Vì sao súng trường FAMAS 'chết yểu' dù có tốc độ xả đạn cực cao?

FAMAS là súng trường tấn công chủ lực của quân đội Pháp, tên gọi FAMAS là viết tắt của cụm từ Fusil d'Assault de la Manufacture d'Armes de St-Etienne-súng trường tấn công của nhà máy vũ khí Saint-Étienne. Nhà máy chế tạo loại súng này là một thành viên của Tập đoàn GIAT.

Súng trải qua thời kỳ “thai nghén” khá dài, các nhà thiết kế của Pháp gặp khá nhiều khó khăn trong việc theo đuổi thiết kế súng theo kiểu “bullpup”. Quá trình phát triển kéo dài từ năm 1952 cho đến cuối năm 1978, loại súng này mới được chấp nhận vào trang bị thay cho khẩu MAT-49. Với thời gian phát triển này FAMAS xứng đáng nhận danh hiệu là súng trường tiến công có thời gian phát triển lâu nhất thế giới.

Súng trường tấn công FAMAS được thiết kế theo kiểu “bullpup” có nghĩa là toàn bộ bộ phận chuyển động, khóa nòng, hộp tiếp đạn đều nằm sau cò súng, sát báng súng. Thiết kế này giúp tiết kiệm khối lượng và trọng lượng của súng trong khi vẫn đảm bảo chiều dài của nòng súng theo yêu cầu.Thiết kế kiểu “Bullpup” làm tăng khả năng cơ động của súng, đặc biệt là trong các không gian chật hẹp, cải thiện đường đạn và tăng tầm bắn hiệu quả. Súng trường tấn công QBZ-95 của Trung Quốc được cho là lấy ý tưởng từ khẩu FAMAS.

FAMAS hoạt động theo nguyên tắc nạp đạn tự động trên cơ sở sử dụng áp lực khí thuốc nổ lên đáy buồng đạn để đẩy khóa nòng về sau và tống vỏ đạn ra ngoài, hay còn gọi là “blowback”. Súng có tốc độ bắn cực cao lên tới 1000 phát/phút, đây được coi là khẩu súng trường tấn công bắn nhanh nhất thế giới.

Súng trường FAMAS sử dụng đòn bẩy giữ chậm để kiểm soát việc mở khóa nòng. Buồng đạn, nòng súng và các thiết bị quan trọng được làm bằng vật liệu hợp kim thép đặc biệt được gia cố bằng sợi thủy tinh. Điểm đặc biệt ở FAMAS là khóa nòng chỉ có 3 rãnh, trong khi hầu hết các súng trường khác đều có từ 4-6 rãnh.Ốp lót tay phía trước được làm bằng nhựa tổng hợp, về sau được thay thế bằng vật liệu polime để tăng khả năng chịu nhiệt. Ngoài ra, súng có thể gắn thêm chân chống phụ phía trước để tăng độ ổn định khi cần bắn các mục tiêu từ trên cao. Súng cũng có thể trang bị thêm lưỡi lê khi cần thiết.

Súng trường tấn công FAMAS có tay kéo khóa nòng nằm phía trên, bộ phận này được bảo vệ bởi một tay cầm hình chữ U. Đây cũng là nơi đặt thước ngắm hoặc gắn thêm kính ngắm nếu cần.Chế độ bắn của loại súng này có thể tùy chọn tự động hoàn toàn hoặc loạt ngắn 3 viên. Cơ chế này được kiểm soát bởi một nút xoay ngay dưới báng súng.

Súng FAMAS có một cửa sổ di động để kiểm soát việc tống vỏ đạn ra ngoài, bên phải, hoặc bên trái tùy thuộc vào sự thuận tay của xạ thủ. Tuy nhiên, FAMAS và dòng súng “bullpup” nói chung có một nhược điểm khá lớn là vị trí tống vỏ đạn ra ngoài gần với mắt của xạ thủ. Bởi thế khi bắn liên tục ở chế độ tự động, khói thuốc súng còn sót lại trong vỏ đạn khi bị tống ra ngoài ảnh hưởng nghiêm trọng đến mắt của xạ thủ.

FAMAS được sản xuất với khá nhiều biến thể, gồm: F1 là biến thể sản xuất loạt đầu tiên với hơn 400.000 khẩu đã được xuất xưởng; FAMAS G1 là biến thể cải tiến của FAMAS F1; FAMAS G2 biến thể sản xuất năm 1994.

FAMAS FELIN - biến thể nâng cấp của G2, là thành phần của hệ thống số hóa dành cho bộ binh FELIN. Súng có nhiều cải tiến quan trọng, tay cầm phụ phía trước nối liền với tay cầm phía sau, tay bảo vệ phía trên được làm thấp hơn để tiện cho việc trang bị thêm các thiết bị ngắm ảnh nhiệt. Tầm bắn của súng được cải thiện đáng kể nhờ sự hỗ trợ của các thiết bị ngắm mục tiêu ảnh nhiệt, tầm bắn hiệu quả tăng từ 600-1000 mét. FAMAS FELIN là súng trường tiến công đầu tiên trên thế giới được số hóa hoàn toàn việc tìm kiếm và chỉ thị mục tiêu, xạ thủ có thể tiêu diệt mục tiêu mà không cần phải trực tiếp nhìn thấy mục tiêu.

Tuy là súng trường tấn công tiêu chuẩn hiện đại nhất quân đội Pháp, nhưng FAMAS không thực sự là một mẫu súng thành công ở trên bình diện quốc tế. Ngoài quân đội Pháp, súng chỉ được sử dụng nhỏ lẽ ở một số quốc gia như Senegal, UAE, Lebanon, Gabon, Indonesia và Phillippine. FAMAS tồn tại khá nhiều nhược điểm, khó khăn trong sửa chữa và bảo trì, uy lực sát thương của súng không cao. Mặt khác do đặc điểm cấu tạo nên vỏ đạn của súng phải làm bằng thép thay vì đồng như các loại súng khác, điều này gây khó khăn trong việc đồng bộ hóa vũ khí trên chiến trường.

Và có lẽ lý do khiến FAMAS thất sủng là giá thành quá cao, với việc trang bị đại trà cho quân đội chính qui thì số lượng những khẩu FAMAS xuất xưởng là rất lớn, tuy nhiên nhìn vào đơn giá: 1.500 euro cho biến thể F1; 3.000 euro cho biến thể G2 và còn giá cao hơn nữa cho biến thể hiện đại hóa mới nhất FAMAS FELIN. Vì thế việc huyền thoại này bị đánh bại trong cuộc đua vũ khí cá nhân trong quân đội Pháp đã bị HK-416 vốn có hỏa lực mạnh, giá thành rẻ hơn đánh bại.

Video Khẩu súng hội tụ ưu thế của cả M16 và AK-47? - Nguồn: QPVN

PV