Vì sao sự cố chết người của Singapore Airlines khiến cả thế giới chú ý

Singapore Airlines cho biết hôm 21/5, chiếc Boeing 777-300ER mang số hiệu SQ321 đi vào vùng nhiễu động nghiêm trọng khi đang bay trên lưu vực sông Irrawaddy của Myanmar ở độ cao hơn 11.200 m, khoảng 10 giờ sau khi cất cánh.

Phi công phải ban bố tình trạng y tế khẩn cấp, chuyển hướng tới Bangkok và hạ cánh xuống sân bay Suvarnabhumi vào khoảng 15h45. Có 211 hành khách và 18 thành viên phi hành đoàn trên tàu bay.

Nạn nhân thiệt mạng được xác định là một người đàn ông Anh 73 tuổi, tên là Geoff Kitchen. Bộ Giao thông Vận tải Singapore đang mở cuộc điều tra về vụ việc và cho biết sẽ cử các nhà điều tra đến Bangkok.

Cái chết của hành khách người Anh và những người khác bị thương trên chuyến bay chở khách của Singapore Airlines từ London đã nhấn mạnh những nguy cơ tiềm ẩn của tình trạng nhiễu loạn không khí.

Tờ South China Morning Post nói chuyện với các chuyên gia để tìm hiểu sâu hơn về tình trạng nhiễu loạn không khí, tần suất cũng như cách hành khách đi máy bay có thể áp dụng để tự bảo vệ mình.

Nhiễu động không khí và mức độ nguy hiểm

Theo Đài thiên văn Hong Kong, nhiễu loạn là do chuyển động nhanh bất thường của không khí do bão, dòng tia hoặc khi gió thổi qua các dãy núi.

"Sự hỗn loạn thường xảy ra ở những khu vực có các khối không khí có tốc độ, hướng hoặc nhiệt độ khác nhau gặp nhau. Trong những trường hợp nghiêm trọng, máy bay có thể mất kiểm soát trong giây lát", Đài thiên văn Hong Kong cho biết.

Paul Weatherilt, phi công của hãng hàng không Cathay Pacific của Hong Kong, cho biết máy bay thường gặp hai loại nhiễu loạn.

Một là loại liên quan đến thời tiết, chẳng hạn như khi có giông bão, có thể nhìn thấy trên radar thời tiết hoặc thậm chí bằng mắt thường khi nhìn ra ngoài máy bay. Weatherilt nói thêm rằng công nghệ hàng không đã phát triển để dự báo chính xác tình trạng hỗn loạn như vậy và thậm chí còn cho biết liệu nó được dự đoán là nhẹ hay nghiêm trọng và các phi công sẽ tránh xa khu vực đó.

Khi máy bay đi qua vùng nhiễu động không khí có thể gây ra tình trạng hỗn loạn, khiến hành khách và phi hành đoàn gặp nguy hiểm. Ảnh: Newsflare.

"Chúng tôi sẽ được cảnh báo và treo biển thắt dây an toàn để cảnh báo hành khách", ông nói.

Kiểu thứ hai là sự nhiễu loạn không khí rõ ràng, gây ra bởi độ đứt gió mạnh và sự mất ổn định gần các dòng tia, khó dự đoán hơn. "Loại nhiễu loạn khác có liên quan đến dòng tia, còn được gọi là nhiễu loạn không khí rõ ràng, có thể khá nghiêm trọng và bất ngờ", ông nói.

Weatherlit cảnh báo rằng trong trường hợp có nhiễu loạn không khí rõ ràng, nhiễu loạn nhẹ có thể leo thang thành rung chuyển nghiêm trọng chỉ trong vài giây.

Ông chỉ vào Thái Bình Dương, một trong những nơi có nhiễu loạn không khí rõ ràng bất ngờ do dòng khí phản lực gây ra, trong khi nhiễu loạn liên quan đến thời tiết xấu có thể xảy ra ở bất cứ đâu trên thế giới.

Theo một nghiên cứu năm 2021 của Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ, tai nạn hàng không liên quan đến nhiễu loạn là loại phổ biến nhất.

Từ năm 2009 đến 2018, cơ quan này phát hiện rằng nhiễu động không khí chiếm hơn 1/3 số vụ tai nạn hàng không được báo cáo và hầu hết dẫn đến một hoặc nhiều thương tích nghiêm trọng, nhưng không có hư hỏng máy bay.

Ủy ban ghi nhận hơn 100 người bị thương và hàng chục người chết chỉ trong hơn một thập kỷ trên các chuyến bay nội địa, mặc dù các trường hợp tử vong chủ yếu xảy ra khi có nhiễu loạn khiến máy bay rơi.

Các thương tích được cho là bao gồm vết rách, gãy xương, vết thương ở đầu và bất tỉnh, chủ yếu do hành khách không thắt dây an toàn.

Biến đổi khí hậu làm tăng số vụ tai nạn

Hàng loạt tai nạn máy bay do nhiễu động không khí đã xảy ra khắp thế giới.

Vào ngày 30/4, một chiếc máy bay của Cathay Pacific từ Thượng Hải đã cố gắng hạ cánh xuống Hong Kong trong cơn bão mang cảnh báo màu hổ phách đã phải đối mặt với nhiễu loạn dữ dội và hai lần không thể hạ cánh xuống sân bay.

Hành khách mô tả họ nôn mửa và la hét vì sợ hãi giữa chuyến đi rung lắc và run rẩy.

Máy bay cuối cùng đã được chuyển hướng đến sân bay Thâm Quyến để tiếp nhiên liệu, trước khi hạ cánh an toàn xuống Hong Kong lúc 2h42 sáng hôm sau.

Vào tháng 7/2023, 7 người bị thương trên chuyến bay của Hawaiian Airlines tới Sydney, Australia khi máy bay gặp nhiễu loạn nghiêm trọng.

Biến đổi khí hậu có liên quan đến sự gia tăng số vụ tai nạn do nhiễu động không khí. Ảnh: Shutterstock.

Tháng 3/2023, một cựu quan chức Nhà Trắng đã qua đời sau khi xảy ra nhiễu loạn nghiêm trọng trên chiếc máy bay riêng mà cô đang đi.

Tháng 12/2022, 20 người đã phải nhập viện sau tình trạng hỗn loạn trên chuyến bay của Hawaiian Airlines từ Phoenix đến Honolulu.

Weatherilt cho biết các vụ tai nạn nghiêm trọng do nhiễu loạn không khí chỉ xảy ra khoảng một lần mỗi năm trên toàn cầu, và thường liên quan đến nhiễu loạn không khí rõ ràng khiến phi công không thể tránh được việc ở gần các dòng máy bay phản lực.

Marco Chan, cựu phi công thương mại và giảng viên hàng không tại Đại học Mới Buckinghamshire, nói với The Guardian rằng trong khi các khu vực như Vịnh Bengal nổi tiếng về tình trạng hỗn loạn, các lựa chọn của phi công có thể bị hạn chế. Ông cho biết vụ việc của Singapore Airlines xảy ra "trong vùng hội tụ liên nhiệt đới, nơi thường có giông bão. Sấm sét được hiển thị nổi bật trên màn hình điều hướng của phi công - nhưng không thể tránh hoàn toàn cụm bão vì chúng có thể trải dài hơn 50 hải lý".

Các chuyên gia từ Đại học Reading ở Vương quốc Anh đã cảnh báo rằng nhiễu loạn nghiêm trọng sẽ xảy ra thường xuyên hơn do các dòng tia trở nên khó dự đoán hơn do biến đổi khí hậu, dẫn đến sự gia tăng đáng kể tình trạng hỗn loạn trên các chuyến bay xuyên Đại Tây Dương.

Họ nhận thấy các sự cố nhiễu loạn nghiêm trọng đã tăng 55% từ năm 1979 đến năm 2020 do sự thay đổi vận tốc gió ở độ cao lớn.

Giáo sư Paul Williams, một trong những tác giả của nghiên cứu, cho biết nó cho thấy bầu trời có nhiều biến động hơn được dự đoán. Ông nói thêm rằng ngành hàng không cần đầu tư vào các hệ thống tốt hơn để dự báo và phát hiện tình trạng nhiễu loạn.

Hành khách nên làm gì?

Weatherilt khuyến nghị hành khách luôn thắt dây an toàn, ngay cả khi biển báo tắt.

"Đừng bao giờ ngồi xuống khi chưa thắt dây an toàn. Những người bị thương trong các sự cố có nhiễu loạn bất ngờ, mặc dù rất hiếm khi xảy ra, nhưng không thắt dây an toàn khi họ ngồi", ông nhấn mạnh.

Luôn thắt dây an toàn khi ngồi sẽ giúp bạn tránh được các tình huống nguy hiểm trong quá trình bay. Ảnh: New York Times.

Ông nói thêm rằng trong tình trạng hỗn loạn nghiêm trọng, phi hành đoàn có nguy cơ bị thương cao hơn bởi hành khách hầu hết sẽ ngồi với dây an toàn được thắt chặt, nhưng các thành viên phi hành đoàn có thể đứng khi tình trạng hỗn loạn trở nên tồi tệ hơn dự đoán.

"Hãy luôn thắt dây an toàn vì có khả năng xảy ra tai nạn. Ngay cả khi bạn thắt dây an toàn lỏng lẻo một chút, nó sẽ giúp bạn không bị thương nặng", ông nói.

Stuart Fox, giám đốc điều hành chuyến bay và kỹ thuật tại cơ quan hàng không toàn cầu Iata, cũng cho biết: "Hầu hết hãng hàng không đều khuyên hành khách thắt dây an toàn trong suốt chuyến bay và tôi nghĩ đó là lời khuyên hữu ích".

Đinh Phạm