Văn hóa tuân thủ pháp luật phải trở thành chuẩn mực trong xã hội

Ngày 31/7, Bộ Tư pháp tổ chức tọa đàm “Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật theo yêu cầu Nghị quyết 66-NQ/TW”. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc và Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) Lê Vệ Quốc đồng chủ trì tọa đàm.

Xây dựng và hình thành văn hóa tuân thủ pháp luật

Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nêu rõ, thời gian qua, Trung ương đã ban hành 4 Nghị quyết rất quan trọng, được ví như 4 trụ cột chiến lược, nhằm tạo bước đột phá trong quá trình phát triển đất nước thời kỳ mới.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu tại tọa đàm

Trong đó, Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đã đề ra nhiệm vụ phải xây dựng và hình thành văn hóa tuân thủ pháp luật trong toàn xã hội. Thông qua tọa đàm, việc thảo luận khái niệm, đề xuất tiêu chí sẽ làm rõ được điểm chung và điểm riêng của văn hóa tuân thủ trong từng đối tượng.

Theo Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) Lê Vệ Quốc, xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật được đặt ra tại Nghị quyết số 66-NQ/TW có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh toàn hệ thống chính trị đang tập trung cao độ thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, sớm đưa mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển, đặc biệt là thực hiện mục tiêu Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa theo tinh thần của Nghị quyết số 27-NQ/TW.

Do đó, việc nghiên cứu kỹ lưỡng cấu trúc nội tại cũng như cách thức tồn tại khách quan của văn hóa tuân thủ pháp luật trong đời sống xã hội là nền tảng để nhận diện đầy đủ các yếu tố tác động, từ đó xác định các điều kiện bảo đảm cho sự hình thành và phát triển bền vững của văn hóa này. Những yếu tố đó bao gồm hệ thống pháp luật công bằng, dễ tiếp cận; môi trường chính trị - xã hội ổn định; sự gương mẫu của đội ngũ cán bộ, công chức; vai trò định hướng của truyền thông cũng như nhận thức và hành vi pháp lý của mỗi công dân.

Với vai trò là cơ quan tham mưu chủ trì xây dựng Nghị quyết số 66-NQ/TW, Bộ Tư pháp sẽ đề xuất thể chế hóa nội dung "văn hóa tuân thủ pháp luật" thành chức năng, nhiệm vụ cụ thể trong chương trình công tác của hệ thống chính trị và chính quyền các cấp.

Tại tọa đàm, các đại biểu đã thảo luận về khái niệm, nội hàm, cấu trúc cấu thành, các yếu tố ảnh hưởng cũng như một số giải pháp xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật. Văn hóa tuân thủ pháp luật được thể hiện thông qua ý thức chấp hành cũng như trong nhận thức và hành vi tôn trọng, tuân thủ pháp luật của mỗi cá nhân. Một xã hội có văn hóa pháp luật phát triển là xã hội trong đó đa số công dân có trình độ ý thức pháp luật cao: hiểu đúng, tin tưởng, tự nguyện thực hiện pháp luật và đấu tranh chống lại các hành vi vi phạm pháp luật...

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương cho hay, văn hóa tuân thủ pháp luật được coi là có vai trò quan trọng không thể thiếu trong sự nghiệp xây dựng, hoàn thiện pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật

Hà Nội tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương cho hay, văn hóa tuân thủ pháp luật được coi là có vai trò quan trọng không thể thiếu trong sự nghiệp xây dựng, hoàn thiện pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật.

Tại Hà Nội, các Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật hàng năm của Thành phố đều đưa nội dung “Đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật” là kim chỉ nam trong các hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật của cấp, các ngành từ Thành phố đến cơ sơ.

Cùng với đó đó, Thành phố chú trọng lồng ghép xây dựng tuân thủ văn hóa pháp luật qua xây dựng Chương trình người Hà Nội thanh lịch văn minh, là 1 trong 10 Chương trình công tác trọng tâm của Đảng bộ Thành phố Hà Nội. Tuân thủ, xây dựng văn hóa pháp luật cũng được Thành phố đưa vào trong các Kế hoạch triển khai Ngày pháp luật Việt Nam hàng năm; Thành phố cũng đã ban hành 2 Bộ Quy tắc ứng xử, lồng ghép văn hóa tuân thủ pháp luật trong văn hóa đời sống của cán bộ, công chức, viên chức và Nhân dân...

Từ đó, việc gắn văn hóa với việc tuân thủ pháp luật, coi tuân thủ pháp luật là một tiêu chuẩn của con người văn hóa, xây dựng con người Hà Nội đã làm cho ý thức tự tôn tìm hiểu pháp luật, tuân thủ pháp luật được nâng cao.

Trong bối cảnh yêu cầu đổi mới tư duy trong công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật, đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật trong cán bộ, Nhân dân, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội đã đề xuất một số giải góp phần đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và xây dựng “văn hóa tuân thủ pháp luật” trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Trong đó, cần coi việc tuân thủ pháp luật là một thành tố quan trọng của văn hóa, đó là khi đánh giá tuân thủ pháp luật cần được đánh giá là một trong tiêu chí để đánh giá về tiêu chí văn hóa trong đời sống dân cư (văn hóa trong gia đình, trong cộng đồng, trong cơ quan, đơn vị), văn hóa tuân thủ pháp luật trong tiêu chí đánh giá nhiệm vụ tại cơ quan, đơn vị.

Quang cảnh tọa đàm

Tăng cường công tác dân chủ, công khai nhằm tạo điều kiện cho Nhân dân tham gia một cách tích cực vào việc soạn thảo, thảo luận đóng góp ý kiến về các dự thảo các văn bản pháp luật. Qua đó để người dân tiếp cận hiểu rõ mục đích nghĩa chính sách ngay từ khi soạn thảo nhằm nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật khi được ban hành.

"Ngoài ra, tạo điều kiện cho người dân tuân thủ pháp luật một cách tự nguyện, tự giác. Đó là không những thể chế hợp lý mà còn là hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng công nghệ đầy đủ. Ví dụ như muốn người dân tuân thủ pháp luật về giao thông thì không chỉ quy định pháp luật rõ ràng, chế tài, cơ chế giám sát đủ mạnh mà còn là hạ tầng giao thông đủ đáp ứng yêu cầu đi lại cho người dân, phương thức quản lý giao thông khoa học, thuận tiện..." - Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương nêu quan điểm.

Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc khẳng định, văn hóa tuân thủ pháp luật cần phải trở thành chuẩn mực trong xã hội. Người dân là chủ thể, là trung tâm nên người dân phải hiểu nội hàm khái niệm "văn hóa tuân thủ pháp luật", từ đó biết được phải làm gì để trở thành người có văn hóa tuân thủ pháp luật. Trong đó, yếu tố cần là "tuân thủ pháp luật; yếu tố đủ là hành vi, ứng xử với pháp luật trở thành sự tự giác, chủ động, trở thành thói quen, nếp sống rồi nâng lên thành nét văn hóa.

Giải pháp để nâng cao văn hóa tuân thủ pháp luật cần tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật từ gia đình tới nhà trường; đổi mới công tác truyền thông chính sách, phổ biến giáo dục pháp luật; nâng cao tính gương mẫu của đội ngũ cán bộ, công chức, đảng viên trong thực thi công vụ, chấp hành pháp luật; gắn kết chặt chẽ xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật với giáo dục đạo đức, lối sống, xây dựng văn hóa con người; khơi dậy vai trò chủ thể của nhân dân trong việc kiến tạo và thực hành văn hóa tuân thủ pháp luật.

Hồng Thái