Từ con đường kháng chiến đến đô thị thông minh hôm nay

Không khí rực rỡ trên phố khi được trang hoàng cờ hoa, pano, khẩu hiệu chào mừng Quốc khánh 2/9.

Con đường kể chuyện độc lập và đổi mới

80 năm trước, ngày 2/9/1945, Quảng trường Ba Đình lịch sử chứng kiến thời khắc thiêng liêng: Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Khi ấy, Hà Nội còn nghèo nàn, phố phường cũ kỹ, hệ thống hạ tầng manh mún. Nhưng từ mốc son lịch sử ấy, từng con phố, từng tuyến đường dần thay đổi, trở thành chứng nhân cho hành trình phát triển đô thị.

Ở Hà Nội, mỗi con phố không chỉ là một dãy nhà, một tuyến đường, mà còn là một trang ký ức. Đi dọc phố phường hôm nay, ta như được đọc lại từng trang sử hào hùng, nơi lịch sử và hiện tại luôn đan xen.

Ông Nguyễn Đình Thái (83 tuổi) nhớ lại, ngày xưa, đường bụi đất, nhà cửa thấp bé, điện đóm thiếu thốn. Giờ thì nhìn ra phố, thấy xe cộ tấp nập, hàng cây xanh mát, đèn điện sáng choang. Cùng một con đường, nhưng ký ức và hiện tại khác nhau quá nhiều.

"Tôi từng đi bộ hàng cây số để đến quảng trường trong ngày lễ lớn. Hồi đó, phố phường chật hẹp, đêm đến chỉ vài bóng đèn dầu leo lét. Giờ thì khác hẳn, đường sá sáng rực, sạch đẹp, đi lại thuận lợi. Thấy Hà Nội thay đổi, tôi nghĩ đến ngày Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập, cả dân tộc mong có cuộc sống mới – giờ thì rõ ràng đã khác xưa quá nhiều” - ông Thái nhớ lại.

Phố Tràng Tiền là một trong những biểu tượng. Trong những ngày đầu giành chính quyền, dòng người kéo về Nhà hát Lớn, tràn qua Tràng Tiền, vẫy cờ, hô vang khẩu hiệu độc lập. Nay, Tràng Tiền là phố thương mại sầm uất với cửa hiệu sáng đèn, các thương hiệu trong và ngoài nước chen vai. Thế nhưng, phía sau những mặt tiền hiện đại ấy vẫn còn thấp thoáng bóng dáng những căn biệt thự Pháp cổ, như lời nhắc nhở về một Hà Nội vừa hiện đại vừa nghìn năm ký ức.

Hàng Đào – nơi vốn nổi tiếng với nghề nhuộm vải, từng là trái tim của phố cổ. Ngày 19/8/1945, hàng ngàn người từ các ngõ hẻm, khu phố lân cận đã đổ về Hàng Đào, hòa vào dòng người tiến thẳng tới Quảng trường Nhà hát Lớn, tham gia cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Giờ đây, Hàng Đào trở thành tuyến phố đi bộ rực rỡ ánh đèn, nơi cuối tuần là điểm hẹn văn hóa, nghệ thuật, thương mại. Tiếng rao hàng xưa giờ thay bằng tiếng nhạc đường phố, nhưng tinh thần sôi nổi, náo nhiệt thì vẫn còn nguyên.

Phố Điện Biên Phủ, Hoàng Diệu – những con phố rợp bóng cây xà cừ cổ thụ – là nơi người dân thủ đô hằng năm đến thăm Lăng Bác, tham dự các lễ mít-tinh mừng Quốc khánh. Con đường rộng thênh thang ấy từng in dấu những bước chân trong các cuộc diễu binh, diễu hành. Hôm nay, các tuyến phố này được chỉnh trang, xanh – sạch – đẹp, trở thành không gian đi bộ, tập thể dục, dạo chơi của người dân quanh khu Ba Đình.

Quảng trường Ba Đình – trái tim của Thủ đô, chính là nơi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập. Từ một bãi đất rộng, nay quảng trường được xây dựng khang trang với những thảm cỏ xanh mướt, những dãy hàng rào hoa luôn được chăm chút. Mỗi ngày, hàng ngàn lượt người từ khắp mọi miền đến đây viếng Lăng Bác, tham quan, học tập. Ngày 2/9 hằng năm, nơi đây vẫn là trung tâm của những sự kiện lớn, là nơi vang vọng âm hưởng thiêng liêng của lịch sử.

Phố Kim Liên – Lương Yên – Đại Cồ Việt từng là vùng ngoại ô nghèo nàn, nhà cửa thưa thớt. Sau nhiều năm, nay nơi đây trở thành khu đô thị sầm uất, các tòa cao ốc chen nhau mọc lên, hạ tầng giao thông hoàn chỉnh. Đó là minh chứng rõ rệt cho sự đổi thay của Hà Nội từ một thành phố nhỏ bé thời thuộc địa trở thành đô thị hơn 10 triệu dân hôm nay.

Những con phố ấy, từ Ba Đình lịch sử đến Tràng Tiền, Hàng Đào, Hoàng Diệu… không chỉ mang giá trị quá khứ, mà còn minh chứng cho hành trình không ngừng đổi thay. Mỗi viên gạch lát đường, mỗi hàng cây, mỗi công trình chỉnh trang đều gắn với nỗ lực chung – để hôm nay người dân được hưởng thụ một cuộc sống đô thị hiện đại, văn minh.

Trong gần một thập kỷ qua, diện mạo Hà Nội đổi thay mạnh mẽ. Những cây cầu lớn như Nhật Tân, Vĩnh Tuy, Thanh Trì không chỉ nối nhịp bờ sông Hồng mà còn nối nhịp phát triển giữa trung tâm và ngoại thành. Tuyến đường vành đai 3 trên cao giải quyết phần nào áp lực giao thông. Đặc biệt, tuyến metro Cát Linh – Hà Đông đã đi vào hoạt động, mở ra kỷ nguyên mới cho giao thông công cộng thủ đô.

Chị Nguyễn Thu Hà (phường Hoàng Mai) chia sẻ, không chỉ hạ tầng, Hà Nội cũng quan tâm cải tạo không gian sống. Hồ Gươm, hồ Tây, nhiều công viên được chỉnh trang sạch đẹp. Đường phố, ngõ nhỏ sáng đèn, hệ thống chiếu sáng công cộng được đầu tư đồng bộ. Những thay đổi ấy mang đến cho người dân cảm giác yên tâm, an toàn, tự hào về thành phố của mình.

“Trước đây, muốn đưa con đi chơi phải vào tận hồ Gươm. Giờ ngay trong khu đô thị đã có công viên, sân bóng, bể bơi. Tôi thấy rõ đời sống tiện ích hơn nhiều. Đi làm thì có thể đi metro, vừa nhanh vừa an toàn” - chị Hà cho hay.

Xây dựng đô thị văn minh – Khát vọng chung của chính quyền và Nhân dân

Ngày 2/9/1945 mở ra kỷ nguyên độc lập cho dân tộc, thì hôm nay công cuộc xây dựng đô thị hiện đại chính là bước đi cụ thể để hiện thực hóa khát vọng “Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” trong từng mái nhà, góc phố.

Những năm qua, Hà Nội đã và đang triển khai hàng loạt dự án trọng điểm: tuyến đường vành đai 4 – vùng Thủ đô, metro Nhổn – Ga Hà Nội, dự án cải tạo hồ Tây và hồ Hoàn Kiếm, mở rộng hệ thống công viên, cải tạo chung cư cũ. Đây không chỉ là các công trình hạ tầng, mà còn thể hiện quyết tâm chính trị, nỗ lực của thành phố trong việc nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Bên cạnh đó, thành phố đặc biệt chú trọng tới vấn đề môi trường, chương trình trồng 1 triệu cây xanh, kế hoạch di dời cơ sở công nghiệp ra khỏi nội đô, phát triển các khu đô thị mới gắn với không gian xanh, hồ nước.

Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành đô thị thông minh, hiện đại, hội nhập khu vực, nhưng vẫn giữ được bản sắc nghìn năm văn hiến. Đó là khát vọng không chỉ của lãnh đạo mà còn là mong mỏi chung của hàng triệu người dân thủ đô. Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng kinh tế Thủ đô vẫn duy trì mức tăng trưởng ấn tượng. Năm 2024, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) tăng 6,52%; thu ngân sách Nhà nước lần đầu tiên đạt 513 nghìn tỷ đồng, cao nhất cả nước (tăng gần 28,3% so với năm 2023). Sáu tháng đầu năm 2025, GRDP tăng trưởng 7,63%, thu ngân sách đạt 392,2 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 29,4% tổng thu của quốc gia. Hà Nội tiếp tục khẳng định vị trí đầu tàu, động lực phát triển của Vùng Thủ đô, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước.

Đường phố Hà Nội sáng bừng ánh đèn và sắc đỏ rực rỡ của cờ Tổ quốc trong dịp kỷ niệm Ngày Độc lập.

Công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị chuyển biến tích cực theo hướng thông minh, xanh và bền vững. TP tập trung chỉ đạo thực hiện Luật Thủ đô (sửa đổi), Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065; đẩy mạnh triển khai nhiều dự án hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng giao thông, đã khởi công cầu Tứ Liên; khánh thành Trung tâm Triển lãm Quốc gia, tập trung cải tạo sông Tô Lịch, phát động tổng vệ sinh môi trường toàn TP, triển khai lộ trình cải tạo các khu chung cư cũ...

Từ đầu nhiệm kỳ 2020 - 2025 đến nay, Hà Nội đi đầu thực hiện các chủ trương lớn của T.Ư như xây dựng TP thông minh, chuyển đổi số, phát triển công nghiệp văn hóa, tạo bước đột phá về tăng trưởng du lịch, dịch vụ... Công tác xây dựng Đảng, chính quyền, hệ thống chính trị đạt kết quả tích cực. Thực hiện cuộc cách mạng sắp xếp tinh gọn bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Hà Nội đã sắp xếp từ 30 quận, huyện, thị xã và 526 xã, phường, thị trấn còn 126 xã, phường, giảm 76,5%, bảo đảm đúng tiến độ, được Nhân dân đồng tình, nhất trí với tỷ lệ rất cao (trên 97%). Mặc dù còn nhiều khó khăn, vướng mắc, nhưng bộ máy hệ thống chính trị 126 xã, phường đều thể hiện tinh thần đoàn kết, trách nhiệm cao, tích cực, chủ động học hỏi thích nghi để hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Thực hiện Chỉ thị số 45-CT/TW của Bộ Chính trị về Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Thành ủy Hà Nội đã chỉ đạo tổ chức Đại hội Đảng các cấp bảo đảm tiến độ, chất lượng. Đảng bộ 126 xã, phường mới thể hiện tinh thần đổi mới mạnh mẽ trong xây dựng văn kiện nhằm phát huy mọi nguồn lực, khai thác không gian phát triển mới. Công tác chuẩn bị Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ TP nhiệm kỳ 2025 - 2030 được triển khai đồng bộ, khẩn trương, đổi mới và trách nhiệm cao. Văn kiện Đại hội được xây dựng công phu, khoa học, thể hiện tinh thần “tầm nhìn mới - tư duy mới toàn cầu, tư duy Thủ đô và hành động Hà Nội”; chuẩn bị Dự thảo Báo cáo chính trị, đồng thời với Chương trình hành động, cùng các đề án, kế hoạch, dự án, công trình cụ thể.

Các chuyên gia nhận định, Hà Nội đã đi đúng hướng khi đặt con người làm trung tâm của quy hoạch và phát triển đô thị. Nếu kiên định với mục tiêu xây dựng đô thị xanh – thông minh – nhân văn, thành phố sẽ vừa hiện đại, vừa giữ được bản sắc, trở thành niềm tự hào của cả nước.

Tinh thần “Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” không chỉ dừng lại ở Tuyên ngôn năm 1945, mà đang được hiện thực hóa từng ngày trên những con phố Hà Nội. Mỗi tuyến đường mở rộng, mỗi công viên xanh thêm, mỗi mái nhà sáng đèn… đều là minh chứng cho nỗ lực chung của chính quyền và nhân dân thủ đô.

Từ những con phố rợp bóng cờ đỏ ngày 2/9 năm ấy, đến hôm nay Hà Nội đã khoác lên mình diện mạo đô thị mới, hiện đại, khang trang, giàu sức sống. Nhưng quan trọng hơn cả, sự phát triển ấy đang hướng tới một mục tiêu xuyên suốt – đem lại hạnh phúc cho nhân dân. Đó cũng chính là cách để tinh thần độc lập năm xưa tiếp tục tỏa sáng, đồng hành cùng hành trình xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại, xứng đáng là trái tim của cả nước.

Thành Luân