Trời lạnh, đề phòng đột quỵ

Điều trị bệnh nhân đột quỵ tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ. Ảnh: BVCC.

Thông tin từ Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ cho biết, cơ sở y tế này vừa tiếp nhận và điều trị thành công một trường hợp đột quỵ ở người cao tuổi. Bệnh nhân V.T.N. (92 tuổi, ở Thanh Ba, Phú Thọ) có tiền sử khỏe mạnh, chưa từng phát hiện tiền sử bệnh lý đặc biệt. Trước khi vào viện 5 giờ, người bệnh được phát hiện trong tình trạng rối lẫn lộn, nói khó, méo miệng, liệt 1/2 người phải và được chuyển tới Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba. Ngay lập tức, các bác sĩ tại đây đã tiến hành trao đổi trực tuyến nhanh với ekip của Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ) về tình trạng đột quỵ ở người cao tuổi và chuyển người bệnh về Trung tâm điều trị trong giờ thứ 6. Được biết, trong thời gian gần đây, Bệnh viện liên tiếp tiếp nhận bệnh nhân là người cao tuổi nhập viện vì đột quỵ.

Một trường hợp khác, Trung tâm Y tế huyện Hải Hà (Quảng Ninh) cho biết, vừa tiếp nhận cụ ông 82 tuổi vào viện trong tình trạng nói ngọng, méo miệng, mất cảm giác kèm liệt hoàn toàn nửa người bên trái.

Xác định đây là bệnh nhân bị đột quỵ não, tuy nhiên khi tiến hành chụp cắt lớp vi tính sọ não, bác sĩ không thấy chảy máu não. Qua khai thác nhanh từ người nhà được biết, cụ ông không có tiền sử bệnh lý. Lúc này kíp cấp cứu đội quỵ nhanh chóng tiến hành tiêu huyết khối đường tĩnh mạch. Sau liều bolus đầu tiên, bệnh nhân đã bắt đầu có thể cử động tay và chân bên liệt.

Trường hợp nói trên là bệnh nhân thứ 3 trong thời gian vừa qua nhập viện do tắc mạch não cấp, thời tiết trở lạnh là yếu tố chính làm gia tăng đáng kể bệnh nhân đột quỵ não.

BS Bùi Thị Hà - Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ) cho biết: Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não xảy ra khi dòng máu cung cấp cho một phần của não, nuôi các cơ quan đặc biệt là não đột nhiên bị chặn lại hoặc khi có một mạch máu trong não bộ bị vỡ khiến máu tràn ra ngoài đè ép vào các tế bào não. Khi các thành phần mỡ máu như cholesterol, LDL bị rối loạn sẽ lắng đọng trên thành mạch và thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa. Những mảng xơ vữa này làm lòng mạch hẹp dần và tắc nghẽn, ngăn cản dòng máu đi nuôi các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả não bộ, gây ra biến chứng đột quỵ não cực kỳ nguy hiểm.

Nhiệt độ thay đổi đột ngột đòi hỏi hệ thống mạch máu sẽ phải có các phản xạ để thích nghi với sự thay đổi đó. Khi mạch máu co lại, tuyến thượng thận sẽ tăng tiết catecholamine trong máu dẫn đến co mạch ngoại vi. Bên cạnh đó, đường trong gan sẽ được huy động tăng cường để tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động.

Với người đã có biến chứng xơ vữa động mạch, mạch máu kém đàn hồi, xơ cứng, máu tăng độ quánh do tăng cholesterol, lòng mạch bị thu hẹp, các cục máu đông hình thành khiến lưu lượng máu qua não giảm đến 20%. Khi gặp thay đổi đột ngột từ bên ngoài, những động mạch đưa máu lên não bị tắc nghẽn, sức cản ngoại vi tăng cao gây đứt, vỡ mạch máu não sẽ dẫn đến xuất huyết não, đột quỵ và nguy cơ tử vong cao.

Đột quỵ có hai dạng là đột quỵ do thiếu máu não (chiếm 80%) và vỡ mạch máu não. Tất cả đều gây tổn thương mạch máu não. Bệnh xuất hiện ở người trẻ và người già, song người cao tuổi có nhiều yếu tố nguy cơ thuận lợi dẫn đến xuất hiện đột quỵ hơn.

Ở đột quỵ thiếu máu não, theo quá trình lão hóa, các mạch máu của người già bị xơ cứng, sức cản lòng mạch cao kèm những rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường, mỡ máu... Trong thời tiết lạnh, cơ chế tự điều hòa tuần hoàn não của người cao tuổi trở nên kém hơn. Ngoài ra, người cao tuổi bị tăng huyết áp trong thời gian dài là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ. Thông thường, người già đa bệnh lý, sức đề kháng suy giảm, nên cơ chế điều hòa mạch máu não kém. Nhiều khi ngồi dậy đột ngột, kết hợp thời tiết lạnh nửa đêm về sáng, dẫn đến đột quỵ.

Việc phòng ngừa cơn đột quỵ cần được quan tâm đúng mức, nhất là khi có sự thay đổi đột ngột của thời tiết. Các chuyên gia y tế khuyến cáo, những người có nguy cơ đột quỵ cao không nên tắm ngay sau khi vừa ở ngoài trời nắng gắt hoặc vận động thể lực đổ mồ hôi nhiều.

Vào mùa đông, nên ngủ trong phòng kín gió, đủ ấm. Buổi sáng thức dậy không nên ra khỏi chăn và xuống giường quá đột ngột, cần có vài động tác thể dục để cơ thể thích ứng với điều kiện bên ngoài.

Không nên uống rượu nhiều khi trời lạnh. Chất cồn lưu lại trong máu lâu do khả năng bài tiết qua đường mồ hôi giảm, dẫn tới tăng huyết áp. Khi đó, chỉ cần xuất huyết nhẹ là đủ dẫn tới tai biến.

“

Theo BS Trần Quang Thắng - Trưởng khoa Cấp cứu và Đột quỵ (Bệnh viện Lão khoa trung ương), thời tiết lạnh là mối nguy hàng đầu với người cao tuổi có tiền sử tăng huyết áp, nguy cơ dẫn đến tai biến, đột quỵ, tử vong nếu không xử trí kịp thời. Trung bình số người nhập viện do đột quỵ vào mùa lạnh chiếm 70 - 80% tổng số bệnh nhân điều trị trong năm.

Đức Trân