Tư vấn phong thủy: Người cao tuổi chỉ mong một chữ An

Khi những nhu cầu cơ bản về môi trường sống chưa giải quyết được, thì chẳng có bất kỳ cầu mong nào quan trọng hơn một chữ An. Người cao tuổi hay chiêm nghiệm, chia sẻ rằng “ăn nhiều chứ ở hết bao nhiêu” để nói lên những mong ước giản dị cuối đời của mình. Thế nhưng, thực tế sắp xếp bài trí không gian cho người cao tuổi sao cho hợp môi sinh, tập quán và phong thủy thì lại còn rất nhiều bất cập.

Thu sang, đông đến, rồi mùa Vu Lan báo hiếu về, Trung Thu qua… dòng thời gian không chỉ ghi dấu các vọng tưởng về tiền nhân, mà luôn nhắc gợi mỗi người trưởng thành chớ quên chăm chút không gian sống cho người cao tuổi trong gia đình mình.

Yếu tố giao tiếp rất cần thiết khi bố trí không gian cho người cao tuổi.

Từ thực tế bất cập

Đa số bản vẽ thiết kế gia đình có 3 thế hệ chung sống đều ghi “phòng người già, phòng ông bà” với vị trí chủ yếu nằm ở tầng trệt hay lửng, diện tích vừa phải, có phòng vệ sinh riêng hoặc chung, nội thất đơn giản... Dĩ nhiên, không thể đòi hỏi nhiều hơn khi các gia đình có lập luận giống nhau: ông bà nay yếu rồi, làm phòng dự trù để lâu lâu ghé chơi, mỗi nhà con cháu ở dăm bữa rồi đi, nhu cầu các cụ không cầu kỳ... Nhưng thực tế không gian cho người cao tuổi luôn thiếu sự đầu tư cả về vật chất lẫn giá trị tinh thần. Điều này đi ngược với tiêu chí quan trọng cơ bản của khoa học phong thủy: tạo dựng một chốn bình an trong điều kiện có thể của mỗi nhà, cho mọi thế hệ.

Đa phần người cao tuổi thường lắc đầu khi được hỏi về việc có thích sống ở chung cư hay không. Tuổi tác gần đất xa trời rồi, lên cao làm gì cho… gần trời xa đất! Và nỗi lo “cháy nhà sao mà chạy kịp” hoàn toàn có thực, thậm chí là tâm lý ám ảnh thường trực với đa số người cao tuổi ở nhà chung cư, vì khi xảy ra sự cố thì người cao tuổi và trẻ nhỏ là những đối tượng thiệt thòi nhất do hạn chế về sức khỏe và khả năng ứng biến.

Mặt khác, cấu trúc căn hộ và tiện ích công cộng tại chung cư hiện nay còn có nhiều điểm chưa phù hợp tâm sinh lý người cao tuổi. Choáng ngợp, ngột ngạt, gò bó giữa những khối hộp cao tầng, ít yếu tố thiên nhiên và giao đãi xóm giềng, thiếu góc tâm linh trong căn hộ.

Đồng thời, những dạng “xóm trọ nhiều tầng” mà dân kinh doanh nhà đất nói tránh đi bằng cụm từ “chung cư mini” thực ra chẳng khác gì những căn phòng chật chội xếp chồng tầng, chỉ như chỗ chui ra chui vào, không đảm bảo an toàn, thực sự là ác mộng với người cao tuổi khi không còn chọn lựa nào khác phải ở trong đó.

Ở khía cạnh kết nối nhân văn, “cô đơn trên sofa” trong ngay căn hộ của con cháu là điều thường thấy. Thậm chí nhiều cụ đã hồi hương về quê để gần nơi cảnh xưa lối cũ, sống nốt ngày tháng cuối đời nơi xóm làng hương hỏa trong nếp nhà có điều kiện tiện nghi vật chất có thể không bằng thị thành, nhưng thà để “bà chăm ông” nương nhau mà sống, chứ quyết không làm phiền đến con trẻ đang cuốn trong vòng xoáy hối hả mưu sinh. Ngay cả các nước Tây phương với tư duy rất rạch ròi, ít sống chung thế hệ, khi xây dựng các trung tâm dưỡng lão cũng đặt yếu tố thiên nhiên và giao tiếp xã hội lên hàng đầu.

Ở Việt Nam, có lẽ không gian cho người cao tuổi thời hiện đại nơi đô thị đông đúc cần có sự tiếp thu tinh thần của nếp nhà truyền thống trong điều kiện đất chật người đông, để định vị, điều chỉnh cho hợp lý hợp tình. Một số mô hình dưỡng lão kiểu đưa đón hàng ngày hoặc hàng tuần giúp các cụ khuây khỏa hơn, tuy nhiên đòi hỏi điều kiện kinh tế nhất định.

Hành Thổ, Mộc và những chi tiết gần gũi, tiện dụng luôn cần khai thác đúng mức trong nội ngoại thất cho nơi sống của ngưởi già.

Đến một vài định vị cần có

Thực chất, người già và trẻ em, do hạn chế về thể trạng, luôn cần một nơi cư ngụ có Trường Khí ổn định và an hòa, đảm bảo cân bằng Âm Dương và hợp phép dưỡng sinh hơn so với giới thanh niên hay trung niên. Với đặc thù Trường khí Tĩnh, thiên về Âm tính, đừng kết hợp chỗ ngủ người cao tuổi với nơi sinh hoạt gia đình sôi động, và tránh đặt kề bên các lối giao thông đối ngoại hoặc trục cầu thang lên xuống ồn ào.

Do vậy trong nhà phố, phòng người già nên đặt ở phía sau nhà, giảm thiểu các Ngoại Khí Xung Sát như gió lùa, luồng người đi lại. Người già vốn khó khăn về di chuyển nên chỉ có thể bố trí phòng ở tầng trệt hay tầng lửng, và chú ý giảm thiểu việc làm bậc cấp lên xuống. Như vậy có thể định vị một số giải pháp cụ thể như sau:

Nếu nhà rộng dạng biệt thự, nhà vườn, thì phòng người già có thể đặt song song kề cận với khu bếp ăn phía sau, có khoảng đệm kiểu hàng hiên thì rất tốt cho nhu cầu thư giãn của người cao tuổi, lại giảm được mưa tạt - nắng gắt vào phòng. Trường hợp nhà ống nhỏ hẹp, có thể sắp xếp phòng người già kết hợp với Thiên Tỉnh (giếng trời) là nơi bổ sung nguồn Dương Khí và liên kết với khu bếp ăn phía sau. Phòng ốc không cần rộng rãi nhưng tiện dụng và an toàn, tránh mở vào hành lang hun hút, gió lùa

Với các cụ vẫn còn làm việc (nghiên cứu, sưu tập, hội nhóm...) cần tạo góc làm việc cùng với nghỉ ngơi thoáng, sáng, vì đó chính là nguồn Khí Động bổ sung, cho Khí Tĩnh. Có thể sắp xếp thư phòng, nơi tâm linh hoặc có chỗ tiếp đón bạn bè rất cần thiết cho quá trình giao tiếp của các cụ, giảm sự cô quạnh.

Một số nhà có điều kiện lắp đặt thang máy thì vấn đề lên xuống không còn trở ngại, phòng người già có thể bố trí tại tầng bất kỳ, miễn tiện lợi. Tuy nhiên, về mặt phong thủy thì luôn cần kết nối tốt không gian người cao tuổi với không gian tâm linh (bàn thờ, góc thiền...) và luôn bố trí phòng người già phải được ít nhất một mặt tiếp xúc với thiên nhiên, tránh tù túng, ẩm thấp.

Nên tạo ra nơi chuyển tiếp âm dương, như hàng hiên, sân nhỏ, giếng trời… để làm những góc dưỡng sinh lý tưởng.

Quan tâm Thủy pháp và Nội thất

Về ngũ hành, đặc trưng không gian người cao tuổi (có thể đi cùng không gian tâm linh) là yếu tố Thổ nổi trội, Thủy Hỏa tương giao, giảm Kim tăng Mộc, bớt đi tính máy móc công nghiệp, thêm vào yếu tố cây cỏ, gỗ đá. Không chỉ bó hẹp giữa mấy bức tường, không gian này rất cần kết nối tự nhiên, đóng mở chủ động phòng khi trái gió trở trời, đề cao tính an toàn. Chất liệu hoàn thiện chủ yếu nên là gỗ, thuộc Mộc, liên quan đến tính chất che chở, chăm sóc, thân thiện. Ngoài ra, các bề mặt mềm mại như thảm, nhựa, mây… cũng khá phù hợp với tính Mộc.

Với phòng người già, yếu tố Thủy trong không gian chia ra 2 mảng là Thủy Cảnh và Thủy Dụng. Nghệ thuật non bộ, ngoạn thạch (xếp đặt thưởng lãm đá và nước) luôn dựa trên sự hài hòa Âm Dương - Tĩnh Động - Ngũ Hành, là một sở thích của đa số người cao tuổi. Dù ít dù nhiều, trong ngôi nhà phố chật hẹp rất nên thu xếp vị trí cho Thủy Cảnh, kết hợp điều hòa Trường Khí cho cả nhà.

Thủy Dụng cho phòng người già có những đặc thù lưu tâm về độ an toàn. Phòng tắm và vệ sinh cho các cụ cần làm đủ dùng, mọi thứ trong tầm với, tránh làm rộng dễ trống trải lạnh lẽo và không có điểm tựa tường. Nhất thiết phòng vệ sinh phải gắn đầy đủ các thanh nắm gỗ hoặc inox để tiện dụng. Phòng vệ sinh phải mở được từ phía ngoài để con cháu có thể dọn dẹp và trông nom khi hữu sự, nhưng cũng phải kín gió và liên hệ trực tiếp với chỗ ngủ, tránh để các cụ di chuyển nhiều rất bất lợi. Sàn luôn khô ráo với vật liệu ốp lát chống trơn trượt. Tránh dùng gương soi hay kính nhiều dễ gây phản chiếu, ảo giác.

Nội thất không gian phòng người già cần đơn giản, dễ xử lý và bảo trì, tránh ngóc ngách phức tạp không cần thiết. Hệ thống đèn chiếu sáng cũng vậy, ưu tiên công năng, hạn chế tối đa các loại đèn chùm, đèn rọi ánh sáng gắt, đèn hắt nhiều tầng nấc… Nếu muốn dùng đèn trang trí thì nên cân nhắc vì có thể không phù hợp với tâm lý và thị giác của người cao tuổi, phức tạp cho quá trình sử dụng, và lãng phí.

Ít mà tinh, chính là để chăm chút tốt hơn nơi ở của đấng sinh thành, cũng là để “cho những ai đang còn mẹ”(*) có thể tạo dựng được một khoảng không gian hài hòa, ấm áp, làm được chốn ngụ cư bình an, một chữ An trong tâm tưởng mong mỏi của mọi người cao tuổi.

Bài: ThS-KTS. Hà Anh Tuấn - Ảnh: Khánh Phương

_____________

(*) Ý văn của Thiền sư Thích Nhất Hạnh, nhạc sỹ Phạm Thế Mỹ viết nên bài hát Bông hồng cài áo.