Tổng thống Sri Lanka thăm Ấn Độ: Định hình quỹ đạo quan hệ láng giềng, nêu gương về hợp tác vượt biên giới

Quốc vụ khanh Thông tin và Phát thanh truyền hình L. Murugan đón Tổng thống Sri Lanka Anura Kumara Dissanayake (trái) bắt đầu chuyến thăm cấp nhà nước tới Ấn Độ từ ngày 15-17/12. (Nguồn: ANI)

Tổng thống Anura Kumara Dissanayake đã đến thủ đô New Delhi vào tối ngày 15/12, đánh dấu chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi đắc cử Tổng thống vào tháng 9 và đảng liên minh Quyền lực nhân dân quốc gia (NPP) của ông giành chiến thắng vang dội trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11.

Hôm nay, 16/12, ông Dissanayake sẽ gặp người đồng cấp Droupadi Murmu và có các cuộc thảo luận song phương với Thủ tướng Narendra Modi cùng "các quan chức Ấn Độ khác về một loạt vấn đề cùng quan tâm”, theo Bộ Ngoại giao Sri Lanka.

Tân Tổng thống cũng dự kiến tham dự một sự kiện kinh doanh với mục đích "thúc đẩy đầu tư và liên kết thương mại giữa Ấn Độ và Sri Lanka" và sau đó, đến Bodh Gaya - thị trấn ở phía Đông Nam bang Bihar, thánh địa quan trọng nhất trong lịch sử Phật giáo.

SAGAR và Láng giềng trước tiên

Sri Lanka giữ vị trí trung tâm trong chính sách Láng giềng trước tiên của Ấn Độ và tầm nhìn SAGAR (An ninh và tăng trưởng cho tất cả mọi người trong khu vực) của Thủ tướng Narendra Modi. Là nước láng giềng ven biển gần nhất của Ấn Độ tại khu vực Ấn Độ Dương, sự ổn định và thịnh vượng của Sri Lanka là một phần không thể thiếu đối với an ninh và phát triển của khu vực.

Chuyến thăm này tiếp nối mạch trao đổi cấp cao gần đây giữa hai quốc gia láng giềng. Vào tháng 10, Ngoại trưởng S Jaishankar đã đến Colombo, tham gia thảo luận về sản xuất và truyền tải năng lượng, điện khí hóa năng lượng mặt trời tại các địa điểm tôn giáo, cung cấp nhiên liệu và LNG cũng như cơ sở hạ tầng công cộng kỹ thuật số. Mục đích của những sáng kiến này là củng cố tính bền vững về kinh tế của Sri Lanka và tạo ra các nguồn doanh thu mới.

Ngoại trưởng S Jaishankar chuyển lời mời thăm Ấn Độ tới Tổng thống Anura Kumara Dissanayake tại cuộc gặp ở thủ đô Colombo ngày 4/10. (Nguồn: Bộ Ngoại giao Ấn Độ)

Sự hỗ trợ mạnh mẽ của Ấn Độ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi kinh tế của Sri Lanka. Chính quyền mới thừa nhận vai trò của Ấn Độ trong quá trình phục hồi kinh tế của đảo quốc, đầu tiên là thông qua khoản vay 4 tỷ USD và hỗ trợ nhân đạo sau cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2022. Các đảm bảo tài chính của New Delhi đã tạo điều kiện thuận lợi cho cơ chế quỹ mở rộng của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), mang lại sự cứu trợ rất cần thiết cho các nỗ lực tái cấu trúc nợ của Sri Lanka.

Làm giàu hợp tác phát triển

Hợp tác và kết nối kinh tế là nền tảng của quan hệ Ấn Độ-Sri Lanka. Trong chuyến thăm Ấn Độ của cựu Tổng thống Sri Lanka Ranil Wickremesinghe vào tháng 7/2023, hai nước đã thông qua một tài liệu tầm nhìn phác thảo lộ trình kết nối hàng hải, hàng không, năng lượng, thương mại và giao lưu nhân dân.

Các dự án phát triển song phương và các khoản đầu tư tiềm năng của Ấn Độ dự kiến sẽ được thảo luận trong các cuộc gặp cấp cao sắp tới tại New Delhi. Hai bên có thể sẽ xem xét các đề xuất của Ấn Độ về kết nối lớn hơn với Sri Lanka.

Hợp tác trong lĩnh vực năng lượng và xung đột nghề cá dai dẳng ở eo biển Palk — ngư dân Ấn Độ từ Tamil Nadu thường xuyên bị Hải quân Sri Lanka bắt giữ vì tội đánh bắt cá bất hợp pháp ở vùng biển Sri Lanka — cũng nằm trong chương trình nghị sự.

Đáng chú ý là hai bên có thể sẽ thảo luận tương lai của dự án năng lượng Adani gây tranh cãi ở Sri Lanka. Sau bản cáo trạng gần đây của tòa án Mỹ đối với tập đoàn Adani, chính quyền ông Dissanayake cho biết đang xem xét lại dự án điện gió mà chính phủ tiền nhiệm đã phê duyệt để thực hiện ở miền Bắc Sri Lanka.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Dissanayake đã cam kết hủy bỏ "thỏa thuận tham nhũng", thách thức công thức định giá trong thỏa thuận mua điện đã đạt được mà không có đấu thầu cạnh tranh.

Du lịch vẫn là một thành tố quan trọng của nền kinh tế Sri Lanka, với lượng du khách Ấn Độ chiếm phần đáng kể trong dòng người đổ về “hòn ngọc Ấn Độ Dương”. Tổng thống Dissanayake từng nhấn mạnh tiềm năng tăng lượng khách du lịch Ấn Độ, điều này sẽ thúc đẩy kinh tế cho Sri Lanka.

Ngoài ra, Sri Lanka đang tích cực cải thiện cơ sở hạ tầng du lịch để đón nhiều du khách quốc tế hơn, trong đó có các dự án hợp tác trong bảo tồn di sản và du lịch bền vững, tăng cường hơn nữa quan hệ văn hóa và kinh tế giữa hai quốc gia láng giềng.

Ấn Độ và Sri Lanka khởi động lại dịch vụ phà biển, kết nối hai nước sau hơn 4 thập kỷ dừng hoạt động, ngày 14/10/2023. (Nguồn: Daily Mirror)

Chương mới của tăng trưởng chung

Chuyến thăm của ông Dissanayake cũng hứa hẹn mở ra một trang mới trong câu chuyện phức tạp về mối quan hệ Ấn Độ-Lanka, đặc biệt là đối với đảng chính trị Marxist Janatha Vimukthi Peramuna (JVP, Mặt trận giải phóng nhân dân) lãnh đạo liên minh NPP cầm quyền. Vào những năm 1980, JVP đã phản đối mạnh mẽ “quyền bá chủ của Ấn Độ” và Hiệp định do Ấn Độ làm trung gian. Ngay cả khi đảng cánh tả này tự đổi mới, ông Dissanayake vẫn liên tục tìm cách xoa dịu nỗi lo ngại về tâm lý “chống Ấn Độ”.

“Thế giới đã thay đổi, đảng của chúng tôi cũng đã thay đổi”, ông nói với tờ The Hindu trong một cuộc phỏng vấn năm 2023 và cũng công nhận, “chúng tôi biết rằng Ấn Độ, quốc gia láng giềng gần nhất của chúng tôi, đã trở thành một trung tâm chính trị và kinh tế lớn”.

Bản tuyên ngôn tranh cử của ông Dissanayake nêu rõ, “chúng tôi sẽ không cho phép bất kỳ quốc gia hoặc tổ chức nào sử dụng không phận, vùng đất, vùng biển của Sri Lanka để đe dọa hoặc gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia của bất kỳ quốc gia nào trong khu vực, bao gồm cả Ấn Độ”.

Chính vì thế, sẽ có nhiều điều trông đợi trong chuyến thăm New Delhi lần thứ hai trong vòng 10 tháng của ông Dissanayake. Hồi tháng Hai, theo lời mời của chính phủ Ấn Độ, chính trị gia 55 tuổi đã có chuyến thăm kéo dài 5 ngày đến 3 thành phố, có các cuộc gặp với Ngoại trưởng S Jaishankar và Cố vấn An ninh quốc gia Ajit Doval tại New Delhi.

Với việc lựa chọn Ấn Độ là điểm đến trong chuyến xuất ngoại đầu tiên sau cuộc bầu cử Tổng thống và Quốc hội, ông Dissanayake tiếp tục cho thấy cam kết mới trong việc làm sâu sắc thêm quan hệ song phương với New Delhi. Kết quả của chuyến thăm này có thể sẽ định hình quỹ đạo quan hệ Ấn Độ-Sri Lanka trong những năm tới.

Bên cạnh đó, cách tiếp cận chủ động của Ấn Độ trong việc hỗ trợ Sri Lanka đối phó với những thách thức kinh tế và tầm nhìn của nước này về một khu vực Ấn Độ Dương kết nối và an toàn khẳng định lại tầm quan trọng của mối quan hệ bền chặt này. Với khát vọng chung về sự thịnh vượng và ổn định, hai quốc gia láng giềng đang sẵn sàng bước vào một chương mới của sự hợp tác và tăng trưởng chung.

***

Khi tân Tổng thống Dissanayake khám phá các lối đi để củng cố mối quan hệ với nước láng giềng, chuyến thăm kéo dài 3 ngày với 2 điểm đến báo hiệu một thông điệp rộng lớn hơn về sự đoàn kết và hợp tác vượt ra ngoài biên giới của mỗi nước. Bằng cách giải quyết những thách thức và cơ hội chung, Ấn Độ và Sri Lanka đang nêu gương về sự tham gia mang tính xây dựng trong phạm vi rộng lớn hơn. Quan hệ đối tác năng động này không chỉ chuyển đổi quan hệ song phương mà còn đóng góp có ý nghĩa vào sự ổn định và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ Dương.

Hồng Phúc