tiến sĩ.

Riêng với khối ngành sư phạm thì tổng số nghiên cứu sinh làm trong lĩnh vực STEM đã tăng lên con số 350 nghiên cứu sinh theo học tiến sĩ.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn chia sẻ tại chương trình.

"Tôi nói những con số này để chúng ta thấy rằng, hiện tại số lượng nhân lực trong lĩnh vực STEM còn phát triển mạnh và đầy triển vọng. Thủ tướng Chính phủ cũng đang giao cho ngành Giáo dục và đào tạo chuẩn bị đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển các lĩnh vực công nghệ cao, trong đó rất nhiều chính sách sẽ được đưa ra để động viên, khuyến khích các bạn trẻ tham gia học các lĩnh vực này", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói.

Cụ thể, đó là những chính sách hỗ trợ học bổng cho người học, các chế độ khuyến khích cũng như các chế độ thu hút các chuyên gia ở nước ngoài vào làm việc. Và, đặc biệt quan trọng là sẽ có định hướng đầu tư phát triển các trường đại học, bởi phải có môi trường đại học tiên tiến, chúng ta mới có thể tạo ra cả số lượng và chất lượng.

Coi ngoại giao khoa học công nghệ là nòng cốt trong ngoại giao kinh tế

Đặt câu hỏi tại đối thoại, Thiếu tá Đặng Văn Thắng - Trưởng ban Thanh niên Công an TPHCM, quan tâm tới những giải pháp chiến lược của Việt Nam trong việc đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu khoa học và phát triển KHCN với các quốc gia có sự phát triển về KHCN, đặc biệt là chuyển đổi số trong các lĩnh vực.

Thiếu tá Đặng Văn Thắng - Trưởng ban Thanh niên Công an TPHCM.

Thông tin tại chương trình, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn cho biết, Bộ Ngoại giao coi ngoại giao khoa học công nghệ là nòng cốt trong ngoại giao kinh tế, phục vụ phát triển kinh tế của đất nước trong kỷ nguyên mới với 3 thành tố chính. Trước hết, đó là cùng với các bộ ngành xây dựng mạng lưới đối tác toàn cầu.

"Đến nay chúng ta đã có văn bản hợp tác với trên 100 đối tác song phương trên thế giới, tham gia vào trên 100 tổ chức quốc tế, các tổ chức, cơ quan nghiên cứu khoa học quốc tế, ký hàng trăm thỏa thuận hợp tác về khoa học công nghệ", Phó Thủ tướng nói.

Trong thời gian qua, việc chúng ta tiến hành ngoại giao khoa học công nghệ để thu hút các tập đoàn lớn về khoa học công nghệ lớn trên thế giới vào làm việc tại Việt Nam cũng đạt được thành công.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, của các cấp các ngành, vừa qua rất nhiều tập đoàn lớn đã đặt trụ sở tại Việt Nam hoặc coi Việt Nam là quê hương thứ hai của họ.

Cuối cùng, chúng ta kết nối đội ngũ trí thức, thanh niên của chúng ta với trí thức kiều bào, các nhà khoa học của chúng ta ở nước ngoài. "Chúng tôi gặp gỡ rất nhiều trí thức kiều bào rất trẻ, chỉ mới 28 và 29 tuổi nhưng đã làm chủ các chương trình khoa học công nghệ rất lớn tại Nhật Bản, Australia, Hoa Kỳ…", Phó Thủ tướng chia sẻ.

Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn chia sẻ tại chương trình.

Tạo thuận lợi nhất cho các bạn trẻ theo đuổi đam mê

Chia sẻ, làm rõ thêm, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, muốn phát triển doanh nghiệp mạnh hơn, nhiều hơn, trước hết phải phát triển hệ sinh thái cho các doanh nghiệp phát triển, với một số nội dung quan trọng.

Đầu tiên, thể chế phải thông thoáng, cắt giảm thủ tục hành chính, giảm khâu trung gian, phân cấp, phân quyền, làm sao để đăng ký doanh nghiệp đơn giản, chi phí tuân thủ giảm đi.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh đến việc đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng suất lao động, thích ứng với các ngành mới nổi như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức…

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chia sẻ tại chương trình.

Ngoài ra, chúng ta đang xây dựng đề án phát triển kinh tế tư nhân với quan điểm kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất trong phát triển kinh tế; cởi trói cho doanh nghiệp tư nhân để phát triển; cùng với cơ chế, chính sách phải luật hóa.

Về việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, Thủ tướng nhìn nhận, chúng ta chưa phát triển toàn diện các ngành, lĩnh vực khoa học, trong đó các ngành khoa học cơ bản chưa phát triển đúng yêu cầu phát triển đất nước và xu thế phát triển của thời đại. Do đó, cần phải có cơ chế, chính sách ưu tiên, như chính sách vinh danh, chính sách học bổng để các sinh viên, nghiên cứu sinh theo đuổi đam mê.

Tương tự, các lĩnh vực nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, thể dục thể thao, văn hóa, công nghiệp giải trí. Tinh thần là tạo thuận lợi nhất cho mỗi người theo đuổi đam mê, hoài bão, thế mạnh của mình. Đồng thời, đào tạo đội ngũ giáo viên với tinh thần nhà trường là nền tảng, thầy cô là động lực, học sinh - sinh viên là trung tâm.

Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh đến việc đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng suất lao động, thích ứng với các ngành mới nổi.

Về câu hỏi liên quan đến hợp tác quốc tế, Thủ tướng cho biết, chúng ta đang thúc đẩy hội nhập sâu rộng, thực chất, hiệu quả, trong đó có khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Ví dụ, chúng ta kêu gọi, thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) với các cơ chế, chính sách phù hợp thì bao giờ cũng đề nghị phải đầu tư vốn, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực…

Châu Linh - Xuân Tùng - Luân Dũng - Như Ý