THƯỜNG TRỰC ỦY BAN XÃ HỘI THẨM TRA SƠ BỘ DỰ ÁN LUẬT PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH (SỬA ĐỔI)

Toàn cảnh phiên họp

Dự phiên họp có các Phó Chủ nhiệm, Ủy viên Thường trực, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội cùng các chuyên gia.

Về phía ban soạn thảo có Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy cùng đại diện Bộ Tư pháp, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Công an, Bộ Tài chính... cùng các ban, ngành hữu quan.

Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy cho biết, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình được Quốc hội khóa XII thông qua năm 2007. Sau gần 14 năm thực hiện, Luật đã tạo chuyến biến tích cực về nhận thức trong phòng, chống bạo lực gia đình, góp phần bảo vệ người bị bạo lực gia đình, xử lý các hành vi bạo lực gia đình, vi phạm pháp luật trong phòng, chống bạo lực gia đình, nâng cao bình đẳng giới trong gia đình. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, bạo lực gia đình vẫn còn là một vấn đề nhức nhối, nan giải ở Việt Nam. Nhiều vụ việc xuất hiện những hành vi bạo lực gia đình có mức độ gây hại nghiêm trọng, diễn biến phức tạp, tinh vi, khó lường và khó xử lý bằng các quy định pháp luật hiện hành.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy trình bày tờ trình

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, một trong những nguyên nhân cơ bản của tình trạng nêu trên là do các quy định, chính sách trong Luật Phòng, chống bạo lực gia đình hiện hành còn tồn tại nhiều bất cập, không phù hợp với thực tiễn phát triển của xã hội Việt Nam giai đoạn hiện nay. Quá trình thi hành Luật cũng xuất hiện nhiều hạn chế, đặc biệt là vấn đề trách nhiệm và công tác phối hợp liên ngành trong phòng, chống bạo lực gia đình. Điều này một phần xuất phát từ công tác tổ chức, triển khai thực hiện của các địa phương, song cũng do Luật hiện hành còn thiếu các nội dung, chính sách, quy định phù hợp. Bên cạnh đó, nhiều chủ trương, chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước được ban hành trong thời gian qua cũng cần phải được cụ thể hóa trong Luật Phòng, chống bạo lực gia đình.

Từ những lý do nêu trên, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định Luật Phòng, chống bạo lực gia đình hiện hành cần được sửa đổi, bổ sung nhằm thể chế hóa quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, giải quyết những bất cập trong thực tiễn thi hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, tăng cường các biện pháp bảo vệ quyền con người theo Hiến pháp năm 2013; nâng cao hiệu lực, hiệu quả của các thiết chế nhà nước, xã hội cũng như vai trò của gia đình về lĩnh vực này, góp phần gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của gia đình, dân tộc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong tình hình mới.

Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy nêu rõ, nội dung Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) tập trung vào 03 nội dung chính trong các chính sách đã được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết số 178/NQ-CP ngày 12/12/2020, bao gồm: Các biện pháp phòng ngừa bạo lực gia đình, tăng cường bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bạo lực gia đình; Cơ chế phối hợp và các điều kiện bảo đảm để thực hiện công tác phòng, chống bạo lực gia đình; Khuyến khích xã hội hóa công tác phòng, chống bạo lực gia đình.

Trình bày báo cáo về một số vấn đề quan trọng của dự án Luật, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thị Kim Thúy cho biết, Nhóm nghiên cứu của Ủy ban Xã hội tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Phòng chống bạo lực gia đình, tuy nhiên, để tăng tính thuyết phục, đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục làm rõ và nổi bật hơn những bất cập, hạn chế của các quy định trong Luật hiện hành đang thực hiện.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thị Kim Thúy

Về phạm vi sửa đổi, bổ sung của Dự án Luật, Nhóm nghiên cứu cơ bản nhất trí với phạm vi sửa đổi, bổ sung của Dự án Luật nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật hiện hành, đáp ứng yêu cầu của công tác phòng chống bạo lực gia đình trong tình hình mới. Tuy nhiên, Nhóm nghiên cứu đề nghị ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, đánh giá, tổng kết việc triển khai thi hành luật, nên giữ nguyên những quy định đã được thực hiện ổn định mà vẫn phù hợp với thực tiễn, tránh sửa đổi khi không cần thiết.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội nêu rõ nội dung của dự án Luật cơ bản phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, tinh thần của Hiến pháp năm 2013, cơ bản thống nhất với các quy định của luật hiện hành. Đồng thời đề nghị ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát, bổ sung các quy định để có thể nhận diện các hành vi bạo lực gia đình đối với một số nhóm đối tượng đặc biệt như trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người khuyết tật và tương ứng với đó, phải có các quy định phù hợp với các nhóm đối tượng này, có các biện pháp phòng ngừa, hỗ trợ, bảo vệ.

Khẳng định đây là Dự án Luật có nhiều quy định liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị ban soạn thảo tiếp tục rà soát, đảm bảo Dự án Luật phù hợp với tinh thần của Điều 14, Hiến pháp năm 2013, đồng thời đề nghị hoàn thiện báo cáo tổng kết gần 14 năm thi hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình theo hướng bổ sung số liệu chính xác, rõ ràng, chỉ rõ những bất cập, vướng mắc ở khâu nào, cụ thể là ở quy định của pháp luật hay trong tổ chức thực hiện.

Thảo luận tại phiên họp, đa số các đại biểu bày tỏ tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) nhằm thể chế hóa quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; giải quyết những bất cập trong thực tiễn thi hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ trong hệ thống pháp luật trong ứng phó với những diễn biến phức tạp của tình hình bạo lực gia đình hiện nay.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Đoàn Thị Thanh Mai phát biểu

Nhiều đại biểu cho rằng hồ sơ dự án Luật cơ bản đã được chuẩn bị công phu, đầy đủ theo quy định của Luật Ban hành văn bản vi phạm pháp luật, đáp ứng đủ các điều kiện để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại Phiên họp thứ 10.

Bên cạnh đó, một số đại biểu cho rằng cần giải thích rõ ràng một số khái niệm như “thành viên gia đình”, “người có nguy cơ cao bị bạo lực gia đình” để đảm bảo thống nhất cách hiểu về những khái niệm này trong phạm vi điều chỉnh, áp dụng của luật, tránh mâu thuẫn trong các đối tượng áp dụng của luật. Cùng với đó, một số ý kiến cho rằng cần làm rõ nội hàm của bạo lực gia đình trên các khía cạnh thể chất, tinh thần, kinh tế, tình dục để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xử lý các vụ việc bạo lực gia đình.

Có ý kiến cho rằng cần cân nhắc việc mở rộng các đối tượng áp dụng luật bao gồm cả những người đã ly hôn hoặc chung sống với nhau như vợ chồng, vì hành vi bạo lực giữa các đối tượng này đã được quy định tại Luật Hình sự, Luật Tố tụng hình sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Về vấn đề tư vấn phòng, chống bạo lực gia đình, các đại biểu đánh giá đây là việc đóng vai trò quan trọng trong nâng cao nhận thức, xử lý kịp thời các tình huống bạo lực gia đình, đồng thời đề nghị mở rộng nội dung tư vấn về phòng, chống bạo lực gia đình ở cộng đồng bao gồm cả tư vấn trị liệu tâm lý, tư vấn kỹ năng ứng xử trong gia đình, xử lý các tình huống mâu thuẫn, cách tổ chức đời sống, xây dựng hạnh phúc gia đình… Một số đại biểu đề nghị bổ sung đối tượng tư vấn, không chỉ bao gồm người chịu bạo lực, mà còn cả nhưng người có nguy cơ cao gây bạo lực gia đình. Về hình thức tư vấn, ngoài tư vấn cộng đồng, tư vấn ở nơi khám chữa bệnh, các đại biểu cho rằng cần sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng, ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả trong tư vấn về phòng, chống bạo lực gia đình.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh phát biểu kết luận

Kết luận nội dung phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến phát biểu thẳng thắn, tâm huyết của các đại biểu; đồng thời khẳng định các đại biểu đã thống nhất cao với sự cần thiết nghiên cứu, xây dựng, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến, tiến tới hoàn thiện Luật Phòng, chống bạo lực gia đình để thể chế hóa quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, hoàn thiện khung pháp lý trong ứng phó với những diễn biến phức tạp của tình hình bạo lực gia đình hiện nay.

Cho rằng hồ sơ dự án Luật đã đáp ứng đủ điều kiện để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị ban soạn thảo tiếp thu các ý kiến của các đại biểu trong phiên họp, tiếp tục hoàn thiện, đảm bảo chất lượng tốt nhất trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 10.

Cổng Thông tin điện tử Quốc hội trân trọng giới thiệu một số hình ảnh:

Các đại biểu bày tỏ tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) nhằm thể chế hóa quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; giải quyết những bất cập trong thực tiễn thi hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình

Một số đại biểu cho rằng cần giải thích rõ ràng một số khái niệm như “thành viên gia đình”, “người có nguy cơ cao bị bạo lực gia đình” để đảm bảo thống nhất cách hiểu về những khái niệm này trong phạm vi điều chỉnh, áp dụng của luật, tránh mâu thuẫn trong các đối tượng áp dụng của luật.

Một số ý kiến cho rằng cần làm rõ nội hàm của bạo lực gia đình trên các khía cạnh thể chất, tinh thần, kinh tế, tình dục để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xử lý các vụ việc bạo lực gia đình.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng giải trình, làm rõ một số nội dung các đại biểu quan tâm

Cho rằng hồ sơ dự án Luật đã đáp ứng đủ điều kiện để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị ban soạn thảo tiếp thu các ý kiến của các đại biểu trong phiên họp, tiếp tục hoàn thiện, đảm bảo chất lượng tốt nhất trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 10./.

Minh Hùng