Thực hiện Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) ở Hà Nội: Phát triển các sản phẩm OCOP mang đậm bản sắc văn hóa địa phương

Các sản phẩm khảm trai, sơn mài của làng nghề Chuyên Mỹ

Giúp nâng tầm sản phẩm

Xã Chuyên Mỹ được biết đến là "cái nôi" của nghề khảm trai và sơn mài truyền thống. Nhờ bàn tay tài hoa của người thợ, những mảnh trai, mảnh ốc và vỏ trứng tưởng chừng vô tri đã hóa thành các tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, lóng lánh ánh xà cừ, thu hút đông đảo khách hàng.

Theo Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Phú Chuyên Vũ Văn Đình, hiện có 99% hộ dân ở Chuyên Mỹ tham gia sản xuất nghề truyền thống, trong đó có nghề khảm trai. Nghề này đã giúp người dân có việc làm ổn định, nâng cao đời sống, qua đó góp phần bảo đảm an ninh kinh tế của địa phương.

Ban đầu, sản phẩm khảm trai Chuyên Mỹ chủ yếu được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, những năm gần đây, thị trường đã được mở rộng sang các nước Tây Âu và nhiều nước Đông Nam Á. Sản phẩm cũng được tiêu thụ mạnh tại Hà Nội và các tỉnh, thành khác trong nước. Để thúc đẩy tiêu thụ, trung tâm giới thiệu sản phẩm làng nghề đã được hình thành trên địa bàn xã, trở thành điểm nhấn du lịch, quảng bá sản phẩm OCOP gắn với trải nghiệm văn hóa.

Nghệ nhân của làng nghề Chuyên Mỹ chế tác sản phẩm.

Việc được xem xét gia nhập Mạng lưới các Thành phố thủ công sáng tạo thế giới là một vinh dự lớn đối với Chuyên Mỹ. Theo ông Vũ Văn Đình, đây sẽ là cú hích mạnh mẽ để thay đổi tư duy của người dân, khuyến khích họ nâng cao chất lượng, độ tinh xảo của sản phẩm, đa dạng hóa thị trường, và mở rộng xuất khẩu toàn cầu.

Để đạt được mục tiêu này vào năm 2025, Phó Chủ tịch UBND xã Chuyên Mỹ Nguyễn Thị Thùy Hương cho biết: UBND xã đang phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, chuyên gia và Hiệp hội xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam để hoàn thiện hồ sơ và chuẩn bị các điều kiện tốt nhất đón đoàn khảo sát của Hội đồng Thủ công thế giới.

Việc chuẩn bị bao gồm hoàn thiện tiêu chí như rà soát kỹ lưỡng 9 nội dung tiêu chí theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn (bao gồm quy hoạch, tổ chức sản xuất, đào tạo, quảng bá, thương hiệu và phát triển du lịch làng nghề). Bên cạnh đó, xây dựng phòng truyền thống bằng cách sưu tầm, lưu giữ các hiện vật quý (ảnh nghệ nhân, sắc phong, bản vẽ mẫu khảm); thiết kế website đa ngôn ngữ, sản xuất video và in ấn tờ rơi để tuyên truyền, quảng bá lịch sử và sản phẩm làng nghề; trang trí và trưng bày Bằng công nhận làng nghề, sắc phong, và Huân chương.

Mỗi người dân và nghệ nhân Chuyên Mỹ đều ý thức rằng, mỗi sản phẩm là một sứ giả văn hóa mang theo câu chuyện về con người và vùng đất Chuyên Mỹ ra thế giới.

Phát triển sản phẩm gắn với chương trình OCOP

Thủ đô Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó có 337 làng nghề, nghề truyền thống đã được công nhận. Những làng nghề này không chỉ góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế nông thôn, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người dân, mà còn là nơi gìn giữ và truyền thừa những giá trị văn hóa đặc sắc của đất Thăng Long.

Tuy nhiên, sự phát triển của nhiều làng nghề vẫn còn gặp khó khăn do quy mô sản xuất nhỏ lẻ, giá trị sản phẩm chưa cao, ô nhiễm môi trường và hạ tầng thiếu đồng bộ.

Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam Lê Bá Ngọc, trong bối cảnh hội nhập, ứng dụng khoa học - công nghệ là yếu tố sống còn đối với sự phát triển của làng nghề. Trong đó, sản phẩm thủ công mỹ nghệ không phải là hàng thiết yếu, muốn cạnh tranh phải dựa vào giá trị văn hóa, câu chuyện thương hiệu và sản xuất xanh, sạch, không phát thải. Vì vậy, việc đầu tư máy móc hiện đại, thiết kế sáng tạo và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ giúp các cơ sở sản xuất nâng cao năng suất, chất lượng, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong và ngoài nước.

Để giải quyết những thách thức trên, Hà Nội đã ban hành Đề án tổng thể phát triển làng nghề giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (tháng 1/2025). Đề án này hướng đến mục tiêu bảo tồn và phát triển làng nghề gắn với đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Đình Hoa cho biết, Đề án tập trung vào 11 nhóm giải pháp trọng tâm, trong đó tập trung hoàn thiện quy hoạch làng nghề; cải thiện hạ tầng và môi trường; đào tạo nguồn nhân lực; chuyển đổi số; phát triển sản phẩm gắn với chương trình OCOP; xúc tiến thương mại, hợp tác quốc tế và huy động xã hội hóa nguồn lực.

Song song với đó, 8 nhiệm vụ ưu tiên được triển khai gồm bảo tồn và khôi phục làng nghề truyền thống; phát triển làng nghề gắn du lịch và kinh tế xanh; xử lý ô nhiễm môi trường; ứng dụng công nghệ mới; nâng cấp hạ tầng; đào tạo, truyền nghề; quảng bá sản phẩm và xây dựng thương hiệu.

Theo ông Nguyễn Đình Hoa, Hà Nội có lợi thế lớn khi Luật Thủ đô (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, tạo hành lang pháp lý vững chắc để thành phố ban hành chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển làng nghề về quy hoạch, tín dụng, xúc tiến thương mại, hạ tầng và đào tạo nghề.

(Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối chương trình xây dựng nông thôn mới TP. Hà Nội)

Khánh Duy