Thuế 46% đối với Việt Nam có thể tác động mạnh đến 'ông lớn' nào?

Việc áp thuế nhập khẩu mới ở mức 46% đối với hàng hóa từ Việt Nam có thể sớm làm gia tăng chi phí đối với nhiều tập đoàn lớn trong lĩnh vực may mặc, nội thất và đồ chơi. Trong bối cảnh này, không ít doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với quyết định khó khăn: hoặc cắt giảm biên lợi nhuận, hoặc chuyển chi phí tăng thêm sang người tiêu dùng dưới hình thức tăng giá bán.

Công nhân tại nhà máy Maxport, nơi sản xuất đồ thể thao cho nhiều thương hiệu quần áo dệt may khác nhau, tại Hà Nội.

Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã trở thành điểm đến sản xuất hấp dẫn cho các công ty tìm cách tránh những căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Các doanh nghiệp lớn đã dần dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam, nhằm giảm thiểu rủi ro từ các chính sách thuế quan mà chính quyền Trump đã áp đặt từ nhiệm kỳ đầu.

Tuy nhiên, với mức thuế 46% mới được công bố vào ngày 9 tháng 4, các doanh nghiệp này sẽ không thể né tránh tác động của cuộc chiến thương mại nữa. Động thái này khiến các công ty phải xem xét lại chuỗi cung ứng của mình và đặt ra câu hỏi liệu họ có cần tìm đến một quốc gia khác để sản xuất hay không.

Dữ liệu từ Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) cho thấy nhập khẩu từ Việt Nam vào Mỹ đã đạt 136,6 tỷ USD vào năm 2024, tăng khoảng 19% so với năm 2023. Trong khi đó, nhập khẩu từ Trung Quốc chỉ tăng 2,8% trong cùng kỳ, sau khi đã giảm khoảng 18% vào năm 2023 so với năm 2022. Điều này cho thấy Việt Nam đã dần thay thế Trung Quốc trở thành nhà cung cấp chính của nhiều tập đoàn lớn. Nhưng giờ đây, chính Việt Nam cũng đối mặt với những thách thức tương tự như Trung Quốc trước đây.

Những doanh nghiệp dễ tổn thương nhất

Nhiều thương hiệu lớn sẽ chịu ảnh hưởng đáng kể bởi các mức thuế quan mà Việt Nam áp dụng. Nike, một trong những ông lớn trong ngành giày dép, hiện sản xuất khoảng 50% sản phẩm của mình tại Trung Quốc và Việt Nam, trong đó khoảng 25% đến từ Việt Nam. Theo một quan chức Nhà Trắng, Mỹ sẽ áp thuế bổ sung 34% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, cộng với mức thuế hiện hành 20%, nâng tổng thuế suất lên đến 54%.

Đây sẽ là một rào cản khác đối với Nike, vốn đã phải điều chỉnh dự báo kinh doanh do tình hình khó khăn. Công ty dự đoán doanh thu trong quý tiếp theo sẽ giảm ở mức hai con số, một phần do tác động của thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Mexico. Việc mở rộng phạm vi thuế quan có thể làm chậm lại hoặc ảnh hưởng đến chiến lược phục hồi thương hiệu dưới thời CEO mới, Elliott Hill – người đã nắm quyền lãnh đạo từ mùa thu năm ngoái.

Cổ phiếu Nike đã giảm hơn 6% trong phiên giao dịch mở rộng vào thứ Tư. Những thương hiệu lớn khác trong ngành giày dép như Adidas, vốn cũng có tỷ lệ sản xuất cao tại Việt Nam, cũng đang đối mặt với áp lực lớn. Hiện tại, cả Nike lẫn Adidas vẫn chưa đưa ra bình luận chính thức.

Một công nhân tại nhà máy Maxport, nơi sản xuất đồ thể thao cho nhiều thương hiệu quần áo dệt may khác nhau, tại Hà Nội.

Theo số liệu mới nhất từ Hiệp hội Phân phối và Bán lẻ Giày dép Hoa Kỳ, trong năm 2023, gần một phần ba lượng giày nhập khẩu vào Mỹ có xuất xứ từ Việt Nam. Một số công ty đã nhanh chóng điều chỉnh chiến lược sản xuất để ứng phó với diễn biến này.

Chẳng hạn, vào đầu tháng 11, Steve Madden tuyên bố sẽ giảm tỷ lệ nhập khẩu từ Trung Quốc xuống còn 45% trong năm tới. Đáng chú ý, động thái này diễn ra chỉ vài ngày sau khi cựu Tổng thống Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, trong bối cảnh ông cam kết sẽ áp mức thuế quan cao đối với Trung Quốc. Trong kế hoạch tái định vị chuỗi cung ứng, Việt Nam là một trong những điểm đến quan trọng bên cạnh Campuchia, Mexico và Brazil, theo CEO Edward Rosenfeld.

Không chỉ ngành giày dép, Việt Nam còn đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng của nhiều tập đoàn lớn trong lĩnh vực thời trang và đồ thể thao. Deckers Brands – công ty mẹ của Ugg và Hoka – hiện có 68 nhà cung cấp tại Việt Nam, chỉ xếp sau Trung Quốc với 125 đơn vị. Cổ phiếu Deckers đã giảm gần 9% sau thông tin về thuế quan.

Tương tự, VF Corporation – tập đoàn sở hữu các thương hiệu nổi tiếng như The North Face, Timberland, Vans và Jansport – cũng phụ thuộc lớn vào nguồn cung từ Trung Quốc và Việt Nam. Theo báo cáo sản xuất từ tháng 12, có đến 38% nhà cung cấp của VF đặt tại Trung Quốc và 17% tại Việt Nam, tức tổng mức độ phụ thuộc vào hai quốc gia này lên đến 55%. Cổ phiếu VF Corporation cũng giảm hơn 8% trong phiên giao dịch mở rộng vào thứ Tư. Công ty từ chối đưa ra bình luận do đang trong giai đoạn chuẩn bị công bố báo cáo tài chính.

Ngành nội thất và đồ chơi cũng đối mặt áp lực

Không chỉ thời trang, ngành nội thất cũng ngày càng phụ thuộc vào nguồn cung từ Việt Nam. Theo Hiệp hội Nội thất Gia đình Hoa Kỳ, trong năm 2023, 26,5% tổng lượng nội thất nhập khẩu vào Mỹ có xuất xứ từ Việt Nam, xấp xỉ mức 29% đến từ Trung Quốc. Tổng cộng, hai quốc gia này chiếm đến 56% nguồn cung nội thất nhập khẩu của Mỹ.

Wayfair, một trong những nhà bán lẻ nội thất trực tuyến lớn nhất nước Mỹ, cũng đã ghi nhận sự chuyển dịch chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc từ nhiệm kỳ đầu của Trump. CEO Niraj Shah nhận định Campuchia, Indonesia, Thái Lan, Philippines và Việt Nam đang trở thành những trung tâm sản xuất thay thế. Tuy nhiên, cổ phiếu Wayfair vẫn giảm khoảng 12% trong phiên giao dịch mở rộng. Công ty tuyên bố đang "theo dõi chặt chẽ các diễn biến thương mại" để kịp thời điều chỉnh chiến lược.

Bên cạnh đó, ngành công nghiệp đồ chơi cũng chịu tác động lớn. Các thương hiệu như Hasbro, SpinMaster, Mattel và Crayola đều đang hợp tác với GFT Group – một trong những nhà sản xuất đồ chơi lớn nhất Đông Nam Á. Ngoài Trung Quốc, GFT hiện vận hành năm nhà máy tại miền Bắc Việt Nam, với hơn 15.000 công nhân.

Funko – công ty nổi tiếng với dòng sản phẩm sưu tập Funko Pop – cũng đang cân nhắc điều chỉnh chuỗi cung ứng để đối phó với thuế quan. CFO Yves LePendeven tiết lộ công ty sẽ tìm cách đàm phán lại chi phí sản xuất, thúc đẩy chuyển dịch sang các quốc gia khác và điều chỉnh giá bán. Hiện Funko vẫn chưa công bố điểm đến thay thế, nhưng công ty là một trong những khách hàng lớn của GFT Group.

Nhiều doanh nghiệp đồ chơi khác cũng chưa đưa ra phản hồi chính thức về tác động của thuế quan.

Curtis McGill, đồng sáng lập Hey Buddy Hey Pal – một công ty chuyên sản xuất bộ dụng cụ trang trí trứng Phục sinh – nhận định rằng thuế suất 46% sẽ khiến giá đồ chơi tại Mỹ tăng mạnh. Tuy nhiên, ông cho rằng các nhà sản xuất và thương hiệu lớn sẽ tìm cách thương lượng với các nhà máy tại Việt Nam để giảm thiểu tác động này, trong bối cảnh các nhà bán lẻ đang gây áp lực lên các thương hiệu để duy trì mức giá hợp lý.

Dòng chữ 'Made in Vietnam' được in trên nhãn áo đấu Puma Training.

Rõ ràng, các mức thuế quan mới đang tạo ra thách thức lớn cho nhiều ngành công nghiệp có chuỗi cung ứng gắn chặt với Việt Nam. Các doanh nghiệp giờ đây phải nhanh chóng đánh giá lại chiến lược của mình để thích nghi với tình hình mới.

Doanh nghiệp sẽ đi đâu tiếp theo?

Với chính sách thuế quan mới, câu hỏi đặt ra là liệu các doanh nghiệp có tiếp tục sản xuất tại Việt Nam hay sẽ tìm đến một quốc gia khác?

Việt Nam từng là điểm đến lý tưởng nhờ chi phí nhân công thấp, cơ sở hạ tầng phát triển và chính sách thương mại thuận lợi. Nhưng với thuế nhập khẩu cao, các công ty có thể phải cân nhắc lại. Nhưng việc di dời nhà máy không phải là điều dễ dàng, vì nó đòi hỏi chi phí cao và thời gian dài để xây dựng lại chuỗi cung ứng.

Tháng trước, trong một cuộc họp về kết quả kinh doanh, một nhà đầu tư đã đặt câu hỏi về mức độ phụ thuộc của American Eagle Outfitters vào Việt Nam.

Giám đốc tài chính Michael Mathias cho biết sản lượng của thương hiệu quần jeans và trang phục của họ đang được chia đều giữa Việt Nam và Trung Quốc, mỗi nước chiếm khoảng 18-20%. Tuy nhiên, công ty dự kiến sẽ cắt giảm tỷ lệ này xuống còn một con số vào nửa cuối năm nay.

Cổ phiếu của American Eagle đã giảm hơn 5% vào thứ Tư. Công ty hiện chưa có phản hồi chính thức về vấn đề này.

Cả Mathias và CEO Jay Schottenstein đều nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh thuế quan có thể thay đổi, điều quan trọng là phải giữ được sự linh hoạt. Họ chưa thể khẳng định những quốc gia nào sẽ bị ảnh hưởng và chính sách mới sẽ tác động ra sao.

Schottenstein nhắc lại tình huống tương tự cách đây tám năm, khi chính quyền Trump đầu tiên đưa ra các biện pháp thuế quan khiến American Eagle phải điều chỉnh chiến lược sản xuất. Ông cho rằng hiện tại cũng sẽ có một sự thay đổi lớn, nhưng "chưa ai biết diễn biến sẽ ra sao".

“Tôi sẽ không vội vàng”, ông nói. “Nếu phải vội, thì tôi đang vội đi đâu? Tôi thậm chí còn chưa biết mình cần đi đâu.”

Trong thời gian tới, các công ty có thể sẽ phải tìm cách tối ưu hóa sản xuất, thương lượng lại hợp đồng với nhà cung cấp hoặc thậm chí đẩy chi phí lên người tiêu dùng.

Việc chính quyền Trump áp thuế 46% đối với Việt Nam là một cú sốc lớn đối với các doanh nghiệp phụ thuộc vào chuỗi cung ứng tại đây. Dù các công ty có thể tìm cách thích nghi, nhưng chắc chắn rằng giá cả hàng hóa – từ quần áo, giày dép đến đồ nội thất và đồ chơi – sẽ bị ảnh hưởng.

Thành An (Theo CNBC)