Vách núi Lũng Sa - Di tích lịch sử cách mạng cấp Quốc gia

Địa điểm di tích cấp Quốc gia vách núi Lũng Sa, xã Hòa An.

Tại Cao Bằng, cuối năm 1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc giao các đồng chí Lê Quảng Ba, Lê Thiết Hùng, Hoàng Sâm mở một lớp quân sự tập trung đầu tiên tại Pác Bó (Hà Quảng). Người không chỉ quan tâm chỉ đạo về mặt tư tưởng, lý luận mà còn trực tiếp bắt tay xây dựng mặt tổ chức. Tháng 11/1941, Người quyết định thành lập đội du kích tập trung đầu tiên ở Pác Bó gồm 12 người, đến năm 1942, các đội tự vệ xuất hiện ở nhiều nơi, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc quyết định xây dựng, tổ chức lực lượng vũ trang lên một bước mới. Để có cán bộ huấn luyện quân sự mà phong trào đang đòi hỏi, sau một thời gian hoạt động hiệu quả, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chỉ thị cho đội du kích tập trung đầu tiên ở Pác Bó phân tán về các địa phương làm nhiệm vụ. Người chỉ thị cho Đảng bộ Cao Bằng: “Bây giờ là lúc phải tổ chức lực lượng vũ trang cho tới tận các địa phương, phải làm gấp. Nếu chần chừ sẽ không kịp đâu, chẳng mấy chốc mà Hồng quân Liên Xô sẽ tiêu diệt bọn phát xít. Lúc bấy giờ ta phải có đủ lực lượng để đứng lên giành chính quyền”.

Thực hiện chỉ thị của Người, Tỉnh ủy tăng cường chỉ đạo các địa phương đẩy mạnh xây dựng các đội tự vệ. Đến đầu năm 1943, các xã, tổng thuộc các châu Hà Quảng, Hòa An, Nguyên Bình đều có các đội tự vệ, các lớp huấn luyện quân sự. Cuối năm 1943, một cuộc diễn tập với quy mô lớn hơn, có tới 1.000 tự vệ tham gia diễn ra tại châu Hòa An. Phong trào huấn luyện tự vệ trở nên rầm rộ khắp nơi, nhu cầu trang bị vũ khí của các đội càng trở nên quan trọng và cấp bách, tháng 3/1944, Liên Tỉnh ủy Cao - Bắc - Lạng chọn căn cứ Lam Sơn, Hòa An để thành lập binh công xưởng do đồng chí Hoàng Đức Thạc (tức Lã) Bí thư Liên Tỉnh ủy chỉ đạo để sửa chữa, sản xuất vũ khí trang bị cho các đội tự vệ.

Trước khí thế của phong trào cách mạng ngày càng mạnh mẽ, ngày 13/8/1944, Liên Tỉnh ủy Cao - Bắc - Lạng đã họp bí mật thảo luận về thời cơ và điều kiện khởi nghĩa vũ trang ở Cao - Bắc - Lạng. Hội hghị mở đầu cho sự tích cực chuẩn bị phát động khởi nghĩa giành chính quyền, có tác dụng ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào cách mạng trong cả nước đặc biệt là tỉnh Cao Bằng.

Địa điểm cuộc họp được chọn tại vách núi Lũng Sa vì là nơi ở bí mật của các đồng chí cán bộ hoạt động cách mạng của ta lúc bấy giờ. Lũng Sa nằm ở phía Tây Bắc của khu di tích Lam Sơn, có địa thế rất thuận lợi, từ Lũng Sa ta có thể đi theo được các hướng. Cuộc họp có đủ các đồng chí lãnh đạo trong Liên tỉnh, cán bộ phụ trách các vùng, các dân tộc. Đại diện lãnh đạo Trung ương có các đồng chí Vũ Anh, Võ Nguyên Giáp đến dự chỉ đạo. Hội nghị đã thống nhất gấp rút chuẩn bị mọi mặt để đi tới phát động khởi nghĩa Cao - Bắc - Lạng trong thời gian hai tháng, sau đó, sẽ kiểm điểm lại tình hình, nếu đủ điều kiện sẽ phát động khởi nghĩa quần chúng. Khi đó, báo Việt Nam độc lập ra số 191 ngày 20/8/1944 đã đăng lời kêu gọi Ban lãnh đạo Liên tỉnh: "Cơ hội chúng ta sắp đến, chúng ta mau mau chuẩn bị...".

Tháng 10/1944, thời gian chuẩn bị khởi nghĩa theo nghị quyết Hội nghị Lũng Sa sắp hết thì cuối tháng 9/1944, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước, nghe báo cáo lại toàn bộ tình hình và chủ trương khởi nghĩa của Liên Tỉnh ủy. Người phân tích các nội dung hội nghị Liên Tỉnh ủy, sau đó Người khẳng định: “Cuộc đấu tranh bây giờ phải từ hình thức chính trị tiến lên hình thức quân sự, song hiện nay chính trị trọng hơn quân sự, phải tìm ra hình thức thích hợp thì mới có thể đẩy phong trào tiến lên”. Để thực hiện phương châm hoạt động mới, lãnh tụ Hồ Chí Minh giao đồng chí Võ Nguyên Giáp chuẩn bị thành lập “Đội quân giải phóng”. Các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Hoàng Đức Thạc, Lê Quảng Ba nghiên cứu thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân. Sự trưởng thành của lực lượng vũ trang Cao Bằng nói riêng và liên tỉnh Cao - Bắc - Lạng nói chung là một trong những cơ sở quan trọng để “chọn trong hàng ngũ du kích Cao - Bắc - Lạng số cán bộ và đội viên kiên quyết, hăng hái nhất và sẽ tập trung một phần lớn vũ khí để lập ra đội chủ lực”.

Chấp hành chỉ thị của Người, với sự chuẩn bị khẩn trương, chặt chẽ, chu đáo về mọi mặt của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc Cao Bằng, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân - tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam được thành lập ngày 22/12/1944 tại khu rừng Trần Hưng Đạo, châu Nguyên Bình, đội gồm 34 chiến sĩ do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy. Đảng bộ và nhân dân Cao Bằng đã đóng góp xứng đáng cho sự ra đời của đội, trong đội có 25 đồng chí là con em các dân tộc Cao Bằng. Vừa mới ra đời, đội lập được chiến công vang dội, trong 2 ngày 25 - 26/12/1944, đội tiến công tiêu diệt 2 đồn Phai Khắt, Nà Ngần, mở đầu cho những trang sử hào hùng của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng đã ra quân là chiến thắng.

Vách núi Lũng Sa gắn với sự kiệncó ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với Đảng bộ và nhân dân xã Hòa An, tỉnh Cao Bằng nói riêng và chặng đường lịch sử cách mạng Việt Nam nói chung rất khó khăn, gian khổ nhưng thật sự vẻ vang và tự hào. Đồng thời, địa điểm di tích quốc gia Vách núi Lũng Sa còn là một “địa chỉ đỏ” trong việc giáo dục truyền thống cách mạng của quê hương cho các thế hệ hôm nay và mai sau. Để mỗi cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân biết giữ gìn, trân trọng, phát huy truyền thống cùng nhau chung sức, đồng lòng vượt qua khó khăn thử thách để xây dựng quê hương ngày thêm văn minh, giàu đẹp.

Xuân Lam