Vận hành KRX: Kỳ vọng và thất vọng

Kỳ vọng

Theo kế hoạch, dự kiến ngày 2/5, hệ thống công nghệ thông tin mới (KRX) sẽ chính thức được vận hành. Tuy nhiên, trong thông báo mới nhất, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho biết chưa thể vận hành hệ thống mới này do phải tiếp tục hoàn thiện các thủ tục pháp lý.

Ảnh minh họa

Dù lại một lần nữa lỡ hẹn nhưng việc đưa KRX vào chạy chính thức vẫn là niềm mong mỏi của nhiều nhà đầu tư và các thành viên tham gia thị trường.
KRX là hệ thống công nghệ thông tin do Sở Giao dịch chứng khoán Hàn Quốc (KRX) thiết kế. Hệ thống này cung cấp nhiều tiện ích mới, nổi bật nhất là hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch lô lẻ trên một bảng riêng và thực hiện mua - bán cổ phiếu trong ngày (T+0). Gói thầu thiết kế, cung cấp lắp đặt và chuyển giao hệ thống công nghệ thông tin được HoSE ký với KRX năm 2012, trị giá 600 tỷ đồng.
Về tác động của hệ thống KRX lên thị trường chứng khoán, các chuyên gia phân tích cho rằng, sẽ có sự tác động lớn đến thị trường cả về thanh khoản và sản phẩm.
Cụ thể, hạ tầng giao dịch cũ trong nhiều giai đoạn khi thị trường phát triển nóng giao dịch bị nghẽn lệnh, tắc lệnh nên sự thay đổi của hệ thống hạ tầng giao dịch mới sẽ đảm bảo giao dịch thông thoáng hơn. Thời gian tới, hạ tầng giao dịch mới sẽ giúp nhà đầu tư giao dịch nhanh hơn, nhiều tổ chức có thể giao dịch tự động.
Quan trọng hơn, KRX đi vào hoạt động cũng sẽ đáp ứng các điều kiện còn thiếu để nâng hạng thị trường theo xếp hạng của FTSE Russell. Trong giai đoạn đầu, KRX sẽ không có nhiều khác biệt so với hệ thống cũ đang chạy, nhưng sẽ là nền tảng để có thể triển khai các sản phẩm mới. Đó có thể là bán khống, đó có thể là giao dịch trong phiên, đây là 1 trong những bước đi thể hiện sự nỗ lực trong quá trình nâng hạng, theo một chuyên gia.

Trước đó, thông tin KRX golive vào đầu tháng 5 đã được các nhà đầu tư hưởng ứng bằng một phiên tăng điểm tích cực của thị trường. Cả 3 chỉ số chính ngày 22/4 đều kết phiên trong sắc xanh với sự dẫn dắt của nhóm cổ phiếu chứng khoán. VN-Index phục hồi hơn 15 điểm, lên mốc 1.190 điểm, HNX-Index và Upcom cũng tăng 1-2%. Các nhà đầu tư ngoại cũng tích cực gom ròng một số cổ phiếu chứng khoán, như VND, SSI, FTS…

Không chỉ phản ứng ngay trên thị trường, các nhà đầu tư và chuyên gia cũng đặt nhiều kỳ vọng vào hệ thống KRX khi được vận hành. Đây là sự nâng cấp đáng giá về mặt công nghệ chứng khoán của Việt Nam mình. Phải có KRX câu chuyện nâng hạng của thị trường mới hiệu quả, mới tiến bộ được. Đây là cơ hội cho thị trường trong những tháng sắp tới.

Kỳ vọng đã rõ, tuy nhiên, để quá trình golive của KRX vận hành trơn tru, đúng kế hoạch, phía Ủy ban Chứng khoán, các Sở giao dịch và các công ty chứng khoán đang có nhiều động thái đầu tư và thử nghiệm tích cực.
Theo lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán, đây là một sự kỳ vọng đúng đắn của thị trường vì nó sẽ mở ra cho thị trường có thể triển khai nhiều sản phẩm mới. Tuy nhiên, việc cho phép các sản phẩm mới vào hoạt động hay không thì Ủy ban Chứng khoán cũng sẽ cân nhắc, xem xét lại khung pháp lý, thứ 2 là sự phù hợp với thị trường, trên cơ sở chúng ta phải quản lý được rủi ro, đảm bảo an toàn hệ thống. Nhà đầu tư và công ty chứng khoán cũng cần làm quen với hệ thống mới.
Hệ thống KRX vận hành không chỉ hỗ trợ triển khai các sản phẩm mới, cải thiện thanh khoản mà còn giúp thay thế toàn bộ hệ thống giao dịch và hệ thống thanh toán bù trừ hiện nay. Đây cũng là điều kiện cần để các tổ chức xếp hạng xem xét nâng hạng thị trường Việt Nam lên thịt rường mới nổi. Điều này giúp thị trường chứng khoán Việt Nam có thể được FTSE thông báo nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp vào tháng 9/2024. Đồng thời tiến gần hơn tới mục tiêu nâng hạng thị trường mà Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã đề ra.

Lại lỡ hẹn

Trước thềm kỳ nghỉ Lễ 30/4 và 1/5, Ủy ban Chứng khoán Nhà Nước (UBCKNN) vừa có công văn hỏa tốc về thông tin vận hành hệ thống KRX.

Theo đó, UBCKNN cho biết, chưa đủ cơ sở để chấp thuận đề nghị của HoSE đưa hệ thống KRX vận hành chính thức vào 2/5. UBCKNN yêu cầu các Sở Giao dịch Chứng khoán, VDSC chịu trách nhiệm trước pháp luật về đảm bảo hệ thống giao dịch, đăng ký, lưu ký, thanh toán bù trừ hiện tại vận hành an toàn, ổn định và thông suốt trong mọi tình huống.

Cụ thể, ngày 25/4/2024, UBCKNN nhận được Tờ trình số 04/TTr-SGDHCM của Sở Giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HOSE) về việc chấp thuận vận hành chính thức Hệ thống công nghệ thông tin thuộc Gói thầu Thiết kế giải pháp, cung cấp, lắp đặt, chuyển giao hệ thống Công nghệ thông tin thuộc dự án đầu tư xây dựng HOSE (Hệ thống CNTT KRX). Về vấn đề này, UBCKNN có ý kiến: Khoản 26 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019 quy định: “Hệ thống giao dịch chứng khoán bao gồm hệ thống giao dịch cho chứng khoán niêm yết và hệ thống giao dịch cho chứng khoán chưa niêm yết, do Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam tổ chức, vận hành. “Do vậy, việc HOSE trình UBCKNN đề xuất chấp thuận vận hành chính thức Hệ thống CNTT KRX khi chưa báo cáo Bộ Tài chính, Sở giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) và chưa có ý kiến của các đơn vị thụ hưởng (HNX, VSDC) là chưa đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật”- văn bản của UBCK viết.

Theo nội dung Tờ trình số 04/TTr-SGDHCM, Hệ thống CNTT KRX hiện chưa có Biên bản nghiệm thu tổng thể giữa Chủ đầu tư, Nhà thầu và các đơn vị thụ hưởng (HNX và VSDC) là chưa đảm bảo tuân thủ quy định tại khoản 1 Điều 35 Nghị định số 73/2019/NĐ-CP ngày 05/9/2019 của Chính phủ quy định quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước.

Theo báo cáo của HOSE tại Tờ trình số 04/TTr-SGDHCM chưa thể hiện Hệ thống CNTT KRX đã được đơn vị chủ quản phê duyệt cấp độ an toàn thông tin (cấp độ 4) theo quy định tại khoản 6 Điều 9 Thông tư số 12/2022/TT- BTTTT ngày 12/8/2022 của Bộ Thông tin và Truyền thông quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Nghị định số 85/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 của Chính phủ về bảo đảm an toàn hệ thống thông tin theo cấp độ.

Về sự chuẩn bị của thành viên, hiện chưa có văn bản chính thức của các thành viên về tính sẵn sàng kết nối với Hệ thống CNTT KRX cũng như khả năng cung cấp dịch vụ giao dịch chứng khoán cho nhà đầu tư sau khi kết nối với Hệ thống CNTT KRX.

Về phương án cho trường hợp quay lại Hệ thống cũ nêu tại Tờ trình số 04/TTr-SGDHCM, đề nghị các Sở giao dịch chứng khoán và VSDC đảm bảo Hệ thống giao dịch, đăng ký, lưu ký, thanh toán bù trừ hiện tại vận hành an toàn, ổn định, thông suốt trong mọi tình huống.

Ngày 25/4/2024, UBCKNN đã có công văn số 48/UBCK-CNTT gửi VNX, HOSE, HNX, VSDC. Theo đó, UBCKNN đã yêu cầu VNX, HOSE, HNX và VSDC thực hiện, báo cáo và có phương án giải quyết các nội dung liên quan đến Hệ thống CNTT KRX. Căn cứ các nội dung nêu trên, UBCKNN chưa đủ cơ sở để chấp thuận đề nghị của HOSE đưa Hệ thống CNTT KRX vào vận hành chính thức vào ngày

Như vậy, tới nay, đã 9 năm trôi qua, hệ thống KRX liên tiếp "lỡ hẹn".

KRX từng được dự kiến hoàn thành vào năm 2015, thay thế hệ thống của Thái Lan nhưng hết năm 2015, tiến độ của KRX vẫn là một dấu hỏi chấm.

Đầu năm 2016, HOSE khởi động lại dự án và tuyên bố sẽ hoàn thành vào năm 2017, cam kết sẽ hoàn thành năm 2021 nhưng kết quả vẫn không thành.

Gần đây nhất vào năm 2023, hệ thống KRX mới tiếp tục được "hẹn"sẽ vận hành chính thức vào cuối năm 2023.

Đến nay, trải qua hơn 1 quý, Hệ thống KRX vẫn cho thấy nhiều vấn đề xung quanh chưa được giải quyết, tiếp tục hoãn lịch vận hành ngày 2/5 tới, ngay trước thềm nghỉ lễ.

Hà Lâm