Trách nhiệm bồi thường của tài xế ô tô?

Đi xe đạp ngược chiều trong làn ô tô gây va chạm dẫn đến tử vong:

Hình ảnh người đi xe đạp ngược chiều trên cầu Nhật Tân đâm vào xe ô tô. Ảnh cắt từ clip

Vụ việc đáng tiếc

Sáng 17/9, Đội CSGT đường bộ số 2, Phòng CSGT Công an TP Hà Nội cho biết, đang phối hợp với cơ quan điều tra tổ chức khám nghiệm, làm rõ nguyên nhân vụ va chạm trên cầu Nhật Tân khiến một người tử vong. Vụ tai nạn giao thông xảy ra vào khoảng 00h18 ngày 17/9, trên làn đường dành cho ô tô giữa cầu Nhật Tân, thuộc địa phận phường Hồng Hà và được camera hành trình của một phương tiện ghi lại.

Theo đó, vào thời điểm trên, một người đàn ông trung niên điều khiển xe đạp đi ngược chiều trên cầu Nhật Tân (hướng từ sân bay Nội Bài về nội thành) thì tông trúng đầu chiếc xe 4 chỗ. Va chạm giữa hai phương tiện lúc nửa đêm khiến người đi xe đạp ngã và tử vong sau đó.

Vậy với tình huống này, luật sư Nguyễn Tiến Hùng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, theo Điều 11, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các phương tiện phải chấp hành báo hiệu đường bộ. Cụ thể, báo hiệu đường bộ bao gồm: hiệu lệnh của người điều khiển giao thông; đèn tín hiệu giao thông; biển báo hiệu đường bộ; vạch kẻ đường và các dấu hiệu khác trên mặt đường; cọc tiêu, tường bảo vệ, rào chắn, đinh phản quang, tiêu phản quang, cột Km, cọc H; thiết bị âm thanh báo hiệu đường bộ.

Người tham gia giao thông đường bộ phải chấp hành báo hiệu đường bộ theo thứ tự ưu tiên như sau: hiệu lệnh của người điều khiển giao thông; tín hiệu đèn giao thông; biển báo hiệu đường bộ; vạch kẻ đường và các dấu hiệu khác trên mặt đường; cọc tiêu, tường bảo vệ, rào chắn, đinh phản quang, tiêu phản quang, cột Km, cọc H; thiết bị âm thanh báo hiệu đường bộ.

Điều 13 Luật này quy định, phương tiện tham gia giao thông đường bộ di chuyển với tốc độ thấp hơn phải đi về bên phải theo chiều đi của mình. Trên một chiều đường có vạch kẻ phân làn đường, xe thô sơ phải đi trên làn đường bên phải trong cùng, xe cơ giới, xe máy chuyên dùng đi trên làn đường bên trái. Trên làn đường dành riêng cho một loại phương tiện hoặc một nhóm loại phương tiện, người điều khiển loại phương tiện khác không được đi vào làn đường đó.

Như vậy, người điều khiển xe đạp đã vi phạm nghiêm trọng các quy định của Luật, cụ thể là các hành vi sau: đi ngược chiều, đi vào đường cấm. Đây là hành vi trực tiếp tạo ra nguy cơ tai nạn. Do đó, người đi xe đạp có lỗi rất lớn, thậm chí là lỗi hoàn toàn trong tình huống này.

Trách nhiệm bồi thường dân sự?

Về trách nhiệm bồi thường dân sự, luật sư Nguyễn Tiến Hùng cho rằng, trong tình huống này, người lái xe ô tô cũng có thể có trách nhiệm, nhưng trách nhiệm này không phải là lỗi trực tiếp gây ra tai nạn mà là trách nhiệm bồi thường do nguồn nguy hiểm cao độ. Theo Điều 601 Bộ luật Dân sự 2015, phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (ô tô) được xác định là nguồn nguy hiểm cao độ.

Trường hợp 1: n ếu người lái xe ô tô tuân thủ đúng tốc độ, đi đúng làn đường, và đã cố gắng phanh hoặc tránh nhưng không kịp do tình huống xảy ra quá bất ngờ (người đi xe đạp bất ngờ xuất hiện), thì người lái xe ô tô không có lỗi. Trong trường hợp này, việc bồi thường sẽ được miễn hoặc giảm trừ đáng kể.

Trường hợp 2: nếu có bằng chứng cho thấy người lái xe ô tô đã vi phạm (ví dụ: chạy quá tốc độ, không chú ý quan sát, sử dụng điện thoại...) và vi phạm đó là một phần nguyên nhân dẫn đến cái chết của người đi xe đạp, thì người lái xe ô tô sẽ phải chịu một phần trách nhiệm.

Về bồi thường, Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về nguyên tắc bồi thường thiệt hại. Theo đó, mức bồi thường sẽ được xem xét dựa trên mức độ lỗi của mỗi bên.

Nếu có kết luận từ cơ quan điều tra rằng người đi xe đạp là người có lỗi duy nhất, vi phạm nghiêm trọng luật giao thông dẫn đến cái chết của chính mình, thì người lái xe ô tô không phải bồi thường hoặc mức bồi thường sẽ rất nhỏ, mang tính chất hỗ trợ nhân đạo. Nếu xác định cả hai bên đều có lỗi, Tòa án sẽ xác định tỷ lệ lỗi của mỗi bên để phân chia trách nhiệm bồi thường.

Bày tỏ quan điểm của mình, luật sư Nguyễn Tiến Hùng cho rằng, mặc dù người đi xe đạp có lỗi, nhưng do ô tô là nguồn nguy hiểm cao độ nên về nguyên tắc, chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ vẫn phải bồi thường, trừ khi chứng minh được thiệt hại hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại.

Còn về trách nhiệm hình sự, theo luật sư, khả năng cao là người lái xe ô tô không phải chịu trách nhiệm hình sự vì người đi xe đạp đã vi phạm nghiêm trọng. “Việc xác định cuối cùng sẽ dựa vào kết luận của cơ quan điều tra và Tòa án sau khi phân tích kỹ lưỡng các bằng chứng tại hiện trường, lời khai, và kết quả giám định pháp y” - luật sư Nguyễn Tiến Hùng nêu.

Minh Dương