Việt Nam bước vào đổi mới 2.0, bứt phá bằng công nghệ sau 80 năm Quốc khánh

“Đổi mới lần thứ nhất giúp Việt Nam thoát nghèo. Đổi mới lần thứ hai sẽ giúp chúng ta thoát bẫy thu nhập trung bình, trở thành nước phát triển có thu nhập cao.

Nếu đổi mới lần thứ nhất lấy nông nghiệp, công nghiệp, gia công, lắp ráp làm động lực thì đổi mới lần hai lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực trung tâm để phát triển”.

Đó là thông điệp được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh tại diễn đàn tổ chức cuối tuần qua trong khuôn khổ Triển lãm thành tựu đất nước "80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc".

Trong chặng đường 80 năm qua Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu kinh tế nổi bật.

Việt Nam bước vào Đổi mới 2.0

Ngày 2/9/1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, mở ra kỷ nguyên độc lập cho dân tộc. 80 năm sau, Việt Nam không chỉ khẳng định chủ quyền vững chắc mà còn từng bước xây dựng nền kinh tế vươn tầm thế giới.

Từ một đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh, thiếu thốn tích lũy cho phát triển, nay Việt Nam đã vươn lên nhóm 35 nền kinh tế lớn nhất toàn cầu, với GDP đạt 476 tỷ USD - gấp 95 lần so với thời kỳ Đổi mới bắt đầu năm 1986, trở thành hình mẫu của nhiều quốc gia.

Mới đây, tại cuộc hội kiến với Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhân dịp tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) 2025 tại Thiên Tân hôm 31/8, Thủ tướng Nepal Khadga Prasad Sharma Oli đã bày tỏ ấn tượng trước tốc độ phát triển mạnh mẽ và bứt phá của Việt Nam từ sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước năm 1975 và cho biết Nepal mong muốn tham khảo các kinh nghiệm thành công của Việt Nam trong xây dựng, phát triển đất nước.

Trưng bày công nghệ vũ trụ Việt Nam tại Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm.

Nếu Đổi mới 1.0 năm 1986 đã mở cánh cửa hội nhập, đưa Việt Nam thoát nghèo và trở thành nền kinh tế thu nhập trung bình, thì hôm nay nhiều chuyên gia, tổ chức quốc tế đánh giá đất nước đang bước vào Đổi mới 2.0.

Gần đây nhất, tại sự kiện Vietnam Blockchain Day 2025 ngày 29/8 tại Đà Nẵng, bà Wanming Du, Giám đốc Chính sách khu vực châu Á - Thái Bình Dương của FTSE Russell cho biết, một động lực hút vốn ngoại của thị trường chứng khoán Việt Nam là tiến trình Đổi mới 2.0.

Bà đánh giá đây không còn chỉ là những cải cách kinh tế như thời kỳ mở cửa, mà là sự nâng cấp toàn diện hệ thống tài chính, pháp lý và công nghệ để đón nhận dòng vốn toàn cầu, đồng thời khẳng định Việt Nam hiện là một trong những điểm đến đầu tư hấp dẫn nhất thế giới.

“Nếu Đổi mới 1.0 đã mở cửa Việt Nam với thế giới, thì Đổi mới 2.0 sẽ đảm bảo rằng dòng vốn toàn cầu sẽ chảy vào Việt Nam”, đại diện FTSE Russell nhận định.

Trước đó, VinaCapital cũng phân tích: "Sau gần 40 năm Chính phủ Việt Nam thực hiện cải cách kinh tế Đổi mới năm 1986, Việt Nam đã đạt được những điều kiện chín muồi để thực hiện cuộc Đổi mới 2.0 với mục tiêu thúc đẩy đất nước tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới".

Và thực tế, các chuyên gia của VinaCapital nhận định Việt Nam đang bước vào giai đoạn Đổi mới 2.0 với sự chuyển mình nhanh chóng từ các tuyên bố chính sách sang kết quả thực tiễn, được minh chứng cùng với những cải cách hành chính sâu rộng.

Các cải cách này dựa trên 4 trụ cột chính: Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo với trọng tâm là AI, dữ liệu lớn (Nghị quyết 57); Hội nhập sâu hơn vào các chuỗi cung ứng toàn cầu giá trị cao (Nghị quyết 59); Xóa bỏ các quy định chồng chéo trước cuối năm 2025 và số hóa một khung pháp lý minh bạch (Nghị quyết 66) và Thúc đẩy khu vực tư nhân trở thành một động lực quan trọng nhất, với mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 (Nghị quyết 68).

AI - “điện khí” mới của Việt Nam

Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số bền vững được nhận định là nhân tố góp phần tăng trưởng GDP nhanh ở mức 2 con số một cách bền vững.

Robot hình người trưng bày tại Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm.

Theo tính toán của Bộ Khoa học và Công nghệ, để Việt Nam tăng trưởng 10% GDP thì khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải đóng góp trên 5%. Trong 5% tăng trưởng GDP của giai đoạn 2026 - 2030, đổi mới sáng tạo đóng góp tới 3%, chuyển đổi số 1 - 1,5% và khoa học công nghệ khoảng 1%.

Đáng chú ý, trong đó, AI được coi là hạ tầng quốc gia mới, giống như điện, viễn thông hay Internet trước đây.

“AI không chỉ là công nghệ mà đã trở thành một loại hạ tầng quốc gia mới, hạ tầng trí tuệ Việt Nam. Nó sẽ ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực của đời sống, từ kinh tế, giáo dục, y tế đến an ninh quốc phòng”, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết và ví von “AI hóa giống như điện khí hóa”.

"Trước đây Việt Nam điện khí hóa chậm do chiến tranh, đất nước còn nghèo. Giờ mình không còn chiến tranh nữa, cũng không còn nghèo. AI hóa cũng không tốn kém như điện khí hóa. Nên Việt Nam cần AI hóa nhanh nhất có thể”, theo Bộ trưởng.

Người dân thích thú tương tác với robot tại Triển lãm thành tựu quốc gia 80 năm.

Trao đổi với Vnbusiness, GS.TS Hồ Tú Bảo, trường Quốc tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, nhìn nhận, Việt Nam là nước đi sau, từ điều kiện thấp nên có nhiều thứ chưa tiến được như thế giới. Tuy nhiên ở nhiều lĩnh vực Việt Nam có lợi thế của nước đi sau, tiến rất nhanh, ngang ngửa các nước, trong đó có các công nghệ mới như phát triển sản phẩm ứng dụng của AI.

Chuyên gia nhấn mạnh, bản chất của AI là phân tích và khai thác dữ liệu, trong khi lĩnh vực nào cũng có dữ liệu. Do đó, sức mạnh của AI là tính bao trùm lớn.

Để AI nhanh chóng đi vào đời sống, đóng góp cho kinh tế xã hội, theo GS.TS Hồ Tú Bảo, Việt Nam nên nhanh chóng ứng dụng AI trong lĩnh vực giáo dục: "AI chính là công nghệ thực hiện trên máy những năng lực trí tuệ của con người và giáo dục là đem lại những năng lực trí tuệ cho từng người, từ em nhỏ đến người học ngành nghề. Do đó theo tôi AI tác động nhiều nhất là lĩnh vực giáo dục đến con người".

"AI chính là công nghệ thực hiện trên máy những năng lực trí tuệ của con người và giáo dục là đem lại những năng lực trí tuệ cho từng người, từ em nhỏ đến người học ngành nghề. Do đó theo tôi AI tác động nhiều nhất là lĩnh vực giáo dục đến con người".

GS.TS Hồ Tú Bảo

Ông cũng nhắc lại nhận định AI là nguồn lực quốc gia, AI và dữ liệu là tài nguyên, tạo sức mạnh cho quốc gia cho nên khi nghiên cứu, xây dựng chính sách cần định hướng như vậy.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Chính phủ sẽ ưu tiên ngân sách cho các công nghệ chiến lược, đặc biệt là AI, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ việc ứng dụng trong quản lý nhà nước và doanh nghiệp nhỏ, vừa. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành một thị trường AI nội địa đủ lớn, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp AI Việt phát triển và trưởng thành.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp trong nước đã tiên phong bắt nhịp xu thế này. Tập đoàn Công nghệ CMC vừa thành lập hệ sinh thái mở C.Open AI với triết lý tận dụng, chia sẻ và kết nối trí tuệ Việt Nam “không chỉ của 50 năm, 80 năm mà hàng ngàn năm”, theo Chủ tịch HĐQT Nguyễn Trung Chính.

“Không còn dừng ở lý thuyết, chúng tôi đã triển khai nhiều ứng dụng thực tế cho khách hàng, mang lại lợi ích rõ rệt, không chỉ tại Việt Nam mà cả ở Nhật Bản... Chúng tôi muốn chia sẻ điều đó, muốn tất cả chúng ta cùng có một niềm tin rằng đây là cơ hội để Việt Nam có thể vươn mình cất cánh”, đại diện doanh nghiệp khẳng định.

Đỗ Kiều