Vì sao Nam Bộ nắng nóng nhất trong lịch sử?

Đợt nắng nóng dài nhất lịch sử với nhiệt độ cao nhất

Từ ngày 9/2, thời điểm Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024, Nam Bộ bắt đầu nắng nóng bất thường, có những ngày nắng nóng gay gắt và hiện chưa có dấu hiệu kết thúc. Số liệu từ Trung tâm Dự báo khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, chỉ trong 15 ngày đầu tháng 4, Nam Bộ có đến 5 lần nắng nóng vượt lịch sử. Đáng kể nhất là vào ngày 9/4, nhiệt độ cao nhất tại Biên Hòa (Đồng Nai) lên tới 40 độ C, cao hơn giá trị lịch sử đến 1 độ C. Hay ngày 11/4, nhiệt độ lịch sử mới tại Phước Long (Bình Phước) là 39,4 độ C, cao hơn lịch sử cách đó 37 năm đến 0,9 độ C.

Từ đầu năm đến nay, TPHCM ghi nhận 74 ngày nắng nóng, mức kỷ lục trong gần 30 năm qua, theo dữ liệu của Trung tâm Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ. Tức là, bình quân 3 ngày có 2 ngày nhiệt độ TPHCM trên 35 độ C. Tần suất nắng nóng này cao gấp đôi mức trung bình của thành phố ba thập niên qua (33 ngày).

Nam Bộ đang trải qua những ngày nắng nóng gay gắt kéo dài.

Trong 4 tháng, người dân TPHCM hứng chịu giai đoạn nắng gay gắt. Số đợt nắng nóng - nhiệt độ cao nhất trên 35 độ C từ hai ngày liên tiếp trở lên - tương đồng với các năm El Nino trước. Nhưng mỗi đợt trở nên dài hơn, trong đó, đợt nắng từ 29/3 tới nay kéo dài 28 ngày liên tục và chưa kết thúc, cũng là mức kỷ lục từ 1997 tới nay.

Ông Lê Đình Quyết, Trưởng phòng Dự báo, Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ - cho biết, năm nay nắng nóng tại TPHCM và các tỉnh, thành Nam Bộ có một số điểm diễn ra bất thường. "Độ dài của đợt nắng nóng gần như dài nhất từ tháng 2 đến nay, còn tiếp tục kéo dài trong thời gian tới. Điển hình như Biên Hòa (Đồng Nai) đạt nhiệt độ cao nhất 40 độ C, đây là giá trị cao nhất từ trước đến nay" - ông Quyết cho hay.

Nguyên nhân chính khiến số ngày nắng nóng tại nhiều địa phương phía Nam vượt mốc lịch sử là do hiện tượng El Nino. Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), xét trong 10 năm, cường độ El Nino - chênh lệch nhiệt độ bề mặt nước biển trung tâm Thái Bình Dương so với mức trung bình - mạnh nhất năm 2023-2024 là 2 độ C, thấp hơn năm 2015-2016 (2,6 độ C), và cao hơn năm 2019-2020 (0,8 độ C). Tức là, 2024 không phải năm El Nino hoạt động mạnh nhất.

Tuy vậy, số ngày nắng nóng vẫn cao kỷ lục ở nhiều nơi. Ông Quyết phân tích, tác động của El Nino không tương quan hoàn toàn với cường độ nắng nóng. Dự báo sang tháng 5, nhiều đợt nắng nóng diện rộng có thể xuất hiện ở cả miền Đông và miền Tây với nhiệt độ cao nhất 37 - 38 độ C và trên 38 độ C ở các tỉnh miền Đông và ven biên giới Tây Nam.

Theo ông Quyết, sang tháng 6, nhiệt độ vẫn cao hơn trung bình nhiều năm. Nhiệt độ cao nhất trên 35 độ C vẫn còn xuất hiện một vài nơi ở các tỉnh thành miền Đông. Đến tháng 7, tháng 8, nhiệt độ trung bình mới phổ biến xấp xỉ trung bình nhiều năm.

Nguy hiểm của các đợt nắng nóng kéo dài

Ông Lê Đình Quyết cho biết số ngày nắng nóng năm nay sẽ nhiều hơn trung bình các năm trước vì diễn biến khí hậu rất phức tạp. Do đó khả năng thời gian bắt đầu mùa mưa năm nay đến muộn hơn các năm, có thể vào ngày 10-15/5.

El Nino cũng khiến thời tiết khô hạn, lượng nước ở sông Cửu Long về ít, gây ra tình trạng xâm nhập mặn ở các tỉnh miền Tây, ảnh hưởng đời sống, sản xuất hàng triệu người dân. Tại TPHCM, xâm nhập mặn vào sâu trên các sông ở khu vực thành phố, đặc biệt là sông Sài Gòn, mức độ rủi ro thiên tai ở cấp độ 3 (tác động xấu và để lại hậu quả nghiêm trọng về môi trường).

Dự báo của Viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường), trong 3-4 tháng tới Việt Nam nhiều khả năng xuất hiện nhiệt độ cao kỷ lục, lượng mưa thấp hơn trung bình nhiều năm, đặc biệt ở các tỉnh phía Nam.

Theo TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia nghiên cứu khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, trong các đợt nắng nóng kéo dài, nhiệt độ thực tế từ ngày thứ 5-6 thường cao hơn nhiều so với con số đo trong lều khí tượng, do hiện tượng om nhiệt. Quá trình tăng cấp này đến từ sự cộng hưởng giữa nhiệt độ ánh nắng mặt trời với hấp thụ nhiệt của vật liệu trong môi trường, như các bề mặt bê tông.

Theo các chuyên gia, cường độ nắng nóng dần mạnh hơn, ít mưa, thời gian nắng nóng kéo dài, độ ẩm không khí không cao nên khả năng xảy ra hạn hán tại các tỉnh Nam Bộ cao, xâm nhập mặn tăng, ranh mặn sẽ đi sâu vào nội đồng. Đồng bằng sông Cửu Long cũng đối mặt với sụt lún, sạt lở đất do nước trong các kênh rạch dần cạn kiệt.

Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo theo dõi sát ảnh hưởng của El Nino, diễn biến thời tiết, nguồn nước, kịp thời cung cấp thông tin về tình hình, dự báo ngắn hạn, dài hạn về thủy văn, nguy cơ hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trên cả nước, nhất là tại Đồng bằng sông Cửu Long và khu vực miền Trung, Tây Nguyên để các cơ quan chức năng, các địa phương và người dân biết, chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa, ứng phó với nguy cơ hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, kiên quyết không để xảy ra bị động, bất ngờ.

Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ động chỉ đạo triển khai công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn phù hợp với diễn biến thực tế tại từng thời điểm, từng khu vực; chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tổ chức sản xuất để hạn chế ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, nhất là thời kỳ cao điểm thường xảy ra hạn hán, xâm nhập mặn.

Dự báo thời tiết mới nhất hôm nay ngày 27/4 | SKĐS

Tô Hội