Vì sao Ukraine không thể chặn cuộc tấn công của Nga vào Kharkov dù biết trước?

Hồi tháng 3, Tổng thống Nga Vladimir Putin bày tỏ ý định lập “vùng đệm” dọc biên giới bên trong Ukraine. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov sau đó cũng nhấn mạnh, Kharkov có “vai trò quan trọng” trong một chiến lược như vậy.

Vào thời điểm đó, quân đội Nga đang xây dựng Nhóm lực lượng phía Bắc mới tại Belgorod. Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ ước tính nhóm lực lượng này có quân số 30.000 người.

Lữ đoàn xung kích số 92 khai hỏa về phía các vị trí của Nga ở khu vực Kharkov ngày 15/5/2024. Ảnh: AFP

Kharkov giáp Belgorod của Nga về phía Bắc, giáp Luhansk về phía Đông và giáp Donetsk về phía Đông Nam.

Hai ngày trước cuộc tấn công của Nga vào Kharkov, Thống đốc Kharkov cũng cho biết họ đã phát hiện Nga tập hợp lực lượng lớn chuẩn bị tấn công vào khu vực này.

Theo một nguồn tin, cơ quan tình báo quốc phòng Anh cũng đã gửi cảnh báo tới giới lãnh đạo Ukraine.

Tuyến phòng thủ quá mỏng manh

Vào lúc 5 giờ sáng ngày 10/5, khoảng 5.000 - 10.000 binh sĩ Nga đã vượt biên giới ở hai điểm then chốt. Giới quan sát dự đoán cuộc tấn công sẽ nhanh chóng bị đẩy lùi.

Thực tế, tuyến phòng thủ của Ukraine rất mỏng manh. Chỉ huy Ukraine, Denys Yaroslavsky cho biết tại Vovchansk, cách Kharkov chưa đầy 64 km về phía Tây Bắc, tuyến phòng thủ đầu tiên gồm công sự và mìn không hề tồn tại. Các đơn vị của Ukraine không được chuẩn bị để sẵn sàng chiến đấu và các phòng tuyến cũng không được bố trí hợp lý.

Đến giữa tuần này, giao tranh đã lan đến Vovchansk và các làng phía bắc Lyptsi, cách Kharkov hơn 30km. Mục tiêu trước mắt của Nga là tiến vào các vị trí khai hỏa thuận lợi để nhắm vào các mục tiêu trong thành phố trong phạm vi 25km của các khẩu pháo 152mm.

Kể từ sau khi Nga rút khỏi Kharkov vào tháng 9/2022, tình hình tại đây tương đối yên tĩnh. Sự thay đổi nhanh chóng sau cuộc tấn công của Nga vào Kharkov được xem là bước lùi của Ukraine trong năm nay.

Từ đầu năm tới nay, Nga liên tục tăng quy mô lực lượng, hiện đã lên tới 510.000 quân, đồng thời tận dụng tình trạng thiếu hụt đạn dược cũng như hệ thống phòng không của quân phòng thủ Ukraine để liên tiếp tấn công. Lực lượng Nga đã kiểm soát được Avdiivka vào tháng 2; chiếm giữ một đầu cầu ở phía Tây Bắc thành phố này vào tháng 4. Đến tháng 5, Nga bắt đầu tiến vào Kharkov.

Những khó khăn của lực lượng Ukraine trên tiền tuyến một phần là do gói viện trợ quân sự lớn của Mỹ cho Ukraine bị mắc kẹt tại quốc hội suốt nhiều tháng trước khi được thông qua hồi tháng 4. Mặt khác, Ukraine gặp khó khăn trong việc tuyển mộ binh sĩ và đã giảm độ tuổi nhập ngũ tối thiểu từ 27 xuống 25.

Ukraine không thể đáp trả bằng vũ khí phương Tây

Ông Jack Watling, chuyên gia về tác chiến trên bộ tại Viện RUSI có trụ sở tại London (Anh) cho hay, có thể thấy rõ Ukraine rơi vào tình trạng thiếu đạn pháo, hệ thống phòng không để đối phó tên lửa đạn đạo cũng như bom lượn của Nga trong những tuần gần đây. Trong khi đó, Nga đã dần khắc phục những hạn chế của quân đội và bắt đầu tận dụng lợi thế về đạn dược của họ.

Từ cuối tháng 3, Nga đã tấn công thành phố Kharkov bằng bom lượn. Chiến thuật tương tự đã được Nga sử dụng trước cuộc tấn công và giành quyền kiểm soát Avdiivka hồi tháng 2.

Các nhà phân tích quân sự nhấn mạnh có nhiều nguyên nhân khiến Ukraine bị đẩy lùi. Khu vực này là vùng xám dân cư thưa thớt và đặc biệt khó bảo vệ vì Kiev không được phép sử dụng vũ khí Mỹ để tấn công các mục tiêu ở Nga.

Ông George Barros, nhà phân tích của ISW, cho biết: “Sẽ chẳng khác nào hành động tự sát khi Ukraine có tuyến phòng thủ chính ở biên giới, nơi Nga có thể tấn công bằng pháo và bom lượn trong khi Kiev không thể sử dụng các loại vũ khí như HIMARS để đáp trả do lệnh hạn chế của Mỹ. Kết quả là lực lượng Nga có thể tấn công qua biên giới trong một không gian tương đối an toàn”.

Ông Barros cho rằng Ukraine cũng đang gặp khó khăn về vấn đề nhân lực, khiến họ không có khả năng xây dựng các công sự dọc theo toàn bộ biên giới phía Bắc.

Sau cuộc tấn công vào Kharkov, Tổng tư lệnh quân đội Ukraine Oleksandr Ykovets nhấn mạnh, các công sự tốt hơn đã được chuẩn bị ở tuyến thứ hai, cách tiền tuyến này 15 - 17km và tuyến thứ ba sâu tới 35km.

Ông Barros nhận định, cho đến nay các lực lượng Nga đã điều động tới 30.000 binh sĩ từ Belgorod đến Kharkov, thậm chí là 50.000 quân nếu tính cả các lực lượng gần đó, nhưng như vậy vẫn chưa đủ để đe dọa một thành phố có quy mô như Kharkov.

Trận chiến này không phải là để giành lãnh thổ, mà nhiều khả năng là một cuộc tấn công nghi binh nhằm làm suy yếu các tuyến phòng thủ ở Donbass và nỗ lực sử dụng pháo kích để biến Kharkov thành một “thành phố ma”.

Hoàng Phạm/VOV.VN Theo Guardian